Przyczyny częstego budzenia
Budzenie się w nocy jest problemem, który może występować na bardzo zróżnicowanym podłożu, a także przybierać różne natężenie, od incydentalnego, po chroniczny.
Co może być przyczyną częstego budzenia? Potencjalne przyczyny budzenia to między innymi:
- depresja, zaburzenia psychiczne,
- zaburzenia lękowe, zespół stresu pourazowego,
- nadmierny stres, zmęczenie, obciążenie emocjonalne - w tym przypadku warto m.in. sprawdzić poziom hormonu stresu (kortyzolu),
- choroby nerek i układu moczowego, powodujące konieczność częstych wizyt w toalecie,
- rozrost gruczołu krokowego u mężczyzn, powodujący częste oddawanie moczu, przy jednoczesnym problemie z wypróżnianiem się,
- chrapanie, obturacyjny bezdech senny, astma i inne schorzenia oraz zaburzenia utrudniające swobodne oddychanie,
- schorzenia i zaburzenia pracy układu pokarmowego, w tym wrzody żołądka, niestrawność, zespół jelita drażliwego, refluks z towarzyszącą mu zgagą,
- choroby układu sercowo-naczyniowego, w tym nadciśnienie, arytmie, choroba wieńcowa, dusznica bolesna i wiele innych,
- ból występujący w przebiegu różnego typu schorzeń, w tym kardiologicznych, metabolicznych, reumatologicznych, onkologicznych i innych,
- zaburzenia tak zwanego rytmu okołodobowego,
- zespół niespokojnych nóg, bóle kręgosłupa,
- niekorzystne warunki, jak hałas, gorąco, zimno, zbyt duża lub mała wilgotność powietrza, zanieczyszczenie, czy zapalone światło,
- zła dieta, bogata w tłuszcze nasycone oraz trudno przyswajalne węglowodany,
- picie zawierającej kofeinę kawy i mocnej herbaty w godzinach wieczornych,
- nadużywanie alkoholu i palenie papierosów,
- miękki materac, czy niewłaściwa pozycja do spania, czyli nieprawidłowa higiena snu
Jak więc widać, wybudzanie się w nocy może być powodowane czynnikami psychicznymi, organicznymi, jak i środowiskowymi. Dlatego jeśli problem występuje z dużym natężeniem, uniemożliwiając nocny wypoczynek, należy wykonać szczegółową diagnostykę.
Zwłaszcza, że objaw ten może wskazywać na poważną chorobę, która niezwłocznie powinna zostać poddana leczeniu. Pamiętaj, że regularne wybudzanie bez powodu jest rzadkie. Niemal zawsze istnieje jakaś tego przyczyna.
Reklama
Codzienne budzenie się w nocy o jednej godzinie
Wiele osób skarży się na wybudzanie w nocy o tej samej godzinie. Niewątpliwie wstawanie każdego dnia o tej samej porze może wskazywać na istnienie przesłanek stanowiących podstawę do niepokoju.
Przyczyny wybudzania mogą mieć związek z dolegliwościami ze strony układu moczowego, powodujące szybsze wypełnianie pęcherza, tudzież meczące uczucie parcia, co skutkuje koniecznością wizyty w toalecie. Sytuacja taka może mieć miejsce raz, ale też dwa, czy trzy w ciągu nocy.
Jeśli kładziesz się spać bardzo wcześnie, możliwe jest, że jeszcze przed godziną 23 otworzysz oczy z powodu zachodzących w organizmie procesów hormonalnych, na przykład nadprodukcji pobudzającej adrenaliny, czy niedoboru odpowiedzialnej za sen melatoniny.
To drugie jest możliwe w szczególności, gdy zasypiasz przy zapalonym świetle, które hamuje wydzielanie tego hormonu przez szyszynkę.
Osoby budzące się po północy, pozornie bez powodu, powinny bacznie przyjrzeć się swojej diecie. Niewykluczone, że odpowiadają za to dolegliwości żołądkowe związane z długim przetwarzaniem potraw ciężkostrawnych, a także ze spożywaniem wyrobów wzdymających.
Przyczyną może być też wzmożona aktywność wątroby lub trzustki. Należy też pamiętać, że mniej więcej godzinę lub dwie po posiłku występują objawy refluksu żołądkowo-jelitowego.
