Czym jest ciemieniucha u niemowlaka?
Ciemieniucha, zwana też czepcem kołyskowym, to charakterystyczna skorupa, pokrywająca owłosione partie skóry głowy. Zazwyczaj w największym nasileniu występuje w okolicy ciemiączka, czyli błoniastego spojenia łączącego niezrośnięte jeszcze kości na szczycie czaszki małego dziecka (stąd też nazwa).
Ciemieniucha u niemowlaka jest uważana za dziecięcą postać łojotokowego zapalenia skóry. W międzynarodowym zestawieniu chorób i zaburzeń ICD-10 jest klasyfikowana jako L21.1, zaś w nowszej wersji, ICD-11 posiada kod EH40.0 (Infantile seborrhoeic dermatitis).
Ciemieniucha u dziecka ma łagodny przebieg. Choć wygląda nieestetycznie, jest niegroźna i nie powoduje żadnych dolegliwości. Wymaga jednak starannej pielęgnacji, między innymi po to, by zapobiegać nadkażeniom bakteryjnym i grzybiczym.
Należy też mieć na uwadze, że łojotokowe zapalenie skóry u niektórych niemowląt i starszych dzieci przybiera bardziej zaawansowaną formę, rozpościerając się na inne partie głowy i twarzy oraz pozostałe części ciała.
W skrajnych przypadkach może przechodzić w erytrodermię, czyli stan zapalny o charakterze ogólnym, obejmujący duże partie skóry w różnych lokalizacjach. Dlatego rozwój ciemieniuchy u noworodka i niemowlaka należy monitorować, a w razie konieczności konsultować z pediatrą lub dermatologiem.
Reklama
Jak wygląda ciemieniucha u niemowlaka?
Jak wygląda ciemieniucha u niemowlaka? W jaki sposób można ją odróżnić od innych schorzeń i zaburzeń dermatologicznych występujących u maluchów? Rozwój choroby oraz jej objawy są typowe.
W pierwszej kolejności, pod wpływem nadmiernie aktywnych gruczołów łojowych, dochodzi do łuszczenia się naskórka na głowie. W ten sposób powstają pierwsze łuski. Z początku są one białe, z czasem jednak, po nasączeniu łojem i zaschnięciu, zaczynają tworzyć zwartą, żółto-brązową lub żółto-szarą skorupę na głowie dziecka.
Jest ona lekko błyszcząca, tłusta w dotyku. Ściśle przylega do skóry, dlatego próby mechanicznego jej usuwania „na sucho”, mogą prowadzić do powstawania niewielkich ran. Stąd też konieczność używania specjalnych preparatów natłuszczających i rozmiękczających.
Niezbędne jest też stosowanie się do szczegółowych zaleceń odnośnie techniki wyczesywania ciemieniuchy oraz przeznaczonych do tego celu akcesoriów (szczegóły w dalszej części artykułu).
Reklama
Gdzie występuje ciemieniucha?
Najbardziej typowym miejscem występowania żółtej skorupy są, jak zostało powiedziane wyżej, okolice ciemiączka i szerzej – cała szczytowa partia głowy. Stosunkowo często jednak występuje też ciemieniucha na brwiach, a nawet na czole, na uszach, na twarzy.
W sytuacji, gdy te mniej typowe objawy utrzymują się przez dłuższy czas, a także kiedy zaczynają one występować na innych częściach ciała (na przykład ramionach lub plechach), należy dziecko diagnozować pod kątem poważniejszych postaci łojotokowego zapalenia skóry, a także różnicować z takim schorzeniami, jak między innymi:
- łuszczyca,
- atopowe zapalenie skóry,
- erytrodermiczne łojotokowe zapalenie skóry.
Reklama
Skąd się bierze ciemieniucha u dzieci?
Przyczyny ciemieniuchy nie są do końca poznane. Istnieje jednak kilka czynników, które z dużą dozą prawdopodobieństwa wyjaśniają jej podłoże.
