Co to jest cyklosporyna?
Cyklosporyna (Cyclosporinum) jest cyklicznym polipeptydem, na który składa się 11 aminokwasów. Cyklosporynę wykryto w 1971 roku w grzybach z gatunku Tolypocladium inflatum. Te z kolei bytowały w próbce ziemi z Norwegii. Jednak dopiero 12 lat później cyklosporynę zaczęto wykorzystywać w medycynie.
Co to jest cyklosporyna? Cyklosporyna A, jak się określa też tę substancję, to organiczny związek chemiczny, który stosuje się jako lek o działaniu immunosupresyjnym. Cyklosporyna ma ogromne znaczenie dla powodzenia transplantacji takich narządów jak nerki, szpik, płuca, czy serce.
Immunosupresyjne właściwości cyklosporyny polegają na zatrzymywaniu procesu wytwarzania przeciwciał i komórek odpornościowych przez rozmaite czynniki. W chorobach autoimmunologicznych oraz po przeczepieniach narządów organizm niszczy własne, zdrowe komórki i tkanki, co może prowadzić do poważnych zaburzeń i nieodwracalnych uszkodzeń w ustroju. Leki zawierające cyklosporynę wyciszają ten proces, ponadto przedłużają remisję choroby oraz łagodzą objawy schorzenia.
Reklama
Na co działa cyklosporyna?
Cyklosporynę stosuje się m.in. w celu:
- zapobiegania odrzucenia przeszczepu- cyklosporynę stosuje się przede wszystkim jeśli zachodzi ryzyko odrzucenia allogenicznego przeszczepienia nerek, serca, wątroby, trzustki, płuc, jelita cienkiego i skóry;
- zmniejszenia reakcji organizmu, którą określa się jako „przeszczep przeciwko gospodarzowi”, często obserwowaną po przeszczepieniu szpiku kostnego, polegającą na reakcji organizmu, nierzadkoo charakterze ostrym, na wprowadzenie do ustroju obcych (pochodzących od dawcy) komórek, które biorca może potraktować jako wrogie tkanki (co w konsekwencji prowadzi do niszczenia ich); choroba „przeszczep przeciwko gospodarzowi” może nawet doprowadzić do śmierci biorcy;
- zwalczenia reumatoidalnego zapalenia stawów;
- pokonania łuszczycy;
- leczenia tocznia, pęcherzycy, wrzodziejącego zapalenia jelit, choroby Leśniowskiego-Crohna;
- niedopuszczenia do utraty wzroku w wyniku zapalenia błony naczyniowej pośredniego lub tylnego odcinka oka (szczególnie w sytuacji gdy inny rodzaj terapii tego schorzenia nie przynosi zakładanych rezultatów lub stanowi ryzyko dla zdrowia lub życia pacjenta);
- terapii ciężkiego zapalenia rogówki u osób z zespołem suchego oka;
- zniwelowania zespołu nerczycowego;
- zredukowania objawów AZS (atopowego zapalenia skóry).
Reklama
Jak przyjmować cyklosporynę?
Cyklosporyna bez recepty nie jest dostępna, wydaje się ją z przepisu lekarza. Cyklosporynę można otrzymać w postaci kapsułek lub tabletek doustnych oraz kropli do oczu. W określonych przypadkach cyklosporyna jest podawana drogą dożylną.
Lekarz określa dawkę, częstotliwość przyjmowania oraz czas trwania kuracji cyklosporyną. Zwykle jednak stosuje się dawkę od 3 do 5 mg/kg masy ciała na 12 godzin przed przeszczepieniem narządu oraz jeszcze przez dwa tygodnie po przeszczepieniu.
Substancję tę przyjmuje się w trakcie posiłku. Należy pamiętać aby 4 godziny przed, ani 4 godziny po aplikacji preparatu nie pić soku z grejpfruta, ponieważ może on wzmocnić działanie substancji. Cyklosporyny nie powinno się także przyjmować łącznie z zielem dziurawca, który z kolei hamuje właściwości tego związku. To natomiast może prowadzić do odrzucenia przeszczepu.
Zarówno w czasie ciąży, jak i w okresie karmienia piersią nie należy zażywać cyklosporyny. Stosuje się ją jedynie wówczas kiedy jest to jedyny lek ratujący życie. Jeśli kobieta karmiąca naturalnie musi przyjmować cyklosporynę, powinna odstawić dziecko od piersi.
Reklama
Skutki uboczne cyklosporyny
Jakie niepożądane objawy może powodować cyklosporyna? Skutki uboczne jej zażywania są obszerne i występują dość często. Należą do nich przede wszystkim m.in.:
- drżenie,
- bóle głowy,
- nadciśnienie tętnicze,
- hiperlipidemia (podwyższenie cholesterolu całkowitego, LDL, HDL, trójglicerydów),
- zaburzenia funkcjonowania nerek,
- hirsutyzm (nadmierne owłosienie).
Ponadto stosowanie cyklosporyny może wywoływać m.in. drgawki, parestezje, bóle brzucha, bóle mięśni, nudności, wymioty, jadłowstręt, biegunkę, trądzik, gorączkę, osłabienie, czy skurcze mięśni.
Cyklosporyna zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy (np. na chłoniaka, nowotwory skóry) oraz podatność na zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze i pasożytnicze.
Kuracja cyklosporyną może też doprowadzić do zwiększenia stężenia kreatyniny, mocznika oraz bilirubiny. W organizmie osoby leczonej cyklosporyną obserwuje się też czasem większą ilość potasu oraz mniejszy poziom magnezu w stosunku do zalecanych norm tych pierwiastków we krwi.
Dlatego terapia cyklosporyną powinna wiązać się z czujną obserwacją chorego i odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarską.
Reklama
Przeciwwskazania do stosowania cyklosporyny
Leczenie cyklosporyną nie zawsze jest możliwe ze względu na przeciwwskazania do stosowania tego preparatu. Pomimo tego, że cyklosporyna jest wskazana w terapii łuszczycy i atopowego zapalenia skóry, niekiedy nie będzie stanowiła najlepszego wyboru terapeutycznego, np. u pacjentów w podeszłym wieku.
Powinno się też unikać łączenia kuracji cyklosporyną i erytromycyną ze względu na to, że ta ostatnia substancja zwiększa stężenie cyklosporyny we krwi. Nie należy stosować cyklosporyny w przypadku uczulenia na ten lub inny składnik leku. Nie zaleca się też leczenia nią osób, które chorują na złośliwe nowotwory skóry lub których stan skóry określono jako przedrakowy.
Następnym istotnym przeciwwskazaniem do terapii cyklosporyną jest ciąża oraz karmienie piersią. Warto nadmienić, iż c nie powinno się jej zażywać równocześnie z lekami, które m.in. zawyżają lub obniżają stężenie cyklosporyny we krwi, a także z preparatami o działaniu nefrotoksycznym.
Jeśli lekarz pomimo występowania przeciwwskazań podejmie decyzję o wprowadzeniu cyklosporyny do leczenia, taka kuracja powinna przebiegać pod wnikliwym nadzorem lekarskim.