Pod pojęciem tym kryje się cofanie zakwaszonych treści pokarmowych z żołądka w górę układu trawiennego, na skutek niewydolnego, niesprawnego zwieracza dolnego przełyku.
Może to powodować uciążliwą i bolesną zgagę. Jest to jeden z powodów, dla których nie powinno się jeść bezpośrednio przed snem.
Należy jednak pamiętać, że precyzyjnej odpowiedzi na pytanie, o czym świadczy budzenie się o 3. w nocy, tudzież o innej konkretnej godzinie, 2. czy 4., nie można udzielić bez wykonania stosownych badań zleconych przez lekarza. Konsultacja ze specjalistą w takim przypadku jest niezwykle ważna, by uporać się z zaburzeniami snu.
Reklama
Budzenie się w nocy z lękiem
Stosunkowo często spotykanym zjawiskiem jest budzenie się w nocy z lękiem. Przypadłość ta może świadczyć o różnego typu zaburzeniach nerwicowo-lękowych, nasilających się właśnie o tej porze.
Niekiedy mają one charakter uogólniony, a pacjentowi uczucie trwogi towarzyszy przez dłuższy czas, choć nie jest on w stanie podać konkretnej przyczyny takiego stanu rzeczy.
Przyczyną kłopotów mogą być też lęki ukierunkowane, na przykład przed śmiercią, chorobami, samotnością, ciemnością.
Co istotne, zaburzenia te często współwystępują z depresją.
Choroba ta uważana jest zarówno za skutek, jak też przyczynę bezsenności. Cierpiący na nią pacjenci mają problemy z zasypianiem, często lub przedwcześnie się budzą, charakterystyczna jest też niska jakość nocnego wypoczynku.
Ale też wielokrotne budzenie się w nocy z lękiem może mieć charakter parasomnii, czyli poważnego zaburzenia snu jako takiego.
W nomenklaturze medycznej klasyfikowane jest wówczas razem z wybudzeniem z dezorientacją oraz tak zwanym somnambulizmem, czyli lunatykowaniem.
Ich wspólnym mianownikiem jest przerwanie fazy snu głębokiego (NREM). Pacjent jest wówczas zdezorientowany, zalękniony, pobudzony i nie w pełni świadomy.
Może krzyczeć, próbować uciekać, z reguły nie reaguje na próby kontaktu. Rano nie pamięta zdarzenia. Niekiedy budzeniu się z lękiem w środku nocy towarzyszy także kołatanie serca, ale także nadmierna potliwość czy podskórne mrowienie.
Warto pamiętać, iż ludzka psychika bardzo często odpowiada za problemy ze snem i w konsekwencji może powodować budzenie, odbijając się tym samym na jakości snu.
Reklama
Częste budzenie się w nocy
Częste budzenie się w nocy może być spowodowane między innymi silnym parciem na mocz, ale też czynnikami środowiskowymi. Jedną z najczęstszych przyczyn jest niewygodny, źle dobrany materac, który nie stanowi podparcia dla układu szkieletowo-mięśniowego.
Z czasem powoduje to występowanie uciążliwych dolegliwości bólowych kręgosłupa. Kluczowa może być też niewłaściwa pozycja.
Budzenie w nocy co godzinę, dwie, bywa efektem utrudnionego przepływu krwi i drętwienia kończyn, na przykład w sytuacji, gdy jedna ręka spoczywa pod głową.
Jeśli tak się dzieje, warto zrewidować nawyki, zmieniając pozycję, bądź dobierając poduszkę unoszącą w wystarczający sposób głowę. Z wielu względów, najlepiej jest spać na plecach, a jeśli na boku, to lewym. Nie zaleca się spania na brzuchu.
Kolejnym czynnikiem środowiskowym, który powoduje częste wybudzanie się w nocy, jest mikroklimat pomieszczenia, w którym odbywa się wypoczynek nocny.
Idealna temperatura do spania mieści się w zakresie 18-22 stopnie Celsjusza. Gdy jest zimniej bądź cieplej, komfort wypoczynku spada.
