Jak często dochodzi do ciąży bliźniaczej?
Przyszli rodzice bardzo często zastanawiają się, jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia ciąży mnogiej. Aby odpowiedzieć na to pytanie przydatna może okazać się reguła Hellina. Pozwala ona obliczyć szansę wystąpienia ciąży mnogiej. Według tej reguły częstotliwość występowania ciąż mnogich maleje geometrycznie wraz z rosnącą liczbą płodów.
Według tej reguły w populacji:
- ciąża bliźniacza występuje raz na 89 ciąż (średnio raz na 80 porodów),
- trojaki rodzą się raz na 7921 ciąż,
- czworaczki rodzą się co 704969 ciąż, itd.
Co ciekawe, jak podaje dr Dagmara Filipecka-Tyczka, perinatolog, położnik-ginekolog - większe prawdopodobieństwo ciąży wielopłodowej występuje na północy niż południu Europy.
Jak zajść w ciążę bliźniaczą i jak ona powstaje? Co może sprzyjać sprzyjać naturalnego poczęciu bliźniąt? Choć nie jest możliwe, by zaplanować ciążę bliźniaczą, to pewne czynniki mogą sprzyjać jej wystąpieniu. Statystycznie rzecz biorąc większe prawdopodobieństwo ciąży mnogiej, szczególnie bliźniaczej może pojawić się, gdy:
- kobieta ma bardziej zaawansowany wiek, tj. jest po 30 roku życia,
- kobieta ma za sobą proces leczenia niepłodności (stymulowanie owulacji zwiększa ryzyko poliowulacji) oraz zapłodnienie pozaustrojowe,
- w rodzinie występowały już przypadki ciąży bliźniaczej.
Niektórzy pytają - co które pokolenie występuje ciąża bliźniacza? Na tak zadane pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Na wystąpienie ciąży bliźniaczej może mieć na to wpływ wiele czynników genetycznych, związanych z wiekiem matki, rozwojem technologii wspomaganego rozrodu, itd.
Reklama
Jak powstaje ciąża bliźniacza? Rodzaje
Ciąża bliźniacza może być dwujajowa lub jednojajowa. Ciąża bliźniacza dwujajowa zdarza się wtedy, gdy w organizmie kobiety w ciągu jednego cyklu miesiączkowego wykształcone zostają dwie komórki jajowe, które następnie zapłodnione są przez dwa osobne plemniki. Płody rozwijają się wówczas w tym samym czasie, ale w pewnym sensie niezależnie od siebie - każde z nich rośnie w osobnym worku owodniowym i posiada własną kosmówkę później przekształcającą się w łożysko.
Co niezwykle ciekawe, do ciąży bliźniaczej dwujajowej może dojść także podczas dwóch stosunków, które miały miejsce w pewnym odstępie czasowym. Mówimy wtedy o tzw. nadpłodnieniu. W takiej sytuacji, w czasie jednego współżycia zostaje zapłodniona jedna komórka jajowa, a w wyniku kolejnego - druga. Taka sytuacja może sprawić, że dzieci mogą mieć nawet dwóch różnych ojców.
Ciąża bliźniacza jednojajowa powstaje natomiast na skutek zapłodnienia jednej komórki jajowej przez jeden plemnik i jej podzieleniu się w pierwszych dniach po zapłodnieniu:
- podział między 1. a 3. dniem po zapłodnieniu - powstaje ciąża dwukosmówkowa dwuowodniowa,
- podział między 3. a 8. dniem po zapłodnieniu - powstaje ciąża jednokosmówkowa dwuowodniowa,
- podział między 8. a 13. dniem po zapłodnieniu - powstaje ciąża jednokosmówkowa i jednoowodniowa.
Podział po 13. dniu od zapłodnienia skutkuje z reguły narodzinami bliźniąt zrośniętych.
Warto w tym przypadku wyjaśnić, czym jest kosmówka i owodnia. Kosmówka to jedna z błon płodowych, która przekształca się w łożysko i jest odpowiedzialna na odżywianie płodu. Bliźniaki jednokosmówkowe odżywają się niejako z jednego źródła. Możliwe też, że będą miały połączone krwioobiegi, co jest dość niebezpieczne.
Owodnia z kolei to także błona płodowa, jednak jej zadaniem jest ochrona płodu przez czynnikami zewnętrznymi. Bliźnięta, które mają własne owodnie są od siebie oddzielone w macicy. Gdy dzielą jedną owodnię pojawia się ryzyko splątania pępowinami.
Co ciekawe bliźniaki jednojajowe są tej samej płci. Bliźnięta jednojajowe to zatem te, o których mówi się, że są podobne jak dwie krople wody lub nazywa je "naturalnymi klonami". Inaczej jest w przypadku bliźniąt dwujajowych, które mają tylko 50% wspólnego DNA przez co mogą zupełnie różnić się od siebie wyglądem.
Ciąża bliźniacza bywa też efektem zapłodnienia in vitro, szczególnie w przypadkach, kiedy do macicy wprowadza się kilka zarodków (praktykę taką stosuje się głównie u kobiet powyżej 35. roku życia).
