Reklama
Czym jest i jak wygląda brzuch kortyzolowy?
W ostatnim czasie coraz więcej mówi się o wpływie stresu na odkładanie tkanki tłuszczowej. Popularnym tematem stał się tzw. brzuch kortyzolowy, nazywany także stresowym lub (rzadziej) nerwowym.
Co to jest brzuch kortyzolowy? I, co ważniejsze, jak wygląda? Można go rozpoznać przede wszystkim po wypłukłości i zwartości. Zaczyna się pod klatką piersiową i kończy za pępkiem. Wyglądem przypomina trochę piłkę - charakteryzuje się wzdęciem oraz napiętą skórą.
Może się pojawić również w przypadku osób, które dotychczas nie obserwowały tendencji do gromadzenia tkanki tłuszczowej w tych okolicach, np. u kobiet, które ze względu na typ sylwetki naturalnie tyją w obszarze bioder.
Kortyzolowy brzuch zwykle rozumiany jest po prostu jako duży brzuch od stresu, jednak jest to pewne uproszczenie. W rzeczywistości do wzrostu wydzielania kortyzolu dochodzi nie tylko w wyniku sytuacji odbieranych przez nas subiektywnie jako stresowe (np. trudnego czasu w pracy, problemów rodzinnych, konfliktów międzyludzkich czy kłopotów finansowych), ale także m.in. pod wpływem niezdrowego trybu życia: zbyt małej ilości snu i odpoczynku czy głodówek, które mogą prowadzić do zaburzeń metabolizmu.
Może się więc okazać, że powiększony, stresowy brzuch kortyzolowy pojawia się nie tyle pomimo działań podejmowanych na rzecz schudnięcia, ale wręcz… w ich wyniku.
Powiększenie brzucha może następować w wyniku działania rozmaitych przyczyn. Wyróżnia się różne typy brzuchów, np.:
- stresowy (kortyzolowy),
- alkoholowy,
- wzdęty,
- tarczycowy.
Warto przyjrzeć się doświadczanym objawom, by odpowiednio sklasyfikować problemy z sylwetką i masą ciała, a w efekcie skutecznie im przeciwdziałać.
Reklama
Skąd się bierze brzuch stresowy?
Jaki związek mają ze sobą kortyzol i brzuch oraz jego powiększenie? Czy istnieje udokumentowany związek pomiędzy otyłością brzuszną a kortyzolem?
Kortyzol to hormon wydzielany przez korę nadnerczy. Często bywa określany mianem „hormonu stresu”, ponieważ jego poziom gwałtownie wzrasta w reakcji na czynniki stresogenne i odpowiada za mechanizm walki lub ucieczki. W efekcie jego działania naczynia krwionośne ulegają zwężeniu, a rytm serca przyspiesza, prowadząc do wzrostu ciśnienia tętniczego.
Dodatkowo pobudzona zostaje tzw. glikogeneza, która podnosi stężenie glukozy we krwi. Wszystkie te reakcje mogą być bardzo przydatne w sytuacjach wymagających natychmiastowego działania. Niestety odbywają się one kosztem innych ważnych procesów zachodzących w organizmie, przez co długotrwały, przewlekły stres może mieć wpływ na jego ogólną destabilizację, wykraczającą poza otyłość brzuszną stresową.
Kortyzol działa na wiele różnych narządów i układów, zmieniając zarówno zachowanie człowieka, jak i procesy zachodzące w jego ciele. Stres wpływa na centralny układ nerwowy, wzmagając apetyt oraz ochotę na słodkie i tłuste potrawy.
Długotrwały nadmiar kortyzolu oddziałuje na gospodarkę białkową, lipidową i węglowodanową, prowadząc do zaburzeń metabolicznych. Nieustanne podwyższenie glukozy we krwi powoduje wytwarzanie większej ilości insuliny, a w efekcie - rozwój insulinooporności, a w przyszłości cukrzycy insulinozależnej (cukrzycy typu II).
Oporność na insulinę ma konsekwencje w postaci zmniejszonego wchłaniania glukozy, zwiększone zapotrzebowanie organizmu na ten składnik, nasilenie glikogenezy oraz glukoneugenezy, a w rezultacie - do błędnego koła, w którym niekorzystne oddziaływanie wysokiej glukozy wciąż się nasila.
Warto pamiętać, że istnieją bardzo różne powiązania pomiędzy stresem a tyciem w brzuchu, zaś nie każde przybieranie na wadze czy zmiany w sylwetce w reakcji na sytuacje stresowe spełniają kryteria brzucha kortyzolowego.
Niektóre osoby skarżą się na przykład na tarczycowy brzuch stresowy lub wzdęcia na tle nerwowym. Wzdęty brzuch od stresu nie wiąże się ze zwiększeniem masy ciała, ale może powodować subiektywne poczucie zmiany sylwetki, a nawet rozmiaru ubrań.
Jeszcze innym zagadnieniem jest wpływ stresu na żołądek i układ nerwowy: w wyniku stałej styczności ze stresorami niektórzy doświadczają bólów brzucha lub niestrawności.
