Zoonozy (choroby odzwierzęce) - czym są i jak się objawiają? Badania i leczenie

Czym są zoonozy, czyli choroby odzwierzęce?

Zoonozy to choroby przenoszone na ludzi przez zwierzęta. Choroby odzwierzęce mogą mieć różnorakie mechanizmy roznoszenia - od bezpośredniego kontaktu człowieka z zakażonym zwierzęciem, przez styczność z jego odchodami czy śliną, aż po spożycie zakażonego mięsa, zanieczyszczenia środowiskowe i ukąszenia przez kleszcze.

Każda choroba odzwierzęca u ludzi stanowi ważne wyzwanie dla zdrowia publicznego na całym świecie. Aby zapewnić bezpieczeństwo, w tym kluczowym dla globalnej opieki zdrowotnej aspekcie, wymagana jest współpraca między lekarzami weterynarii, lekarzami medycyny ludzkiej, pracownikami bezpieczeństwa żywności i kontroli granicznych oraz resztą społeczeństwa.

Kluczowe jest także wdrażanie strategii mających na celu kontrole i prewencje występowania zoonoz. Co to oznacza w praktyce? Aby ograniczyć zagrożenia związane z zoonozami istotne jest edukowanie ludzi, aby potrafili identyfikować, rozumieć i leczyć te choroby, a także im zapobiegać. W ten sposób będziemy chronić siebie, naszych bliskich oraz ludzi i zwierzęta na całym świecie.

W tym artykule postaramy się przybliżyć temat chorób odzwierzęcych. Niektóre z nich znajdują się w klasyfikacji ICD-10, przykładowo na pozycjach od A20 do A28, a w ICD-11 - 1B90-1B99, 1B9A i 1B9Z.

Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"

Pytania do eksperta

Magdalena Rutkowska

Lekarz weterynarii

01

Czy można zarazić się zoonozą od zwierząt domowych?

Zoonozy to choroby odzwierzęce, czyli wszystkie choroby przenoszone na ludzi przez zwierzęta. Niektórymi z nich można zarazić się nawet od własnych pupili. Do takich schorzeń należą na przykład wścieklizna, ornitoza czy choroba kociego pazura.

02

Czy wszystkie dzikie zwierzęta mogą przenosić zoonozy?

Przyjmuje się, że każde dzikie zwierzę może być potencjalnym nosicielem choroby. Z tego powodu każda dziczyzna powinna zostać przebadane przed spożyciem. Zaleca się też zachowanie ostrożności w kontakcie z padliną i unikanie stykania się z dzikimi zwierzętami.

03

Czy można zarazić się zoonozą od człowieka, który na nią choruje?

Nie wszystkie zoonozy są zaraźliwe. Niektóre z nich mogą przenosić się jednak także z człowieka na człowieka. Przykładem takiej choroby odzwierzęcej jest Koronawirus SARS-CoV-2, który wywołał pandemię COVID-19.

04

Która grupa chorób odzwierzęcych jest najbardziej niebezpieczna?

Jednymi z najbardziej niebezpiecznych chorób odzwierzęcych są zoonozy z grupy gorączek krwotocznych. Należy do nich na przykład wirus Ebola. Ponadto, dużą śmiertelnością wykazują się też choroby takie jak wścieklizna, dżuma czy wąglik.

05

Czy zoonozą można zarazić się tylko przez bezpośredni kontakt ze zwierzęciem?

Zoonozy mogą przenosić się na ludzi nie tylko za pomocą bezpośredniego kontaktu ze zwierzęciem. Do innych źródeł zakażeń zależą między innymi: skażone mięso, gleba, woda i produkty pochodzenia zwierzęcego, odchody zakażonych zwierząt, wektory (komary, kleszcze, pchły), kontakt z chorym człowiekiem.

Reklama

Jakie są choroby odzwierzęce?