Najważniejsze z nich zakładają, iż ciemieniucha to:
- efekt działania hormonów androgennych matki, których znaczne ilości utrzymują się w organizmie dziecka przez pewien czas po przyjściu na świat, i które pobudzają gruczoły łojowe do wzmożonej pracy;
- rezultat kolonizacji skóry przez drożdżaki Candida albicans oraz grzyby drożdżopodobne Malassezia furfur, które indukują stan zapalny oraz wpływają na zwiększoną produkcję łoju.
Obie hipotezy wydają się badaczom zasadne, tłumaczą one też problem nawracającej ciemieniuchy u dziecka starszego, nastolatka, czy osoby dorosłej. Podłoże problemu może w takich sytuacjach stanowić wtórne nadkażenie grzybicze, a także zmiany hormonalne związane na przykład z dojrzewaniem płciowym.
Wiele osób pyta, czy każde dziecko ma ciemieniuchę? Nie każde, ale znaczna część. Szacuje się, że problem ten występuje u około 10 proc.noworodków, a więc maluchów przed ukończeniem pierwszego miesiąca życia. Szczyt zachorowań przypada na trzeci miesiąc (aż 70 proc.).
U dzieci w przedziale 1-2 lata ciemieniucha dotyka około 7 proc. populacji (dane: Denis Sasseville, Cradle cap and seborrheic dermatitis in infants).
Reklama
Ciemieniucha u starszych dzieci
Co niezwykle istotne, ciemieniucha najczęściej występuje u noworodków i niemowląt. Zazwyczaj pierwsze jej objawy są widoczne między drugim a dziesiątym tygodniem życia, choć zdarza się, że białe płatki na szczycie głowy widoczne są już kilka dni po urodzeniu. Problem może utrzymywać się przez kilka miesięcy.
Ciemieniucha u starszego dziecka jest zjawiskiem rzadszym. U malucha rocznego zazwyczaj stanowi przetrwałą postać choroby niemowlęcej, dlatego rutynowo należy się spodziewać, iż będzie zanikać samoistnie w najbliższym czasie.
Ciemieniucha u dwulatka czy trzylatka, a także dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym jest już bardzo rzadka.
Większą częstotliwość występowania tej i innych postaci łojotokowego zapalenia skóry notuje się w okresie dojrzewania płciowego, gdy na skutek zmian hormonalnych wzrasta aktywność gruczołów łojowych, a także w wieku dorosłym.
Reklama
Jak się pozbyć ciemieniuchy?
Ciemieniucha nie jest stanem klinicznym powodującym zagrożenie dla dziecka. Czepiec kołyskowy nie boli, nie powoduje dyskomfortu, bólu czy świądu. Jest to więc zatem przede wszystkim problem natury estetycznej. Mimo to, ciemieniuchy nie powinno się lekceważyć. Pozostawiona sama sobie lub usuwana nieprawidłowo, może prowadzić do powstawania ran i blizn na głowie, a także nawracać w kolejnych latach życia.
Jak zatem zwalczyć ciemieniuchę u niemowlaka? Jak się pozbyć żółtego nalotu pokrywającego główkę dziecka? Czym smarować skórę, aby skutecznie i bezpiecznie pozbyć się skorupy? Sekret skutecznej walki leży w dużej mierze w zastosowaniu odpowiednich środków do mycia i pielęgnacji skóry oraz włosów.
Preparaty na ciemieniuchę
Aby szybko i skutecznie poskromić ciemieniuchę, warto używać kosmetyki emolientowe do pielęgnacji skóry suchej, wrażliwej i z egzemą, które zapewnią odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie newralgicznych miejsc. Zastosowanie znajdują między innymi:
- Szampon na ciemieniuchę, który delikatnie myje skórę głowy oraz włosy, dogłębnie je nawilżając. Kosmetyki tego typu przywracają naturalną funkcję ochronną oraz wspierają odbudowę naturalnej bariery ochronnej naskórka. Łagodzą podrażnienia, tonują uczucie swędzenia. Po ich użyciu nawet nadwrażliwa skóra wygląda zdrowo i świeżo. Składniki, których warto szukać w składzie szamponu, to między innymi: alkiloglicyna (wspiera zatrzymywanie wody w skórze głowy) oraz kompleks NMF (Natural Moisturising Factor), naśladujący działanie naturalnego czynnika nawilżającego. To także masło shea, L-arganina oraz aminokwasy pszenicy, alantoina i D-panthenol.