Reklama
Jakie są objawy ciąży bliźniaczej?
Objawy ciąży mnogiej (inaczej wielopłodowej), w tym ciąży bliźniaczej są niejako zwielokrotnionymi objawami ciąży pojedynczej.
Za najbardziej charakterystyczne uznaje się:
- dokuczliwe mdłości i wymioty w pierwszych miesiącach ciąży,
- dolegliwości żołądkowe związane z uciskiem na organy wewnętrzne,
- wyższe położenie dna macicy niż w ciąży pojedynczej,
- ruchy dziecka odczuwane w kilku miejscach brzucha jednocześnie,
- większy obwód brzucha niż w przypadku zwykłej ciąży,
- dające się wysłuchać tony dwóch bijących serc.
Niestety, objawy ciąży bliźniaczej w pierwszych miesiącach jej trwania nie są zbyt dobrze odczuwane. Jedynymi występującymi wyraźnie symptomami są dolegliwości żołądkowe i mdłości. Z rówbym natężeniem mogą pojawiać się jednak także w przypadku ciąży pojedynczej, więc nie można ich traktować jako pewnik.
Jakie są różnice między ciążą bliźniaczą a pojedynczą?
Ciąża bliźniacza może nieco różnić się od ciąży pojedynczej - nie tylko w swoim przebiegu, sposobie rozwiązania, ale też objawach, jakie daje.
Kobieta będąca w ciąży bliźniaczej może zatem:
- odczuwać bardziej uciążliwe nudności i wymioty w I trymestrze,
- mieć wyższy przyrost poziomu beta hCG,
- mieć bardzo duży brzuch,
- mieć wyżej położone dno macicy,
- odczuwać jednoczesne ruchy płodów w różnych częściach macicy,
- usłyszeć bicie dwóch serc podczas badania USG.
Poza tym wiele symptomów, szczególnie na początku trwania ciąży, jest zbliżonych niezależnie, czy jest to ciąża pojedyncza czy bliźniacza.
Reklama
Kiedy wiadomo, że to ciąża bliźniacza? Badanie USG
Zazwyczaj kobieta dowiaduje się, że jest w ciąży mnogiej podczas badania USG, na którym widocznych jest kilka pęcherzyków ciążowych. Kiedy widać ciążę bliźniaczą? Wynik taki można uzyskać już podczas pierwszego badania ultrasonograficznego, czyli wykonanego po 4. tygodniu od daty rozpoczęcia ostatniej miesiączki (czyli około dwóch tygodni od zapłodnienia).
Dwa pęcherzyki są w tym czasie widoczne, kiedy bliźnięta są dwujajowe. W przypadku bliźniąt jednojajowych z miarodajnym wynikiem trzeba poczekać jeszcze około tygodnia. Im „starsza” ciąża, tym badanie jest dokładniejsze i bardziej miarodajne.
Ciąża mnoga może zostać potwierdzona w USG, kiedy mija jej 6. tydzień. Wówczas bowiem widoczna staje się czynność serca płodu i można już precyzyjnie ustalić liczbę bijących serc i tym samym - liczbę płodów obecnych w macicy.
Każda ciąża bliźniacza jest ciążą podwyższonego ryzyka. Wiąże się to z większym wysiłkiem dla przyszłej mamy, ale też ryzykiem wystąpienia wielu nieprawidłowości w rozwoju dzieci.
Reklama
Ciąża bliźniacza tydzień po tygodniu
I trymestr (1. - 13. tydzień)
Kalendarz ciąży bliźniaczej (zarówno jak i pojedynczej) rozpoczyna się z pierwszym dniem ostatniej miesiączki przed zapłodnieniem. Po miesiączce następuje owulacja, podczas której dochodzi do zapłodnienia komórki jajowej. Brak kolejnej miesiączki jest pierwszym objawem ciąży. 5. tydzień w kalendarzu to najlepszy moment, by wykonać wiarygodny test ciążowy. Jego pozytywny wynik jest podstawą do wizyty u ginekologa celem potwierdzenia ciąży.
Około 6. tygodnia ciąży mogą pojawić się:
- mdłości,
- oraz zaopatrzyć się w wygodną bieliznę ciążową,
- częste oddawanie moczu.
Objawy te zwielokrotnione są w przypadku ciąż bliźniaczych ze względu na większy ucisk na narządy wewnętrzne, np. na przeponę, co znacznie utrudnia kobiecie poruszanie się i oddychanie. Choć płody są wówczas bardzo maleńkie, w przypadku ciąży bliźniaczej od początku występuje choćby większa ilość płynu owodniowego.
Bliźniakom w pierwszym trymestrze kształtują się pierwsze części ciała, tworzą się u nich komory serc, kształtują uszy i oczy. Około 9. tygodnia wykształcają się narządy płciowe.
Do 12. tygodnia najlepiej jest wykonać genetyczne badanie USG oraz badanie krwi wykrywające choroby i wady genetyczne bliźniąt.