Choroby odzwierzęce to liczna grupa schorzeń. Można podzielić ją na różne kategorie, biorąc pod uwagę wiele różnych czynników. Wykaz zoonoz można rozpisać ze względu na:

• przenoszące je zwierzęta - przykładowo: ptaki, psy, koty, kleszcze;
• wywołujące je mikroorganizmy - istnieją choroby odzwierzęce pochodzenia wirusowego, bakteryjnego, pasożytniczego;
• atakowane układy i główne wywoływane objawy – objawy chorób odzwierzęcych u człowieka mogą być mniej lub bardziej charakterystyczne. Czasem cechują się występowaniem symptomów głównie z jednego układu, np. pokarmowego lub oddechowego. Mogą być jednak też niespecyficzne i ogólne, przypominające grypę;
• występowanie - będą to choroby odzwierzęce w Polsce lub takie, które spotkamy tylko podczas podróży zagranicznych. Przykłady zoonoz, wobec których w naszym kraju istnieją regulacje prawne można znaleźć w Rozporządzeniu MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Z dnia 27 sierpnia 2003 r. „w sprawie wykazu zoonoz, procedur ich monitorowania oraz sposobów postępowania w przypadku wystąpienia chorób lub wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych”;
• monitorowanie - czyli obowiązek sprawdzania zwierząt przez wykwalifikowane osoby w kierunku występowania choroby. Ma on na celu pomóc w eliminacji występowania schorzenia w kraju. Zoonozy monitorowane w Polsce można znaleźć na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii w zakładce „Zwalczanie i monitoring wybranych chorób zakaźnych zwierząt”.

Źródło: Opracowanie własne

Reklama

Wirusowe choroby odzwierzęce

Odzwierzęce choroby wirusowe to kategoria chorób wywoływanych przez wirusy, które przenoszą się ze zwierząt na ludzi. Zakażenia wirusowe mogą być rozsiewane przez różne dzikie zwierzęta, a także te z którymi mamy do czynienia w domach i na fermach.

Najbardziej znane zoonozy wirusowe to:

• Wścieklizna - u ludzi atakuje układ nerwowy i prowadzi do śmierci. Wirus wścieklizny (Lyssa virus) przenosi się głównie przez pogryzienia przez psy, lisy czy nietoperze. Skutecznym sposobem jej zapobiegania jest regularne profilaktyczne szczepienie psów i innych zwierząt oraz interwencyjnie ludzi.
• Ptasia grypa - znanym szczepem wirusa ptasiej grypy, zdolnym do zarażania ludzi, jest Ortomyxovirus H5N1. Wywołuje on u człowieka objawy grypopodobne i jest przenoszony głównie przez bezpośredni kontakt z zarażonymi ptakami lub ich odchodami. Stanowi poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego i wymaga ścisłego monitorowania oraz skutecznych strategii prewencyjnych.
• Świńska grypa - ludzie zarażają się poprzez bezpośredni kontakt z zarażonymi świniami, ale wirus może przenosić się też między ludźmi. Chorobę wywołuje Ortomyxovirus AH1N1, powodując wystąpienie objawów przypominających grypę sezonową. Aby kontrolować jej występowanie kluczowe są szczepienia oraz prewencyjne środki ostrożności.
• Małpia ospa - wirusowa choroba występująca szczególnie u makaków. Ludzie zarażają się od nich głównie poprzez bezpośredni kontakt. Powodujący chorobę wirus z rodziny Poxviridae wywołuje u ludzi gorączkę oraz poważne powikłania. Jest to też choroba odzwierzęca z bardzo charakterystyczną wysypką. Do tej pory nie wynaleziono leku skutecznie zwalczającego przyczynę choroby, jednak szczepienia w większości przypadków chronią przez zachorowaniem.

Inne wirusowe choroby odzwierzęce

Poza wymienionymi wyżej, najbardziej znanymi wirusowymi chorobami odzwierzęcymi, istnieje ich o wiele więcej.

Poniżej przedstawiamy przykładowy spis wirusów należących do różnych rodzin i wywoływanych przez nie zoonoz.

Pikornawirusy:

• wirus pryszczycy - pryszczyca

Koronavirusy:

• SARS-CoV-2 - wywołał pandemię COVID-19 w latach 2019-2020

Togavirusy:

• wirus wenezuelskiego końskiego zapalenia mózgu (VeeV) - wenezuelskie zapalenie mózgu

Paramyksowirusy:

• wirus Nipah - choroba Nipah,
• wirus Hendra - atakuje układ nerwowy i oddechowy,
• syncytialny wirus oddechowy (RSV) - zapalenie płuc u bydła i człowieka.