Każdy z tych problemów wymaga innego oddziaływania, jednak wszystkie warto skonsultować ze specjalistą, by właściwie określić przyczynę i dobrać odpowiednie leczenie.
Reklama
Brzuch stresowy u mężczyzn i kobiet
Czym różni się brzuch kortyzolowy u mężczyzn od takiego brzucha u kobiet? Czy w ogóle istnieją jakieś znaczące różnice? Oczywiście wiele zależy od indywidualnych predyspozycji, a sama ocena kształtu ciała nie wystarczy do postawienia diagnozy.
Jednak uogólniając, można powiedzieć, że brzuch stresowy u kobiet zwykle wyróżnia się gromadzeniem tkanki tłuszczowej w górnych partiach ciała, tuż pod piersiami oraz po bokach.
Brzuch jest okrągły, ale nie zawsze napięty, ponieważ stres i wzmożone wydzielanie kortyzolu przyczyniają się do utraty elastyczności skóry oraz napięcia w mięśniach.
Z kolei brzuch stresowy u mężczyzn zwykle jest bardziej zbity i twardszy. Równomierne rozłożenie tłuszczu sprawia, że przybiera kształt zbliżony do prostokąta.
Reklama
Objawy brzucha kortyzolowego
Wśród objawów brzucha kortyzolowego można wymienić nie tylko powiększony brzuch o charakterystycznym kształcie, ale również inne zmiany w budowie sylwetki, takie jak:
- odkładanie się tkanki tłuszczowej w okolicy karku,
- zaokrągloną twarz,
- duży brzuch przy względnie szczupłych kończynach,
- zmniejszenie objętości tkanki mięśniowej.
Należy podkreślić, że jednym z objawów brzucha stresowego jest odkładanie się tzw. tłuszczu trzewnego, który w przeciwieństwie do tłuszczu podskórnego gromadzi się wokół narządów wewnętrznych, tym samym stwarzając większe zagrożenie dla zdrowia.
Nieustannie podwyższony poziom kortyzolu prowadzi do obniżenia nastroju (które może skutkować jedzeniem emocjonalnym), zatrzymywania wody w organizmie, braku oczekiwanej reakcji na diety redukcyjne, problemów z płodnością w przypadku kobiet, zaburzeń apetytu, a także dolegliwości żołądkowych.
Ból brzucha ze stresu
Konsekwencją nadmiernego wydzielania kortyzolu mogą być także bóle brzucha ze stresu. Długotrwały stres jest zaburzeniem równowagi organizmu, który otrzymuje od mózgu informację o zagrożeniu i potrzebie przygotowania się do walki.
Adrenalina zwiększa wydzielanie kwasów trawiennych, co prowadzi do podrażnienia błony śluzowej żołądka. Dodatkowo dochodzi do zaburzenia perystaltyki jelit, utrudnienia przesuwania pokarmu w układzie trawiennym oraz skurczów mięśni gładkich w jamie brzusznej, co jest odczuwane jako silny ból brzucha z nerwów.
Gdzie boli brzuch ze stresu? Oczywiście każdy może doświadczać tych dolegliwości w sposób indywidualny, jednak ból żołądka ze stresu najczęściej przybiera postać skurczów umiejscowionych w śródbrzuszu (czyli tam, gdzie znajdują się jelita) oraz w nadbrzuszu (gdzie zlokalizowany jest żołądek). Dodatkowo mogą się pojawić takie objawy jak wzdęcia, biegunka, wymioty czy zgaga.
Jak się pozbyć bólu brzucha ze stresu? Najskuteczniejszym sposobem jest nauka radzenia sobie ze stresem, np. poprzez techniki relaksacyjne czy medytację. Czasami niezbędna okazuje się psychoterapia, np. w nurcie poznawczo-behawioralnym. Doraźnie można wspomagać się także lekami o działaniu rozkurczowym.
Reklama
Leczenie brzucha stresowego
A jak zlikwidować brzuch kortyzolowy? Jak się pozbyć skutków doświadczania długotrwałego stresu w postaci przybierania na wadze oraz powiększonego brzucha?
Dla wielu osób naturalną odpowiedzią może wydawać się redukcja wagi, jednak jej wzrost jest skutkiem, a nie przyczyną tego typu problemów.
W niektórych przypadkach schudnięcie może wręcz okazać się niemożliwe bez obniżenia poziomu kortyzolu. Oczywiście nie da się w stu procentach wyeliminować stresujących sytuacji, ale można pracować nad radzeniem sobie z nimi.
Bardzo pomocna może być psychoterapia, podczas której pacjent nie tylko zrozumie przyczyny swoich dolegliwości, ale również nauczy się lepiej sobie radzić z trudnymi emocjami i pozna techniki relaksacyjne.
Nie istnieją typowe leki na brzuch kortyzolowy, jednak jeśli przyczyną zbyt wysokiego poziomu kortyzolu są depresja lub zaburzenia lękowe, niezbędna może okazać się farmakoterapia dobrana przez psychiatrę.
