Cytologia płynna a zwykła. Czym się różnią?
Badania cytologiczne pozwalają na wykrycie nieprawidłowości w obrębie szyjki macicy. Najważniejszą zaletą tej metody badawczej jest możliwość wczesnego wykrycia zmian chorobowych przy braku objawów schorzenia.
Cytologia płynna (LBC), nazywana także cienkowarstwową lub jednowarstwową jest nowoczesnym badaniem cytologicznym. Patolodzy uważają, że jest znacznie dokładniejsza od cytologii „tradycyjnej”, pozwala skuteczniej wykrywać zmiany i tym samym efektywniej wspierać walkę z rakiem szyjki macicy.
Jakie są główne różnice pomiędzy cytologią płynną a zwykłą? Cytologia zwykła polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy, przeniesieniu go na suche szkiełko i dostarczeniu do laboratorium, gdzie podlega ocenie.
Niewątpliwą zaletą klasycznej wersji jest niska cena oraz możliwość bezpłatnego skorzystania z badania w ramach NFZ (w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy), ale wadą jest jej niska czułość. Oznacza to, że w wielu przypadkach nie zawsze wszystkie komórki nowotworowe zostaną wykryte. Dodatkowo pobrany materiał niekiedy nie nadaje się do badania i konieczna jest powtórna cytologia.
Cytologia LBC wprowadza lepsze standardy leczenia. Pobrany szczoteczką wymaz umieszczany jest w specjalnym pojemniku z płynem, którego zadaniem jest ochrona pobranych komórek. Zamknięty pojemnik „jedzie” do laboratorium i przenoszony jest tam na specjalne urządzenie, zaopatrzone w filtr czyszczący wymaz z niepotrzebnych elementów (bakterie, krwinki czerwone czy śluz).
Podłoże płynne LBC (ang. Liquid-Based Cytology) znacznie zwiększa dokładność badania cytologicznego płynnego i skraca czas oczekiwania na wyniki. Dodatkowo zapewnia wyższą wykrywalność nieprawidłowych zmian i minimalizuje ryzyko uszkodzenia komórek z pobranego materiału.
Reklama
Co wykrywa cytologia płynna? Wskazania do wykonania
Cytologię należy wykonywać regularnie. To badanie pozwala wykryć wczesne zmiany i zapobiec poważnej chorobie, jaką jest rak szyjki macicy. Dlaczego to badanie jest tak ważne? Odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące cytologii LBC potwierdzają ogromne znaczenie tej metody badawczej.
Co wykrywa cytologia płynna? Pobrany materiał wykrywa obecność komórek przedrakowych i rakowych na szyjce macicy i stwarza możliwości do skutecznego wykrycia zmian śródnabłonkowych dysplastycznych wysokiego stopnia (HSIL). Ogromną zaletą cytologii płynnej jest także możliwość wykrycia zakażeń dróg rodnych (wirusowych, grzybiczych, bakteryjnych i HPV).
Jak cytologia płynna łączy się z HPV? Pobrany w trakcie cytologii LBC materiał może być wykorzystywany do innych ważnych badań, wykrywających stany przedrakowe o różnym podłożu. Przykładem jest HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego.
Wymaz z tego badania można sprawdzić pod kątem występowania onkogennych szczepów tego wirusa, bez potrzeby wykonywania kolejnego badania. Daje to szersze możliwości wczesnego wykrywania zmian nowotworowych.
Czy wskazana jest cytologia płynna w ciąży? Tak, to badanie jest bardzo ważne w tym okresie. Wykrycie zmian nowotworowych na wczesnym etapie pozwala je usunąć i całkowicie wyleczyć przyszłą mamę. Dodatkowo metoda płynna pozwala wychwycić więcej niepożądanych zmian i zapobiec chorobom zagrażającym nie tylko kobiecie, ale również dziecku.
Kiedy wykonać cytologię płynną? Wskazaniami do badania są niepokojące objawy, jak:
- ból podczas stosunku płciowego (nawet umiarkowany),
- krwawienie po stosunku płciowym,
- krwawienie międzymiesiączkowe, które nie ma związku z cyklem menstruacyjnym.
