Co to jest chemioterapia?
Chemioterapia jest jedną z podstawowych metod leczenia chorób nowotworowych. Razem z zabiegiem chirurgicznym i radioterapią, stanowią triadę klasycznych metod stosowanych w leczeniu raka.
Pacjenci onkologiczni są także poddawani:
- hormonoterapii,
- immunoterapii,
- terapii celowanej.
Pod pojęciem chemioterapii kryje się dożylne (niekiedy także doustne) podawanie choremu leków cytostatycznych, które mają zmniejszać komórki nowotworowe i hamować ich namnażanie. Takie leczenie stosuje się w przypadku nowotworów rozsianych, a także litych jako element terapii skojarzonej.
Chemioterapię należy rozpocząć jak najszybciej po rozpoznaniu raka. Celem nadrzędnym leczenia jest wyniszczenie wszystkich komórek nowotworowych, przy możliwie jak najmniejszym wyniszczeniu komórek prawidłowych. Pacjentom podaje się możliwie jak największe dawki leków.
Leki cytostatyczne podawane są długotrwale, z niewielkimi przerwami, w określonej kolejności.
Jak wygląda pierwsza chemioterapia? Różni się ona nieco od następnych. Trzeba najpierw zgłosić się do izby przyjęć i zazwyczaj wykonuje się dodatkowe badania przed podaniem chemii. Może ona trwać od 2 do 5 dni, co zmusza do dłuższego pobytu w szpitalu. Czasem jednak można wrócić tego samego dnia do domu. Warto o wszystko dopytać lekarza.
Reklama
Rodzaje chemioterapii
Wyróżnia się następujące rodzaje chemioterapii:
- radykalna – leczenie samodzielne, dążące do całkowitej eliminacji komórek nowotworowych. Chemioterapia radykalna podawana jest głównie pacjentom hematologicznym,
- uzupełniająca – stosowana po operacji, żeby zabić pozostałe komórki nowotworowe,
- wstępna – podawana przez zabiegiem operacyjnym, aby zmniejszyć guza,
- regionalna – miejscowe podanie leków cytostatycznych,
- cytotoksyczna – działająca toksycznie na komórki nowotworowe,
- antyangiogeniczna – o działaniu toksycznym na naczynia krwionośne, które dostarczają tlen do komórek nowotworowych.
Nie każda choroba nowotworowa daje szansę na wyleczenie. W przypadku rozsianej choroby nowotworowej stosuje się chemioterapię paliatywną, która dąży jedynie do spowolnienia rozwoju choroby i zmniejszenia dolegliwości chorobowych.
Chemioterapia dzienna
W systemie dziennym w tej chwili leczona jest większość chorób nowotworowych, ponieważ schematy chemioterapii są takie, że w ciągu jednego dnia można pacjentowi podać lek. Jeśli są to wlewy wymagające dłuższego podania (wlewy 24 godzinne) - chory dostaje je w postaci pompy infuzyjnej.
Z taką pompą wychodzi do domu, a kolejnego dnia zgłasza się na jej przełączenie albo odłączenie.
W Oddziale Dziennej Chemioterapii mogą być leczone praktycznie wszystkie rodzaje nowotworów: przewodu pokarmowego, płuc, piersi, czerniaki, mięsaki, nowotwory choroby rozrostowej układu chłonnego, układu moczowo-płciowego u kobiet i mężczyzn.
Przede wszystkim w szpitalu pacjent nie musi zostać na noc, a dla wielu ludzi to jest właśnie najważniejsze. To ma ogromne znaczenie, bo mogą spać we własnym łóżku czy korzystać z własnej łazienki. Zaleta takiego rodzaju oddziału jest też „zwięzłość” w czasie.
Chory przychodzi na oddział, ma pobraną krew, oznaczaną morfologię, rozmawia z lekarzem, po zleceniu do apteki leki zostają pacjentowi podane i tego samego dnia chory wraca do domu.
Przeciwwskazaniem do leczenie w systemie dziennej chemioterapii jest stan ogólny chorego. Pacjenci muszą być w dobrym stanie. Generalnie do leczenia chemioterapią bardzo ważnym czynnikiem kwalifikacji lub dyskwalifikacji jest stan ogólny chorego, także tutaj ten stan ma decydujące znaczenie.