Podobnie jest z wilgotnością, która powinna wynosić od 40 do 60 stopni. Zwłaszcza zimą problemem jest zbytnie przesuszenie powietrza w związku z intensywną pracą grzejników.
Istotny problem powodujący nagłe obudzenie, stanowi też dla wielu osób hałas, w tym odgłosy funkcjonowania domowników a także dobiegające z klatki schodowej, mieszkań sąsiadów, czy ulicy. Dlatego w przypadku bezsenności warto zadbać o przestrzeń, która w miarę możliwości będzie cichym i spokojnym miejscem.
Reklama
Dziecko budzi się w nocy i ma problemy z ponownym zaśnięciem
Rodziców często niepokoi sytuacja, w której ich dziecko budzi się z płaczem w nocy. W grę może wchodzić wspomniana parasomnia, która jest dość typowa dla najwcześniejszych lat życia, a wraz z wiekiem z reguły ustępuje.
Gdy bardzo małe, roczne dziecko, bądź jeszcze młodsze niemowlę budzi się w nocy co godzinę, należy brać pod uwagę kolki, które są efektem niedojrzałości układu nerwowego oraz pokarmowego. Często też przyczyna jest bardziej prozaiczna.
Wybudzenie może być efektem dyskomfortu związanego z głodem bądź mokrą pieluchą.
Maluchy w tym wieku odczuwają też powszechnie lęk związany z odseparowaniem od rodziców, zwłaszcza matki, gdy śpią same w łóżeczku.
Rozwiązaniem w takich sytuacjach jest zaspokojenie potrzeb dziecka – nakarmienie, przewiniecie, przytulenie, w ostateczności wzięcie do swojego łóżka (czego lepiej jednak unikać, by nie kształtować i nie utrwalać niepożądanych wzorców).
Co ważne, w sytuacji, gdy podstawowe zabiegi nie przynoszą rezultatu, należy pilnie skontaktować się z pediatrą.
Reklama
Budzenie się w nocy a choroby
Tak, jak zostało wspomniane wyżej, zaburzenia snu, przerywany sen, mogą być powodowane przez choroby somatyczne, zwłaszcza te, które objawiają się dojmującym bólem.
Zalicza się do nich między innymi reumatoidalne zapalenie stawów oraz chorobę zwyrodnieniową. Uniemożliwiający sen ból jest też powszechnym objawem zaawansowanych chorób nowotworowych.
Dużym problemem są nieprawidłowości w pracy układu oddechowego, w tym obturacyjny bezdech senny (OSA). W czasie nawracających ataków u pacjenta zostaje zniesione lub mocno ograniczone oddychanie. Jest to niebezpieczne dla życia, a dodatkowo powoduje wybudzanie, niekiedy z silnym uczuciem lęku.
Spać nie daje także astma, czyli przewlekłe zapalenie oskrzeli, powodujące ich silny skurcz, a w efekcie między innymi kaszel. Objawy astmy nasilają się w godzinach nocnych.
Budzenie się w nocy z uczuciem braku oddechu może być związane nie tylko z OSA, ale też zaburzeniami kardiologicznymi oraz na tle nerwowym.
Z kolei regularne pobudki z uczuciem gorąca często stanowi efekt nadczynności tarczycy, zwłaszcza jeśli towarzyszą temu silne poty.
Reklama
Budzenie się w nocy i problem z zaśnięciem
Budzenie się w nocy i problem z zaśnięciem po raz wtóry, to problem typowy dla osób zmagających się z chronicznym zmęczeniem, przepracowanych, poddanych stałej ekspozycji na stres, przeżywających problemy natury osobistej, zdrowotnej, czy finansowej.
Niemożność ponownego zaśnięcia wiąże się zazwyczaj z gonitwą myśli, często uporczywych, pesymistycznych, podszytych lękiem o przyszłość.
Sytuacja, w której ktoś mówi: budzę się w nocy i nie mogę zasnąć, często wymaga uporządkowania sytuacji życiowej, a także zażywania leków uspokajających, wyciszających, czy nasennych. Niekiedy też wskazana jest psychoterapia.
Jak nie budzić się w nocy?
