Co to jest CA 19-9?
Wskazane oznaczenie CA 19-9 to antygen węglowodanowy, marker nowotworowy, który umożliwia rozpoznawanie określonych chorób. Kilka procent osób nie wytwarza wcale tego antygenu.
Podwyższone stężenie markera CA 19-9 może wskazywać na nowotwory przewodu pokarmowego. Wysoki poziom CA 19-9 jest typowy dla raka dróg żółciowych czy raka trzustki, ale warto pamiętać, że może świadczyć także o nowotworze żołądka lub jelita grubego.
Jego określenie umożliwia śledzenie postępów leczenia, a także rozsiew nowotworu. Oznaczenie jednocześnie poziomu takich markerów jak CEA, AFP oraz CA 19-9 jest pomocne w odróżnianiu przerzutów do wątroby od zmian pierwotnych w jej obrębie. CA 19-9 rozpoznaje się też u osób z chorobami zapalnymi układu pokarmowego.
Należy pamiętać, że CA 19-9, czyli glikoproteina jest wytwarzana nie tylko przez komórki nowotworowe, ale też przez gruczoły ślinowe, dojrzałe komórki dróg żółciowych oraz trzustki, a także oskrzeli, a w życiu płodowym przez komórki wątroby czy przewodu pokarmowego. Można je więc na niewielkim poziomie wykryć u zdrowych pacjentów.
Reklama
Normy CA 19-9
Antygen, który w wysokich stężeniach występuje zwykle w chorobach zapalnych układu pokarmowego oraz w przypadku nowotworów, jest obecny także u osób zdrowych.
Jaka jest norma markera CA 19-9? Prawidłowe stężenie CA 19-9, norma, która nie powinna niepokoić to 0-37 j./ml.
Wartość CA 19-9 w przypadku chorób zapalnych wynosi co do zasady maksymalnie 500 j./ml, a zwykle nie przekracza 100 j./ml.
Reklama
Badanie CA 19-9
Antygen CA 19-9 wykrywany jest w surowicy. Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Na badanie nie ma wpływu wcześniejsze spożywanie pokarmów lub podejście do badania na czczo. Zwykle okres oczekiwania na wynik to maksymalnie kilka dni, choć można uzyskać go w krótszym lub dłuższym przedziale czasowym.
Określenie stężenia markera CA 19-9 jest jedną z metod diagnostycznych raka trzustki, a także raka wątroby, raka pęcherzyka żółciowego czy raka żołądka.
Badanie CA 19-9 zaleca się wykonywać co 3 miesiące przez pierwsze 2 lata od operacji raka trzustki jeżeli przed nią było podwyższone. Należy pamiętać, że żółtaczka mechaniczna może spowodować, że uzyskamy wynik fałszywie dodatni.
Oznaczenie CA 19-9 pozwala także monitorować nawroty choroby albo stan organizmu podczas chorowania np. na raka jelita grubego.
Reklama
Bardzo wysoki marker CA 19-9
Wartość podwyższonego markera CA 19-9 może świadczyć o chorobach zapalnych układu pokarmowego wynosi około 100-500 j./ml. Bardzo wysoki marker CA 19-9 może oznaczać raka trzustki, ale też raka jelita grubego lub raka żołądka.
Co więcej, w początkowej fazie choroby stężenie tego antygenu jest podobne do tego u zdrowych pacjentów. Bardzo wysoki wynik może więc sygnalizować chorobę w bardziej zaawansowanym stadium. Podwyższone stężenie tego antygenu – zdaniem Piotra Potemskiego, Wojciecha Polkowskiego, autorów publikacji „Nowotwory układu pokarmowego” – rozpoznaje się u około 75-85 proc. osób z rakiem trzustki, a także w nienowotworowych chorobach dróg żółciowych, trzustki oraz wątroby.
Mimo, że antygen CA 19-9 to jedyny zaaprobowany przez amerykańską Agencję Żywności i Leków biomarker raka trzustki to należy pamiętać, że nie nadaje się jako narzędzie do testów przesiewowych.
Marker ma za niską: czułość oraz tzw. specyficzność. Dlatego – jak podają Paweł Lampe, Andrzej Grabarczyk, Katarzyna Kuśnierz w pracy „Teoria a realia diagnostyki raka trzustki” – wykorzystuje się go raczej do kontroli nawrotów niż do wykrywania choroby. CA 19-9 pojawia się także w przypadku chorób łagodnych.
Co więcej, w literaturze przedmiotu, np. w artykule naukowym „Opis przypadków chorych ze znacznie podwyższonym stężeniem markera CA 19-9 bez potwierdzenia rozpoznania choroby nowotworowej” opublikowanym na łamach „Pediatrii i medycyny rodzinnej” (nr 14 (4), 2018) podkreśla się, że nie należy stawiać diagnozy choroby nowotworowej jedynie na podstawie normy CA 19-9.
Znane są przypadki wysoko podwyższonych stężeń CA 19-9 o wartości przekraczającej dwudziestokrotność normy, w których wykluczono obecność nowotworu, a np. wystąpienie cholestazy. Najbardziej rzetelny wynik diagnostyczny można osiągnąć korzystając z kilku sposobów badań jednocześnie.
Reklama
Cena CA 19-9
Koszt badania CA 19-9 wynosi kilkadziesiąt złotych. Cena uzależniona jest od miejsca (placówki czy miasta), w którym wykonuje się test.
W niektórych punktach cena oznaczenia markera CA 19-9 to 40 zł, a w innych to wartość w okolicach nawet 100 zł.
Reklama
Zapalenie trzustki a CA 19-9
Do wykonania badań związanych z oznaczeniem CA 19-9 powinny nas skłonić objawy charakterystyczne dla zapalenia trzustki czy ogólnie przewodu pokarmowego. Można tu chociażby wymienić: nudności, chudnięcie, żółtaczka czy bóle brzucha.
CA 19-9 pozwala na wykrycie zapalenia trzustki, a także nowotworu tego organu oraz innych problemów ze strony układu pokarmowego.