Bywają rozpoznania, jak na przykład rak drobnokomórkowy płuc, gdzie chory w łóżku spędza więcej niż połowę dnia, wtedy warto, aby pozostawał w oddziale szpitalnym.
Reklama
Ile trwa chemioterapia?
Chemioterapia w postaci dożylnych wlewów trwa zwykle kilka godzin i jest prowadzona w warunkach ambulatoryjnych. Niekiedy może jednak trwać kilka dni, wówczas pacjenci są hospitalizowani.
Chemię podaje się pacjentom w tzw. cyklach. Po sesji chemioterapeutycznej następuje przerwa, zwykle 2-4 tygodniowa, po której pacjent wraca na kolejną sesję. Coraz częściej pacjentom zakłada się pompy infuzyjne, dzięki którym sami mogą podawać sobie leki cytostatyczne, które otrzymają w szpitalu.
Ile cykli chemioterapii można zatem przyjąć? Zazwyczaj jest to od 3 do 6 cykli. Można jednak przyjmować chemioterapię nawet na okres 12 cykli.
Długość trwania chemioterapii zależy od efektów leczenia.
Reklama
Która chemioterapia jest najgorsza?
W leczeniu nowotworów stosuje się różnego rodzaju leki cytostatyczne, które powinny być dobrane do rodzaju nowotworu, tempa wzrostu i stopnia zaawansowania choroby. Często stosuje się kilka leków jednocześnie.
Wśród leków stosowanych w leczeniu nowotworów wymienia się:
- leki alkilujące: pochodne iperytu azotowego, pochodne etylenoiminy, pochodne nitrozomocznika, triazeny,
- antymetabolity kwasu foliowego, pirymidyn i puryn,
- inhibitory deaminazy adenozynowej,
- inhibitory topoizomerazy,
- antybiotyki cytostatyczne,
- alkaloidy,
- taksoidy,
- lignany,
- enzymy,
- hormony.
Chemioterapię niekiedy dzieli się na białą, żółtą i czerwoną. Kolory mają związek z barwami preparatów podawanych dożylnie. Biała jest najmniej inwazyjną, a czerwona jest określają przez pacjentów jako „najgorsza”.
Czerwona chemioterapia ma zastosowanie głównie w leczeniu białaczki i innych nowotworów układu krwiotwórczego. Uznawana jest ona za najgorszą przez pacjentów, ponieważ najczęściej pojawiają się przy niej skutki uboczne.
Reklama
Skutki uboczne chemioterapii
Chemioterapia ma bardzo dużo skutków ubocznych. Do najczęstszych należą:
- nudności i wymioty,
- utrata włosów,
- uszkodzenie szpiku kostnego,
- obniżona odporność,
- zaburzenia czucia i równowagi,
- zapalenie błony śluzowej układu pokarmowego z towarzyszącymi mu biegunkami, owrzodzeniami, a nawet martwicą,
- zaburzenia rytmu serca i zapalenie mięśnia sercowego,
- zapalenie żył i zakrzepica,
- wynaczynienie,
- zakażenia układu moczowego,
- zaburzenia płodności lub całkowita utrata.
Chemioterapia ma także wpływ na samopoczucie. Zazwyczaj pacjencji są osłabieni i zmęczeni. Nie mają apetytu i tracą przez to na wadze.
Reklama
Skuteczność chemioterapii
W porównaniu z chemioterapią zakażeń, chemioterapia nowotworowa uchodzi za mało skuteczną i bardzo inwazyjną. Wpływ na mniejszą skuteczność tego rodzaju „chemii” ma prawdopodobnie wciąż nie do końca poznany mechanizm powstawania nowotworów, a także niewielkie różnice pomiędzy komórkami zdrowymi a nowotworowymi.
Ponadto leki cytostatyczne nie są preparatami o działaniu typowo przeciwnowotworowym. Wymienione czynniki mają wpływ na dużą toksyczność dla zdrowych tkanek organizmu i stosunkowo niską wyleczalność, aczkolwiek z każdym rokiem wyższą. Trudno jednoznacznie określić, kiedy można uznać, że choroba nowotworowa została wyleczona.
Jaka jest zatem długość życia po chemioterapii? Przyjmuje się, że jeśli pacjent po chemioterapii przeżył 10-20 lat, a choroba nie dawała w tym czasie objawów, to można uznać, że terapia była skuteczna, a pacjent został wyleczony.