Pokswirusy:

• wirus krowianki, wirus ospy krów, wirus ospy kotów - krowianka, używana niegdyś do produkcji szczepionek na ospę prawdziwą ludzi,
• wirus ospy małpiej - ospa małp,
• wirus ospy owczej - ospa owcza,
• wirus rzekomej ospy krów - ospa rzekoma krów,

Ponadto warto wyróżnić liczne wirusy wywołujące choroby z grupy gorączek krwotocznych:

Flavivirusy:

• wirus Denga - Denga,
• wirus żółtej gorączki - żółta febra,
• wirus gorączki lasu Kyasanur - choroba lasu Kyasanur,
• wirus gorączki omskiej - omska gorączka krwotoczna,
• wirus Zachodniego Nilu (WNV) - gorączka Zachodniego Nilu,
• wirus kleszczowego zapalenia mózgu - kleszczowe zapalenie mózgu, choroba skokowa owiec, enzootyczne zapalenie mózgu lub odkleszczowe zapalenie opon mózgowych,
• wirus Powassan - nowa choroba odkleszczowa doprowadzającego do zapalenia mózgu.
• hantawirusy - hantawirusowy zespół płucny,
• Oroupouche wirus - gorączka Oropouche,
• Nairowirus - gorączka krwotoczna krymsko-kongijska,
• Phlebowirus - gorączka doliny Rift.

Arenawirusy:

• wirus Lassa - gorączka Lassa,
• wirus Machupo - boliwijska gorączka krwotoczna,
• wirus Guanarito - wenezuelska gorączka krwotoczna,
• wirus Sabia - brazylijska gorączka krwotoczna,
• wirus Junin - argentyńska gorączka krwotoczna,
• wirus limfocytarnego zapalenia opon i splotów naczyniowych (LCMV) - limfocytarne zapalenie splotu naczyniówkowego i opon mózgowych.
• wirus Ebola - gorączka krwotoczna Ebola,
• wirus Marburg - choroba Marbuska.

Reklama

Bakteryjne choroby odzwierzęce

Odzwierzęce choroby bakteryjne, to grupa chorób związanych z bakteriami, które przenoszą się między na ludzi ze zwierząt dzikich, domowych i gospodarskich.

Najbardziej znane choroby odzwierzęce pochodzenia bakteryjnego to:

• Listerioza - groźne zakażenie układu pokarmowego człowieka, które może dawać też objawy ze strony układu nerwowego. Jest wywoływane przez bakterię Listeria monocytogenes. Przenosi się zwykle przez spożycie skażonych serów, mleka i produktów mięsnych. Może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza u ciężarnych kobiet i niemowląt, dlatego ważne jest stosowanie zasad higieny spożywania posiłków i bezpieczeństwa żywności.
• Wąglik - jedna z najniebezpieczniejszych zoonoz, będąca znaną bronią biologiczną. Jest wywoływana przez bakterię Bacillus anthracis. Objawy różnią się w zależności od formy, w jakiej występuje: skórnej, płucnej lub jelitowej. Bakteria wąglika atakuje ludzi przez bezpośredni kontaktu z zakażonymi zwierzętami, spożycie zanieczyszczonej żywności lub wdychanie przetrwalników bakterii.
• Borelioza - znana jako choroba z Lyme, to infekcja bakterią Borrelia burgdorferi, przenoszoną przez ukąszenia zainfekowanego kleszcza. Objawy mogą obejmować charakterystyczną wysypkę, gorączkę, bóle stawów i mięśni, a czasem prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych. Można skutecznie z nią walczyć, stosując ochronę przed kleszczami, wczesną diagnostykę i leczenie antybiotykami.
• Tularemia - inaczej febra królicza, to rzadka choroba powodowana przez bakterię Francisella tularensis. Zoonoza ta może być przenoszona na człowieka przez ukąszenia owadów, bezpośredni kontakt z zarażonymi gryzoniami, królikami i zającami oraz przez spożycie skażonej wody. Objawy zaczynają się od gorączki, bólu głowy i powiększonych węzłów chłonnych, a kończą na poważnych powikłaniach. Rozpoznanie jest trudne, ale leczenie antybiotykami przynosi dobre rezultaty.
• Bruceloza - ta choroba zakaźna wywołana jest przez bakterie z rodzaju Brucella. Ludzie najczęściej zarażają się poprzez spożycie skażonych produktów zwierzęcych, kontakt z zarażonymi zwierzętami lub drogą oddechową. W jej przebiegu występuje gorączka, bóle stawów, zmęczenie i powiększone węzły chłonne. Chorobę można leczyć z pomocą antybiotyków.
• Gruźlica - jest przewlekłą zoonozą, wywoływaną przez bakterie odzwierzęce - Mycobacterium bovis. Najczęściej atakuje płuca i układ nerwowy. Ludzie mogą zarazić się nią przez spożycie produktów pochodzenia zwierzęcego oraz przez bezpośredni kontakt z zarażonymi zwierzętami. Choroba występuje stosunkowo rzadko, ale stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego, m.in. przez wzrost oporności bakterii na leki. W zapobieganiu jej rozprzestrzeniania kluczowe są skuteczne programy monitoringu w populacjach zwierząt.
• Leptospiroza - choroba Weila jest wywoływana przez bakterie z rodzaju Leptospira. Ludzie zarażają się nimi przez picie zanieczyszczonej wody, bezpośredni kontakt z zanieczyszczoną glebą lub moczem zarażonych zwierząt. Choroba może objawiać się gamą objawów - od gorączki i bólu mięśni, po poważne uszkodzenia narządów. Istotne w jej zapobieganiu i terapii jest stosowanie się do zasad higieny i leczenie antybiotykami.
• Różyca - choroba wywoływana przez bakterię Erysipelothrix rhusiopathiae. Istnieje ryzyko zakażenia się nią podczas pracy przy hodowli świń lub przetwórstwie mięsa, zwłaszcza przy niewłaściwej higienie i braku stosowania szczepień profilaktycznych. Zakażenie u ludzi prowadzi do wystąpienia gorączki, zmian skórnych i poważnych powikłań, takich jak infekcje i bóle stawów czy układu krwionośnego. Świadomość ryzyka i przestrzeganie odpowiednich procedur w zakładach mięsnych są w tym przypadku kluczowe dla ochrony zdrowia ludzi.
• Salmonelloza - to infekcja wywoływana przez bakterie z rodzaju Salmonella. Najczęściej prowadzi do wystąpienia objawów ze strony układu pokarmowego, takich jak ból brzucha, biegunka i wymioty. Do zarażenia najczęściej dochodzi przez spożycie skażonych jaj, mięsa i produktów mlecznych, a także poprzez kontakt z zarażonymi zwierzętami lub ich środowiskiem. Z tego powodu najważniejsze jest zachowanie odpowiednich praktyk higienicznych w kuchni, unikanie spożycia surowych czy niedogotowanych produktów oraz ostrożność w kontakcie z zwierzętami, a w przypadku zachorowania - zastosowanie terapii antybiotykowej.
• Dżuma - to poważna i potencjalnie śmiertelna choroba, wywoływana przez bakterię Yersinia pestis. Przenoszona jest głównie przez ukąszenia pcheł podróżujących na zainfekowanych gryzoniach oraz drogą kropelkową podczas kontaktu z zarażonymi osobami. Charakteryzuje się ostrym przebiegiem z gorączką, powiększaniem węzłów chłonnych i prowadzi do sepsy oraz niewydolności narządów. Aby jej zapobiegać należy zwalczać gryzonie. Można ją leczyć antybiotykami, zwłaszcza w wczesnych fazach.
• Choroba kociego pazura - schorzenie to jest wywoływane m.in. przez bakterię Bartonella henselae. Najczęściej przenosi się ona poprzez ugryzienia lub zadrapania zarażonych kotów, ale także przez ukąszenia pcheł. Objawy choroby obejmują powiększenie węzłów chłonnych, gorączkę i apatię, ale większość przypadków kończy się samoistnym wyzdrowieniem. W niektórych sytuacjach może być konieczne leczenie antybiotykami.
• Ornitoza - inaczej papuzica, to choroba wywołana przez bakterię Chlamydia psittaci, przenoszoną głównie poprzez kontakt z zakażonymi ptakami lub ich wydzielinami i wydalinami. Objawy gorączki papuziej u ludzi mogą obejmować podwyższenie temperatury, dreszcze, bóle mięśni, a w przypadkach cięższych infekcji, problemy z oddychaniem. Leczenie obejmuje terapię antybiotykową. Można też zapobiegać chorobie poprzez stosowanie zasad higieny w kontakcie z ptakami i odpowiednie działania profilaktyczne w kurnikach, czy gołębnikach.
• Erlichioza - to choroba zakaźna wywołana przez bakterie z rodzaju Ehrlichia, które przenoszone są wraz z ukąszeniami zarażonych kleszczy. Objawy tej zoonozy u ludzi przypominają grypę - występuje gorączka, bóle mięśni i głowy oraz zmęczenie. Choroba może jednak prowadzić do poważnych powikłań, takich jak uszkodzenie narządów, dlatego niezwykle ważna jest ochrona przeciwkleszczowa, na przykład z pomocą odzieży i repelentów oraz szybkie rozpoznanie i leczenie antybiotykami.

