Czym jest czerniak oka?
Czerniak oka jest rzadko występującą postacią nowotworu, ale jednocześnie to najpowszechniejszy nowotwór umiejscawiający się w oku. Podobnie jak każdy czerniak (w tym najczęściej spotykany czerniak skóry), wywodzi się z komórek barwnikowych (tzw. melanocytów) i może zaatakować różne warstwy gałki ocznej:
- naczyniówkę (85% przypadków) – określany też jako znamię barwnikowe naczyniówki oka,
- ciało rzęskowe (9%),
- tęczówkę (6%),
- spojówkę (2%).
Czerniak złośliwy oka to choroba, na którą częściej zapadają osoby o jasnej karnacji i jasnej barwie oczu (błękitne, zielone). Zapadalność na ten rodzaj nowotworu z roku na rok rośnie o ok. 5%, dlatego o dobrą kondycję oczu trzeba dbać, chroniąc je np. przed szkodliwymi promieniami słonecznymi.
Reklama
Objawy czerniaka oka
Rak okadaje różne objawy, w zależności od tego, w której części gałki ocznej jest umiejscowiony.
- Czerniak naczyniówki oka– najczęstsza postać nowotworu oka – zlokalizowany jest z tyłu gałki ocznej, dlatego bywa, że długo nie daje żadnych objawów. Kiedy jednak jest już na tyle rozwinięty, że zaburza prawidłową pracę siatkówki, zaczyna się pogarszać ostrość wzroku oraz pole widzenia.
- Czerniak ciała rzęskowego– nie powoduje widocznych ani dających się we znaki objawów. Dopiero z czasem może przyczynić się do zaburzeń wzroku i dolegliwości bólowych.
- Czerniak tęczówki –jako jedyny daje widoczny objaw w postaci guzka w obrębie tęczówki. Łatwiej zauważalny jest u osób z jasną tęczówką. Wraz z rozwojem choroby może powodować deformację źrenicy, przyczyniając się jednocześnie do zaburzeń ostrości widzenia.
Jak wygląda czerniak oka?Właściwie tylko czerniak tęczówki jest zauważalny dla samego pacjenta lub osób z jego otoczenia, przybierając postać ciemnego, rosnącego guzka. Czerniak na okuumiejscowiony na naczyniówce lub ciele rzęskowym nie jest widoczny gołym okiem, a często zdarza się, że nie daje żadnych dolegliwości bólowych, nie wpływa na widzenie i zostaje zdiagnozowany przypadkiem, podczas badań okulistycznych prowadzonych pod innym kątem.
Objawy, które mogą niepokoić i powinny zostać skonsultowane z lekarzem to:
- zaburzenia ostrości widzenia,
- pogorszenie pola widzenia,
- pojawianie się „kul świetlistych” w polu widzenia w ciemności,
- zauważalne zmiany tęczówki – jej barwy bądź struktury.
Reklama
Czerniak oka – rokowania
Czerniak oka to nowotwór złośliwy, który może dawać przerzuty na inne organy, nawet te daleko położone. Niemniej jednak rokowania zależą przede wszystkim od jego histopatologii, umiejscowienia oraz zaawansowania choroby w momencie diagnozy, dlatego tak ważne jest, by nie lekceważyć objawów, a po ich zaobserwowaniu bezzwłocznie zgłosić się do lekarza. Nawet bez wystąpienia charakterystycznych objawów raz do roku warto poddać się rutynowemu badaniu okulistycznemu. Ponadto należy dbać o oczy, np. ograniczając ich ekspozycję na promienie słoneczne, nosząc dobrej jakości okulary przeciwsłoneczne, chroniące przed szkodliwymi promieniami UV itp.
Czerniak oka najczęściej daje przerzuty na wątrobę, ale może też atakować:
- nerki,
- płuca,
- układ pokarmowy,
- mózg,
- węzły chłonne.
Ponieważ zapadalność na ten nowotwór rośnie co roku, opracowywane są coraz nowocześniejsze i skuteczniejsze metody jego leczenia. Im wcześniej wykryty, tym skuteczniejsze leczenie i niższa śmiertelność.
Jak długo rozwija się czerniak oka? Bywa, że miesiącami rozwija się bezobjawowo, by dopiero później zaburzyć widzenie lub zacząć powodować ból.
Reklama
Leczenie czerniaka oka
Czerniak oka jest nowotworem złośliwym, przy którym przeżywalność zależy w dużej mierze tego, jak szybko zostanie zdiagnozowany i kiedy rozpocznie się jego leczenie. Dzisiejsza onkologia okulistyczna oferuje wiele skutecznych rozwiązań dających duże szanse na wyleczenie.
Specjaliści dobierają metody leczenia do rodzaju nowotworu, wieku pacjenta, jego ogólnego stanu zdrowia, stopnia zaawansowania choroby. Najpowszechniej stosowane są:
- naświetlania zewnętrzne,
- wszczepienie w gałkę oczną płytki z promieniotwórczym kobaltem, jodem lub rutenem powodującym obumieranie komórek nowotworowych,
- teleradioterapia,
- radioterapia protonowa (jedna z najnowszych i najskuteczniejszych metod),
- brachyterapia – wycięcie gałki ocznej (stosowana z najbardziej skrajnych przypadkach, gdy choroba jest już bardzo zaawansowana),
- chemioterapia - włączana dodatkowo, gdy nowotwór daje przerzuty.
Współczesne leczenie ma na celu nie tylko eliminację komórek nowotworowych, ale również ratowanie wzroku. Jest to szczególnie ważne, gdy czerniak oka zdiagnozowany zostaje u dziecka lub pacjenta młodego. Specjaliści robią wówczas wszystko, by nie dopuścić do powstania przerzutów oraz konieczności usunięcia gałki ocznej.
Reklama
Przyczyny czerniaka oka
Przyczyny wystąpienia tego nowotworu to przede wszystkim:
- predyspozycje genetyczne – częściej na czerniaka oka zapadają osoby, u których choroba ta występowała w bliskiej rodzinie,
- nadmierna ekspozycja na promieniowanie UVA i UVB – promienie słoneczne groźne są nie tylko dla skóry i umiejscowionych na niej znamion barwnikowych popularnie zwanych „pieprzykami”, groźne są również dla oczu, przyczyniając się do powstawania w nich chorób nowotworowych,
- jasna karnacja ze skłonnością do znamion barwnikowych – osoby o jasnej skórze i jasnych oczach częściej chorują na wszelkiego rodzaju czerniaki, ponieważ ich tkanka jest delikatniejsza i mniej odporna na szkodliwe działanie czynników zewnętrznych,
- palenie papierosów – zwiększa ryzyko zachorowania na wszelkie rodzaje raka, w tym nowotwór złośliwy oka.