II trymestr (14. - 26. tydzień)
W drugim trymestrze ciąży bliźnięta rosną, a ich narządy kształtują się i dojrzewają. Około 16. tygodnia podczas badania USG możliwe jest już rozpoznanie płci dzieci. Po 22. tygodniu ciąży poszczególne części ciała są na tyle wykształcone, że maluszki swym wyglądem przypominają już noworodki. Pod koniec drugiego trymestru dzieci ważą razem około 2 kilogramów.
U mamy na tym etapie ciąży mogą zacząć się problemy z osłabieniem (pomocne mogą okazać się witaminy dla kobiet w ciąży).
Około 18. tygodnia kobieta zaczyna odczuwać ruchy dzieci (zwykle są one częstsze i bardziej intensywne niż w przypadku ciąży pojedynczej, ponieważ dwojaczki mają mniej miejsca i przez to bardziej się wiercą).
Po 20. tygodniu warto rozważyć zapisanie się do szkoły rodzenia, biorąc pod uwagę, że ciąża bliźniacza zwykle nieco szybciej się kończy, a poza tym końcówka ciąży mnogiej jest dla matki wielkim obciążeniem i wówczas może nie być już sił na uczestniczenie w zajęciach.
III trymestr (od 27. tygodnia)
Dzieci widzą i słyszą, ich twarze wyglądają już jak twarze noworodków. Wykształcają się u nich pęcherzyki płucne oraz układ odpornościowy. W 8. miesiącu ciąży bliźnięta bardzo szybko przybierają na wadze, w związku z czym zaczyna im być coraz ciaśniej. Poród po 33. tygodniu jest już dość bezpieczny, nie powinny wystąpić po nim powikłania, ponieważ większość ważnych narządów do tego momentu zostaje wykształcona w sposób wystarczający.
Dla matki bliźniąt trzeci trymestr ciąży może być bardzo męczący. Dzieci są coraz większe i coraz bardziej ruchliwe, więc mogą pojawić się problemy ze snem oraz z jedzeniem. Warto wówczas przestawić się na spożywanie częstszych, ale niezbyt obfitych posiłków, ponieważ pojemność żołądka jest znacząco ograniczona.
Poród następuje zwykle około 37. tygodnia i wtedy taką mówi się o ciąży donoszonej.
Reklama
Poród ciąży bliźniaczej
Poród w ciąży bliźniaczej zależy od wielu czynników, m.in. powikłań ciążowych, położenia płodów, ale także kosmówkowości i owodniowości.
Przyjmuje się, że w przypadku bliźniaków w niepowikłanej ciąży:
- dwukosmówkowej dwuowodniowej poród powinien przypadać między 37. a 38. tygodniem,
- jednokosmówkowej dwuowodniowej poród powinien nastąpić między na 36.-37. tygodniem,
- jednokosmówkowej jednoowodniowej poród przeprowadza się przed ukończonym 34. tygodniem.
Szacuje się, że przed 37. tygodniem ciąży rodzi się aż 60% bliźniąt.
Co ciekawe przy ciąży bliźniaczej możliwy jest również poród siłami natury. Wymaga on jednak ciągłego monitowania dwóch płodów jednocześnie za pomocą KTG i kontroli USG podczas porodu. Podczas porodu naturalnego, najdłużej trwa zazwyczaj jego druga faza.
W przypadku tego rodzaju ciąż stosuje się również cesarskie cięcie. Co ciekawe, możliwe jest, że jedno dziecko przyjdzie na świat drogami natury, a drugie przez cc.
Reklama
Powikłania ciąży bliźniaczej
Każda ciąża mnoga, w tym bliźniacza jest ciążą wysokiego ryzyka i wiąże się z koniecznością częstszych wizyt u ginekologa-położnika i zwiększoną liczą badań. Najbardziej niebezpieczna jest ciąża jednokosmówkowa i jednoowodniowa ale bardzo niebezpieczna może być także ciąża bliźniacza jednokosmówkowa dwuowodniowa.
Do najczęstszych powikłań należą:
- poród przedwczesny, tj. przed 37. tygodniem ciąży,
- hipotrofia - zatrzymanie rozwoju jednego z płodów,
- obumarcie jednego z płodów - najczęściej ma to miejsce na początku ciąży,
- zespół przetoczenia między płodami, tzw. TTTS - sytuacja, kiedy krew przepływa z jednego płodu do drugiego (dotyczy to jedynie ciąż jednokosmówkowych i jednoowodniowych, gdy płody mają wspólne łożysko),
- ryzyko wystąpienia u ciężarnej silnych wymiotów oraz dolegliwości, takich jak: cukrzyca ciążowa, nadciśnienie tętnicze, cholestaza, stan przedrzucawkowy, łożysko przodujące czy cukrzyca ciążowa.
Jak podaje GUS - "W 2020 r. ogólny współczynnik zgonów niemowląt wyniósł niespełna 4 na 1000 urodzeń i ponad 9 w przypadku porodów bliźniąt. Dzieci z porodów bliźniaczych i trojaczych były odpowiednio czterokrotnie i trzynastokrotnie bardziej narażone na zgon po porodzie niż niemowlęta z porodów pojedynczych."