To zresztą nie jedyny specjalista, który może wypisać receptę na brzuch stresowy. Leki obniżające poziom kortyzolu, terapia hormonalna lub specjalnie dobrane adaptogeny pomogą zająć się problemem u źródła.
Wiele osób stosuje również ashwagandhę na brzuch kortyzolowy. Rzeczywiście, jest to zioło, które wykazuje skuteczność w stabilizacji nastroju, choć z pewnością nie zastąpi leków psychiatrycznych w sytuacjach, w których są one potrzebne. Suplementy mogą grać rolę wspomagającą, jednak nie należy dobierać ich samodzielnie. W tej kwestii warto zdać się na opinię lekarza.
Kolejną odpowiedzią na pytanie, co na brzuch kortyzolowy i jak się go pozbyć, jest zmiana codziennego stylu życia. Jeśli to możliwe, warto choć trochę ograniczyć spożycie cukrów prostych i włączyć do jadłospisu produkty przeciwzapalne, np. orzechy, oliwę z oliwek, awokado czy ryby bogate w kwasy omega-3.
Pomocna jest także regularna aktywność fizyczna. Nie muszą to być bardzo intensywne treningi siłowe. Nawet lepsze mogą okazać się częste spacery na łonie natury, które dodatkowo obniżają poziom stresu i pomagają się zrelaksować, a także pomagają sobie radzić z zaburzeniami snu.
Leczenie brzucha kortyzolowego nie koncentruje się na odchudzaniu czy zmianie wyglądu. Jeśli masz brzuch stresowy i zastanawiasz się, jak się go pozbyć, postaraj się uzbroić w cierpliwość i skoncentruj się na ograniczeniu stresu oraz nauce radzenia sobie z nim w konstruktywny sposób.
Modyfikacja stylu życia z pewnością poprawi twój codzienny komfort, a zmniejszenie brzucha i poprawa metabolizmu pojawią się naturalnie, jako przyjemny efekt uboczny tych zmian.
Ćwiczenia i dieta na brzuch stresowy
Odpowiednio dobrane zmiany w codziennym jadłospisie oraz aktywność fizyczna mogą przyczynić się do zmniejszenia problemu, jednak nie są w stanie całkowicie go wyeliminować.
Jego główną przyczyną jest nadmierne doświadczanie stresu, natomiast niewłaściwe odżywianie w pewnym stopniu oddziałuje na funkcjonowanie psychiczne, skłonność do odczuwania różnych emocji oraz radzenie sobie z wyzwaniami.
Niedobory pokarmowe przyczyniają się do częstszego doświadczania niepokoju, smutku, lęku czy złości.
Odpowiedzią na pytanie, jak zmniejszyć brzuch kortyzolowy, może być więc zmiana diety na zdrowszą i bogatą w witaminy oraz minerały (takie jak cynk, magnez, miedź, kwas foliowy czy witaminy A, B12, C, E i D).
Warto przynajmniej częściowo ograniczyć produkty wysoko przetworzone, a także zawierające duże ilości tłuszczu i cukrów prostych. Dieta na brzuch stresowy powinna zawierać m.in. duże ilości świeżych warzyw i owoców, tłuste ryby, owoce morza, produkty pełnoziarniste, orzechy, nabiał, kakao czy chude mięso.
Drastyczne ograniczanie jedzenia z pewnością nie pomoże na brzuch stresowy. Dieta niskokaloryczna i głodówki są silnym stresorem dla organizmu, który reaguje na nie podwyższonym wydzielaniem kortyzolu i zaburzeniami metabolicznymi. Takie rozwiązanie nie tylko nie odpowiada na pytanie, jak zrzucić brzuch kortyzolowy, ale może wręcz utrudnić utratę wagi.
Podobne zalecenia dotyczą ćwiczeń. Główną funkcją takiej aktywności jest walka ze stresem i stymulacja wydzielania serotoniny, nazywanej często „hormonem szczęścia”.
Jeśli cierpisz na problemy z nastrojem i doświadczasz chronicznego stresu, twoim pierwszym pytaniem nie powinno być „jak zgubić brzuch kortyzolowy?”, a „jak zmotywować się do regularnej aktywności, by nie była kolejnym źródłem dyskomfortu i stresu?”.
Oczywiście odbudowanie tkanki mięśniowej z pewnością nie zaszkodzi, ponieważ działanie kortyzolu naturalnie ją osłabia, co przyczynia się do niepożądanych zmian w sylwetce. Dobrymi ćwiczeniami na brzuch kortyzolowy mogą być więc nie tylko klasyczne brzuszki czy trening siłowy, ale także spacery, bieganie, taniec czy pływanie - wszystko, co lubisz i co pomoże ci w walce z codziennym stresem.
Należy przy tym pamiętać, że ćwiczenia są tylko dodatkiem do kompleksowego leczenia. Najważniejsze jest zadbanie o ogólny dobrostan i pozytywny nastrój, a te w naturalny sposób ułatwią kolejne zmiany skierowane na zdrowszy styl życia.