Inne bakteryjne choroby odzwierzęce

Podane powyżej zoonozy bakteryjne, to tylko część reprezentujących tę grupę chorób.  Poza nimi można spotkać jeszcze wiele innych schorzeń. Pozostałe przykłady można znaleźć poniżej.

Oto inne bakteryjne choroby odzwierzęce, które można spotkać w Polsce:

• pastereloza,
• chlamydofiloza,
• jersinioza,
• kampylobakterioza,
• helikobakterioza,
• anaplazmoza granulocytarna,
• nosacizna.

Bardziej egzotyczne zoonozy bakteryjne to:

• melioidoza,
• gorączka szczurza,
• gorączka Q,
• tyfus plamisty (dur plamisty),
• ichtiozoonozy wywoływane przez bakterie z rodzaju Vibrio.

Warto wyróżnić w tym miejscu liczne bakterie z rodzaju Rikettsia. Są one przenoszone na człowieka przez stawonogi krwiopijne, takie jak kleszcze czy pchły. Poszczególne mikroorganizmy można podzielić na grupy ze względu na rodzaj wywoływanej przez nie choroby.

• I grupa - duru wysypkowego (choroby odzwierzęce z wysypką):
  • R. prowazekii - dur plamisty (tyfus plamisty, dur wysypkowy), choroba Brilla-Zinssera,
  • R. typhi - dur plamisty endemiczny,
• II grupa - gorączek plamistych - choroby odkleszczowe:
  • R. rickettsii - gorączka plamista gór skalistych,
  • R. brasilensis - brazylijski dur plamisty.
  • R. conori - gorączka guzkowa śródziemnomorska (gorączka plamista, gorączka marsylska),
  • R. sibirica - kleszczowy dur plamisty,
  • R. australis - australijska gorączka kleszczowa,
• III grupa - gorączek dalekiego wschodu:
  • R. japonicum - riketsjoza japońska,
  • Orientia tsutsugamushi - Choroba tsutsugamushi.

Reklama

Pasożytnicze choroby odzwierzęce

Pasożytnicze choroby odzwierzęce to choroby, które są przenoszone przez zwierzęta na ludzi, a wywoływane przez pasożyty odzwierzęce, takie jak przywry, tasiemce, nicienie czy pierwotniaki. Do zarażenia zwykle dochodzi poprzez brak odpowiedniej higieny przy pracy ze zwierzętami lub spożycie skażonego mięsa.

Najbardziej znane zoonozy pasożytnicze to:

• Bąblowica - znana też jako echinokokoza, to pasożytnicza choroba wywoływana przez larwy tasiemców z rodzaju Echinococcus. Ludzie zarażają się, spożywając jaja pasożyta obecne w kale zarażonych zwierząt, zwłaszcza psów lub poprzez kontakt z nimi. Schorzenie może prowadzić do tworzenia cyst w narządach wewnętrznych, takich jak wątroba czy płuca i stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, wymagając kompleksowego leczenia chirurgicznego i farmakologicznego. Z tego powodu warto jest jej zapobiegać stosując się do podstawowych zasad higieny.
• Toksoplazmoza - to choroba wywołana przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Ludzie mogą zarażać się poprzez spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa zarażonych zwierząt lub kontakt ze starym kałem zainfekowanych kotów. Możliwe jest także przeniesienie zakażenia pierwotniakiem między matką a płodem w trakcie ciąży - w tym choroba jest najgroźniejsza. W przebiegu toksoplazmozy dochodzi m.in. do powiększenia węzłów chłonnych i wystąpienia objawów grypopodobnych. W jej zapobieganiu duże znaczenie ma stosowanie się do bezpiecznych praktyk żywieniowych i zachowywanie higieny w kontakcie z kotami.
• Włośnica - trichinelloza to groźna pasożytnicza choroba wywoływana przez nicienie Trichinella spirallis. Ludzie zarażają się spożywając surowe lub niedogotowane mięso dzików lub świń. Larwy pasożyta zagnieżdżają się w mięśniach, wywołując ich ból, gorączkę, obrzęki oraz problemy z układem pokarmowym. Leczenie obejmuje stosowanie leków przeciwpasożytniczych, a profilaktyka opiera się o przeprowadzanie badań mięsa oraz odpowiednie przygotowywanie posiłków.
• Lamblioza - inaczej giardioza, to najpopularniejsze zakażenie pierwotniakowe na świecie. Wywoływane jest przez jednokomórkowego pasożyta Giardia lamblia, powodującego wystąpienie objawów głównie ze strony przewodu pokarmowego. Choroba dotyka głównie dzieci, które nie przestrzegają odpowiednich zasad higieny, a także dorosłych spożywających zanieczyszczoną wodę i żywność. Leczenie obejmuje terapię antybiotykową, a profilaktyka - częste mycie rąk oraz spożywanych owoców i warzyw.
• Babeszjoza - to jedna z chorób przenoszonych przez kleszcze. Jest powodowana przez pasożytnicze pierwotniaki z rodzaju Babesia. Objawy babeszjozy u ludzi obejmują pojawiają się podobne, jak w przebiegu grypy - gorączka, dreszcze, bóle mięśni i zmęczenie. W ciężkich przypadkach zakażenie może prowadzić jednak do poważnych powikłań, dlatego tak ważne jest chronienie się przed kleszczami i szybkie ich usuwanie. Leczenie babeszjozy polega na antybiotykoterapii.
• Toksokaroza - glistnica to choroba wywołana przez obecność pasożytów odzwierzęcych u człowieka - larw nicieni Toxocara canis i Toxocara cati. Robaki te pasożytują zwykle u psów i kotów. Człowiek zaraża się, spożywając jaja nicieni obecne w zanieczyszczonym środowisku, na przykład na placach zabaw, w piaskownicach i ogrodach. Z tego powodu najistotniejsze jest zachowywanie zasad higieny osobistej. Glisty odzwierzęce prowadzą do wystąpienia niespecyficznych objawów, takich jak bóle brzucha, gorączka i zmęczenie. Mogą też dostawać się do oczu i mózgu, wywołując poważne powikłania.

Inne pasożytnicze choroby odzwierzęce

Inne pasożytnicze choroby odzwierzęce to zoonozy wywoływane przez nieco mniej znane robaki. Mimo to nie należy zapominać, że poniższe nicienie, tasiemce, przywry i pierwotniaki także potrafią stanowić zagrożenie dla ludzi. Owe pasożytnicze choroby przenoszą: żaby, ślimaki, ryby, ssaki, ptaki - zwierzęta dzikie i udomowione.

Spis zoonoz został podzielony ze względu na gromadę wywołujących je pasożytów:

• choroby pierwotniacze:
  • surra,
  • choroba Chagasa (trypanosoma amerykańska).
• choroby wywoływane przez przywry:
  • aarioza.
  • fascjoloza (choroba motylicza).
• tasiemczyce:
  • taenioza,
  • wągrzyca,
  • sparaganoza,
  • difylobotrioza,
  • hymenolepioza.
• choroby wywoływane przez nicienie:
  • węgorczyca,
  • tęgoryjczyca.
• choroby wywoływane przez pasożyty zewnętrzne:
  • pchlica.
  • świerzb.

Reklama

Grzybica odzwierzęca u ludzi

Odzwierzęca grzybica skóry to zoonoza wywoływana przez grzyby. Może być przenoszona na człowieka przez zwierzęta, takie jak psy, koty czy świnki morskie. Wywołują ją najczęściej dermatofity Microsporum canis - zwykle u dzieci, ale też u osób starszych, kobiet w ciąży i ludzi z obniżoną odpornością

Do zarażenia dochodzi drogą bezpośrednią lub poprzez kontakt ze skażonymi przedmiotami. Objawy grzybicy odzwierzęcej mogą przypominać alergiczne zmiany skórne o okrągłym lub owalnym kształcie. Zainfekowane miejsca potrafią się łuszczyć, piec i swędzieć. Często dochodzi do tego wypadanie włosów. W zaawansowanych przypadkach dochodzi do zapalenia skóry i powstania ropnych guzów, które mogą pękać.