Jak nie budzić się w nocy i zapobiec porannemu zmęczeniu? Wszystko zależy od tego, na jakim podłożu występuje problem. W zależności od tego zalecić można:
- przestrzeganie zasad higieny snu - dobór dobrego materaca i poduszki, częsta zmiana pościeli na czystą i świeżą, zapewnienie odpowiedniego zaciemnienia i wyciszenia sypialni, unikanie pobudzających czynności przed położeniem się do łóżka;
- zwiększenie dawki ruchu na świeżym powietrzu w ciągu dnia (ale nie bezpośrednio przed snem), prowadzenie aktywnego trybu życia;
- eliminacja czynników stresogennych, w tym uporządkowanie sytuacji osobistej, zawodowej, finansowej;
- regularny tryb życia, dbanie o prawidłowy rytm snu, a tym samym lepszą jakość snu,
- stosowanie diety lekkostrawnej, unikanie większych dawek alkoholu, nie palenie papierosów, rezygnacja z kawy i mocnej herbaty w godzinach popołudniowych i wieczornych;
- wprowadzenie różnego typu ćwiczeń relaksujących, wyciszających, odprężających ciało i umysł;
- stosowanie leków oraz suplementów diety o działaniu uspokajającym, nasennym, tłumiącym lęki;
- leczenie chorób i zaburzeń, które stanowią potencjalną przyczynę bezsenności.
Dodatkowo warto też pamiętać o zgaszeniu światła w ciągu nocy, gdyż spanie np. z zapaloną lampką również może utrudniać spokojny, głęboki sen, obniżając jakość snu.
Częsta zła jakość snu oraz natężenie stresu mogą wpłynąć na zdrowie. Jakie są konsekwencje częstego budzenia w środku nocy? Przede wszystkim pogorszenie funkcji poznawczych, co prowadzi do trudności ze skupieniem uwagi, ale także utrudnione mogą być relacje międzyludzkie, których nawiązywanie utrudnia spadek energii. Właśnie dlatego tak ważne jest leczenie zaburzeń snu.
Leki na budzenie się w nocy
W zależności od przyczyny można zastosować leki, które wspomogą spokojny sen. Ważne jest, aby doskwierające problemy konsultować z lekarzem, gdyż niekiedy jedynym rozwiązaniem budzenia się w nocy jest wyleczenie choroby podstawowej.
Natomiast na sporadycznie pojawiające się problemy ze snem, wybudzanie czy trudności z zaśnięciem można zastosować leki dostępne bez recepty. Na rynku dostępne są środki zawierające melatoninę, hydroksyzynę, a także doksylaminę.
Pierwsza substancja jest syntetycznym zamiennikiem naturalnie wydzielanego w organizmie hormonu. Zaburzenie jego syntezy najczęściej występuje u osób z nienaturalnym rytmem dobowym (praca zmianowa, zmiana strefy czasowej) i w takich sytuacjach jest zalecana.
W przypadku pozostałych dwóch substancji sprawa wygląda nieco inaczej. Należą one do leków przeciwhistaminowych, oddziałujących na receptory H1 – kilka z nich bierze udział w procesie zasypiania.
Hydroksyzyna, wpływając na wspomniane receptory, łagodzi napięcie lękowe i działa uspokajająco. Natomiast w badaniach naukowych, jak wskazuje M. Krzystanek i współpracownicy (Leki przeciwhistaminowe I generacji używane w leczeniu bezsenności...) udowodnione działanie nasenne wykazała jedynie doksylamina.
Zastosowanie jej wydłuża czas snu i poprawia jego jakość, skraca czas zasypiania, a także powoduje stłumienie stanów lękowych.
Środki z doksylaminą dostępne są w aptekach bez recepty. Należy jednak pamiętać, że przed ich zastosowaniem trzeba zapoznać się z ulotką dołączoną do opakowania i stosować według zaleceń producenta albo wskazań lekarza.
Jeśli problemy ze snem nasilają się lub nie ustępują niezbędna jest pogłębiona diagnostyka i odpowiednie leczenie, dlatego w razie jakichkolwiek wątpliwości koniecznie udaj się do lekarza. Niekiedy może on zasugerować np. rozpoczęcie terapii bezsenności lub terapii poznawczo behawioralnej, co z pewnością docelowo ułatwi codzienne funkcjonowanie.