- Płyn na ciemieniuchę. W przypadku wystąpienia problemów takich, jak czepiec kołyskowy, do kąpieli należy używać specjalnej emulsji lub żelu, przeznaczonych dla skóry problematycznej, które myją, nawilżają i natłuszczają, łagodząc przy tym podrażnienia. Skutecznie też chronią przed działaniem czynników zewnętrznych. Zapewniają prawidłowe funkcjonowanie nawet bardzo wrażliwej skóry. W składzie dobrych płynów do kąpieli dla dziecka z ciemieniuchą znajdują się takie składniki, jak oliwa z oliwek oraz olej tłoczony z nasion drzewa Sacha Inchi, będące źródłem wartościowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega 3-6-9. Oprócz tego prozdrowotne i pielęgnujące działanie mają inne komponenty, takie jak oleje macadamia i kukurydziany, a także trójglicerydy kwasu kaprylowego i kaprynowego.
- Krem na ciemieniuchę – kosmetyk przeznaczony do pielęgnacji mniejszych, wybranych miejsc, takich jak skóra twarzy. Dogłębnie nawilża i natłuszcza. Doskonale nadaje się do tego, by przygotować skórę do dalszych zabiegów, związanych z wyczesywaniem złotawych łusek. Składnikami aktywnie pielęgnującymi skórę są m.in. oliwa z oliwek, wyciąg z Sacha Inchi, olej macadamia, mocznik, hialuronian sodu, alantoina, D-panthenol.
Co niezwykle ważne, należy używać produktów przebadanych dermatologicznie oraz przeznaczonych do stosowania w odpowiedniej grupie wiekowej – w tym przypadku bezpiecznych dla dzieci od pierwszego dnia życia.
Jak wyczesać ciemieniuchę u niemowlaka?
Po odpowiednim przygotowaniu skóry, można przystąpić do usuwania ciemieniuchy. Pamiętaj – nie wolno tego robić na siłę. Zdecydowanie niewskazane jest zdrapywanie paznokciami zaskorupiałych łusek pokrywających główkę dziecka, może to bowiem podrażniać skórę, a nawet doprowadzić do powstania głębokich i bolesnych ranek.
Z tego samego powodu nie powinno się używać twardego grzebienia. Odpowiednim narzędziem przeznaczonym do tego celu jest specjalna szczotka na ciemieniuchę. Powinna ona być wykona z naturalnego, miękkiego lub średnio miękkiego włosia. Wykonywane nią ruchy muszą być delikatne. Celem nie jest jednorazowe usunięcie ciemieniuchy, lecz wyczesanie tych łusek, które bezproblemowo odchodzą od ciała.
Reklama
Domowe sposoby na ciemieniuchę
Ciemieniucha nie wymaga specjalistycznego leczenia, nie wzbudza też większych obaw, dlatego wiele osób ogranicza się do korzystania ze starych, domowych sposobów.
Do zmiękczania skóry, używane są różnego typu naturalne olejki na ciemieniuchę, takie jak oliwa z oliwek, masło, olej ze słodkich migdałów czy kokosowy.
Należy jednak pamiętać, że część z nich to produkty przeznaczone do zastosowań kulinarnych - nie posiadają zatem stosownych atestów, nie są badane pod kątem dermatologicznym itd. Dlatego w codziennej pielęgnacji zdecydowanie lepiej jest korzystać z produktów profesjonalnie skomponowanych, testowanych, przeznaczonych do celów kosmetycznych.
