„Zespół nagłej zmiany strefy czasowej” czyli tak popularne teraz określenie Jet lag to nic innego jak reakcja naszego organizmu na gwałtowną zmianę strefy czasowej, w której przebywamy. To dobrze znane zjawisko, które sprawia kłopoty wielu osobom odbywającym podróże na długich trasach podczas pierwszych dni ich pobytu w nowym kraju.
Podczas gdy na zewnątrz słońce już w pełni, organizmowi wydaje się, że nadal jest w domu, gdzie panuje głęboka noc lub wczesny poranek.
Przyczyny zjawiska
Człowiek funkcjonuje w rytmie 24 godzinnym, podczas snu częstotliwość bicia serca i oddechu spowalnia się, spada ciśnienie krwi, mięśnie się rozluźniają, a wydolność psychiczna i psychomotoryczna znacznie się zmniejsza.
A co się dzieje, gdy nagle zmieniamy strefę czasową? Przesuwa się faza w ludzkim rytmie dnia i nocy oraz rozregulowuje się przebieg wielu najróżniejszych funkcji organizmu, które podlegają 24 godzinnemu rytmowi.
Reklama
Trudno dojść do siebie
Objawy choroby – bo właściwie Jet lag można nazwać chorobą - nasilają się wraz z ilością przekroczonych stref czasowych tj. im dalej się leci i im więcej stref czasowych przekroczy, tym są silniejsze i tym schodzi się organizmowi by „doszedł do siebie”.
Najczęstszymi następstwami Jet lag są:
- zmęczenie i zmniejszona szybkość reakcji;
- zaburzenia snu lub senność
- trudności z pamięcią
- trudności z koncentracją
- uczucie wyczerpania
- zaburzenia apetytu
- bóle głowy, migreny
- nudności.
Skutki Jet lag są większe w przypadku lotu na wschód niż w przypadku lotu na zachód. Przyczyną tej różnicy jest fakt, że "wewnętrzny zegar" człowieka ma tendencję do rytmu, który przekracza 24 godziny. Kiedy więc leci się ze wschodu na zachód (na przykład z Polski do USA), dzień jest dłuższy - a to bardziej wychodzi naprzeciw rytmowi biologicznemu.
W teorii mówi się, że organizm przyzwyczaja się do nowych warunków (nowej strefy czasowej) tyle dni (dób) ile godzin różnicy jest pomiędzy strefą czasową z której zaczynamy podróż, a strefą czasową, w której podróż się kończy.
Jeśli więc różnica czasu pomiędzy Warszawą a Pekinem wynosi 6 godzin, to zgodnie z tą teorią 6 dni potrzebne będzie na aklimatyzację na miejscu.
Oczywiście nie wszyscy w jednakowym stopniu reagują na zmianę stref czasowych i dla jednych może to być krócej, a inni będą dłużej odczuwać dolegliwości.
Reklama
Jak się ustrzec Jet lag?
- Podczas lotu przestaw swój zegarek na czas obowiązujący w kraju docelowym, abyś mógł się przyzwyczaić do nowego rytmu czasu.
- Zadbaj o sen i wypoczynek: W czasie podróży staraj się zasnąć. Warto zabrać ze sobą zagłówek podróżny i maskę na oczy. Można też w trakcie lotu zażywać krótkodziałające leki nasenne - łatwiej zasnąć w trudnych warunkach.
- Można zażyć leki z melatoniną, np. Tonasen – ale w jakich dawkach? – zapytaj lekarza lub farmaceutę.
- Jedz produkty bogate w węglowodany – pomogą ci zasnąć (ziemniaki, makaron, ryż, jogurt, kakao, ciepłe mleko).
- Zrezygnuj z alkoholu jako środka "na zmęczenie", ponieważ działa on silniej na pokładzie samolotu niż na ziemi, odwadnia organizm, a ponadto opóźnia przestawienie organizmu na nową strefę.
- Po przylocie spróbuj dostosować się do rytmu dnia docelowego miejsca, tzn. spożywaj posiłki w godzinach przyjętych w danym kraju i połóż się spać dopiero wieczorem.
- Postaraj się dobrze wyspać podczas pierwszej nocy po przylocie.
- - W miarę możliwości unikaj męczących aktywności podczas dwóch pierwszych dni po wylądowaniu, aby organizm miał czas przyzwyczaić się do nowego rytmu czasu.
- - Spędzaj jak najwięcej czasu na świeżym powietrzu – światło dzienne sprawia, że organizm szybciej dostosowuje się do nowego otoczenia.
Reklama
Podróż w kierunku zachodnim
Spróbuj nie zasypiać podczas lotu, ruszaj się i pij dużo bezalkoholowych napojów, aby zwalczyć naturalną potrzebę snu, spożywaj posiłki bogate w białko (żółty ser, ryby, mięso, jajka, mleczne produkty) – pomogą one nie zasnąć.
Po przylocie nie poddawaj się ogarniającemu uczuciu zmęczenia, połóż się spać dopiero wówczas, kiedy w kraju docelowym zajdzie słońce.
Reklama
Pomocne leki w podróży
Dbanie o dobry sen ma ogromne znaczenie dla naszego zdrowia. Zaburzenia snu powodują niechęć do podejmowania jakiejkolwiek aktywności, skutkują popełnianiem błędów oraz wypadkami. Warto zatem zadbać o regularny, zdrowy tryb życia, wygodny materac i spokojne otoczenie ułatwiające zasypianie.
Wśród dostępnych bez recepty preparatów warto szukać środków nasennych zawierających substancje ziołowe, takie jak: waleriana, chmiel czy kozłek lekarski, które wpływają kojąco na nasz układ nerwowy i uspokajają organizm.
Skuteczna jest także melatonina - syntetyczny hormon, którego działanie pomaga w uregulowaniu godzin snu i czuwania.