Zoonozy grzybicze nie ustępują samodzielnie. Leczenie polega na dopasowaniu medykamentów do fazy choroby, stopnia jej zaawansowania, lokalizacji zmian i indywidualnych cech pacjenta. Niekiedy niezbędna jest też interwencja chirurgiczna.

Warto też odwiedzić lekarza weterynarii, aby dowiedzieć się jak leczyć dermatofity u swoich zwierząt. Aby zapobiegać zachorowaniu na odzwierzęce choroby skóry należy używać środków ochrony osobistej przy pielęgnacji chorych zwierząt i kontaktu z ich przedmiotami, dbać o zachowanie zasad higieny w kontakcie z pupilami na co dzień i zastosować sterylizacje otoczenia po zakończeniu terapii. Człowieka mogą atakować też inne grzyby odzwierzęce, na przykład wywołujący grzybicę strzygącą Trichophyton spp.

Reklama

Pozostałe choroby odzwierzęce

Pozostałe choroby odzwierzęce to grupa, do której zaliczamy zoonozy, które nie są wywoływane przez drobnoustroje chorobotwórcze takie jak bakterie, wirusy, grzyby, czy pasożyty. Zwierzęta powodują wystąpienie schorzenia u człowieka poprzez:

• Priony - czyli czynniki białkowe, które wywołują choroby prionowe. Przykładem takiego schorzenia jest gąbczasta encefalopatia bydła (BSE), nazywana też chorobą szalonych krów. Należy ona do pasażowalnych encefalopatii gąbczastych (TSE) i może wywołać u ludzi chorobę Creutzfeldta-Jakoba (wariant vCJD). Do zarażenia dochodzi najprawdopodobniej na skutek spożycia mięsa lub jego przetworów pochodzącego od chorego bydła. Choroba u człowieka przebiega ponad rok, a jej początkowe objawy to zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, bezsenność, lęki, obsesje i myśli samobójcze. Później pojawiają się bóle, zaburzenia pamięci i koncentracji, niewyraźna mowa, problemy w chodzeniu i drżenia. Choroba skutkuje zapadnięciem człowieka w tzw. mutyzm akinetyczny - osoba zachowuje świadomość, ale nie jest w stanie poruszać się i komunikować z otoczeniem. Obecnie choroba jest nieuleczalna i śmiertelna, można stosować jedynie terapię objawową.
• Toksyny - przykładem stanu chorobowego z tej grupy jest porażenie kleszczowe (paraliż kleszczowy). Polega ono na zaburzeniu pracy mięśni na skutek działania neurotoksyny dostającej się do krwioobiegu człowieka podczas pasożytowania kleszcza. Poprzedzają je objawy takie jak niepokój, utrata koordynacji, zmęczenie i mięśniobóle. Jeśli nie usunie się pasożyta szybko, choroba może zakończyć się śmiercią wskutek porażenia mięśni układu oddechowego. Schorzenie to jest kolejnym powodem, dla którego warto stosować skuteczną ochronę przeciw kleszczową.

Poradnia chorób odzwierzęcych i pasożytniczych

Poradnia chorób odzwierzęcych i pasożytniczych to miejsce warte odwiedzenia, jeśli podejrzewasz u siebie zachorowanie na zoonozę. Pracuje w niej specjalista - lekarz chorób zakaźnych, który odpowiednio zdiagnozuje i zastosuje leczenie chorób odzwierzęcych. W ramach NFZ usługi tego typu świadczą na przykład poradnie znajdujące się w Katowicach i Poznaniu.

Niezależnie jednak, czy jesteśmy pewni, że cierpimy na zoonozę, czy jesteśmy zdezorientowani i zaniepokojeni występującymi objawami - przyjmie nas każdy oddział chorób zakaźnych. Zwykle należy mieć skierowanie, ale często działa on też interwencyjnie oraz całodobowo i w razie potrzeby, pracujący w niej lekarze pokierują naszym dalszym leczeniem.

Nie warto więc zwlekać, ponieważ wiele chorób odzwierzęcych przenoszonych na ludzi jest bardzo niebezpiecznych. W zależności od rodzaju występujących objawów porady mogą nam udzielić także inni specjaliści, na przykład dermatolog.

Warto rozważyć też wizytę w klinice chorób odzwierzęcych i tropikalnych, jeśli wystąpienie niepokojących symptomów możemy połączyć z wycieczką do egzotycznych krajów.