Warto zrobić cytologię przy długotrwałym spadku odporności, który może wskazywać na obecność niebezpiecznych wirusów. Wskazaniem do badania są także predyspozycje genetyczne oraz nosicielstwo HPV.
Czy warto robić cytologię płynną? Zdecydowanie tak. Regularne wykonywanie tego badania pozwala na wykrywanie komórek przedrakowych i zmian patologicznych, zanim pojawią się ich pierwsze odczuwalne i zauważalne objawy.
Reklama
Jak przygotować się do cytologii płynnej i co ile robić?
Jak się przygotować do cytologii płynnej? Zasady postępowania są takie same, jak przy cytologii zwykłej. Należy pamiętać, że:
- nie wolno przychodzić na badanie w czasie krwawienia miesiączkowego - cytologia podczas okresu jest niedozwolona,
- nie stosować leków dopochwowych ani tamponów przed pobraniem wymazu (do 7 dni),
- najlepszym dniem cyklu do przeprowadzenia cytologii jest czas najwcześniej 4 dni po ostatniej miesiączce i najpóźniej 4 dni przed jej rozpoczęciem,
- w przypadku wcześniejszego badania ginekologicznego lub USG dopochwowego poczekać jeden dzień do badania cytologicznego,
- powstrzymać się przez 2 dni przed badaniem od współżycia.
Co ile robić cytologię płynną? Cytologia płynna zalecana jest raz na 2 lata (w przeciwieństwie do cytologii klasycznej, zalecanej raz do roku) kobietom, które ukończyły 20 rok życia. W przypadku wskazań genetycznych, zwiększających niebezpieczeństwo rozwoju raka szyjki macicy należy wykonywać ją, co najmniej raz w roku.
Cytologię można wykonać u dziewicy, ale trzeba o tym fakcie poinformować ginekologa. Nie w każdym gabinecie takie badanie jest możliwe, wymaga, bowiem wziernika dziewiczego i dodatkowo dużej delikatności i ostrożności ze strony lekarza. Kobieta, która ukończyła 25 lat i do tej pory nie współżyła powinna regularnie wykonywać cytologię.
Reklama
Jak wygląda badanie? Przebieg cytologii płynnej
Jak wygląda badanie cytologii płynnej? Oto etapy działania lekarza, krok po kroku:
- wprowadzenie przez lekarza wziernika do pochwy
- wprowadzenie włosków centralnych szczoteczki wymazowej do kanału szyjki macicy,
- lekkie naciśnięcie szczoteczki, aby jej „włoski” ugięły się przy zetknięciu z tarczą szyjki macicy,
- obrócenie przez lekarza tak umieszczonej szczoteczki,
- wyjęcie szczoteczki bez dotykania ścian pochwy,
- umieszczenie szczoteczki z pobranym materiałem w pojemniku transportowym, który musi być silnie zakręcony przez lekarza.
Jak widać, cała procedura nie różni się zbytnio od badania cytologicznego zwykłego. Większość kobiet zastanawia się, czy cytologia płynna boli? To badanie nie boli. Możemy tylko poczuć wkładanie wziernika i moment pocierania szczoteczką. Tak naprawdę nie ma się, czego obawiać.
U niektórych kobiet może pojawić się delikatne plamienie po cytologii. Z reguły ustępuje po kilku godzinach i nie jest powodem do obaw, a tylko efektem naruszenia tkanek podczas dotykania ich szczoteczką.
Reklama
Ile się czeka i jak interpretować wyniki cytologii płynnej?
Na wyniki cytologii płynnej (cienkowarstwowej LBC) trzeba czekać około 2-3 tygodni. Czas oczekiwania zależy od laboratorium, niekiedy są już gotowe po 7 dniach, czasami oczekiwanie przedłuża się do miesiąca.
Jak interpretować wyniki cytologii cienkowarstwowej? Istnieją dwa sposoby klasyfikacji wyników - skala Papanicolau i skala Bethedsa.
Skala Papanicolau jest starsza i szereguje wyniki w następujący sposób:
- grupa 1 - wynik prawidłowy bez stanów zapalnych,
- grupa 2 - wynik prawidłowy, ale ze zmianami zwyrodnieniowymi lub stanem zapalnym,
- grupa 3 - wynik nieprawidłowy, obecność komórek z cechami dysplazji lub stanem zapalnym i dysplazją. Taki wynik wymaga dalszej diagnostyki,
- grupa 4 - potwierdzenie raka płaskonabłonkowego przedinwazyjnego w rozmazie komórek,
- grupa 5 - stwierdzenie komórek raka płaskonabłonkowego lub innego nowotworu złośliwego szyjki macicy.
Wyniki w grupie 1 i 2 są prawidłowe, pozostałe są już niepokojące i wymagają wdrożenia dalszej diagnostyki i leczenia.
W klasyfikacji Bethedea wyniki cytologii przedstawiają się następująco (w porównaniu z metodą Papanicolau);
- I° - wynik w normie,
- II°- łagodny stan zapalno-odczynowy, który może wymagać krótkiego leczenia lekami przeciwzapalnymi,
- III a° - stan zapalny, który może wskazywać na występowanie atypowych komórek nabłonkowych o nieokreślonym znaczeniu (wynik ASC-US) lub atypowe zmiany niskiego stopnia złośliwości w komórkach nabłonka płaskiego (wynik LSIL),
- III b° - atypowe zmiany wysokiego stopnia złośliwości w komórkach nabłonka płaskiego (wynik LSIL) lub atypowe komórki nabłonkowe (AGUS/ASCUS), nie można także wykluczyć HSIL,
- IV°- ten wynik odpowiada CIN 3, czyli neoplazji śródnabłonkowej (duże ryzyko nowotworu),
- V°- rak inwazyjny.
Pierwsze trzy stopnie oznaczają prawidłowy wynik, niekiedy ze stanem zapalnym, wymagającym leczenia. Trzy ostatnie stopnie to złe wyniki cytologii i taki stan oznacza konieczność dalszej szczegółowej diagnostyki i specjalistycznego leczenia.
Reklama
Cena cytologii płynnej. Czy badanie jest na NFZ?
Koszt cytologii płynnej to średnio 150-170 złotych, ale ta cena obejmuje tylko badanie podstawowe, bez badania podtypów wirusa HPV. Cena cytologii płynnej w rozszerzonym zakresie zależy od skali badania.
Na przykład, badanie wykrywające 14 podtypów wirusa HPV to średnio koszt około 350 złotych, a badanie na wykrycie 18 podtypów kosztuje 400-500 zł. Niekiedy w określonych placówkach trwają akcje profilaktyczne, które oferują cytologię płynną w niższych cenach na czas trwania kampanii.
Niestety cytologia płynna nie jest refundowana przez NFZ. W ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy refundowana jest tylko cytologia tradycyjna(i pod pewnymi warunkami).
Badania na podłożu płynnym od lat są refundowane w wielu innych krajach, jak Francja, Holandia, Austria czy Szwajcaria. W Polsce istnieją placówki medyczne, które oferują bezpłatną cytologię płynną, ponieważ korzystają z dofinansowania ze środków Unii Europejskiej. Warto ich poszukać.
Reklama
Gdzie zrobić cytologię płynną?
Gdzie zrobić cytologię płynną? Prywatne placówki medyczne w wielu miastach na terenie naszego kraju (m.in. Łódź, Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław, Białystok, Poznań) oferują wykonanie tego badania w swoich gabinetach.
Opinie o cytologii płynnej są pozytywne - metoda ma wysoką czułość i skuteczność, ryzyko popełnienia błędu jest bardzo małe, a pobrane komórki są zabezpieczone i zanieczyszczenia przefiltrowane.
Warto skorzystać z takiego badania, aby zapewnić sobie najlepsze i najskuteczniejsze warunki do wykrycia wczesnych zmian nowotworowych szyjki macicy.
