Czym jest czerniak paznokcia?
Czerniak paznokcia, nazywany także czerniakiem podpaznokciowym, to stosunkowo rzadki nowotwór złośliwy, wywodzący się z komórek barwnikowych. Po raz pierwszy został opisany w 1834 roku przez francuskiego chirurga A. Boyera. Szacuje się, że stanowi 3 proc. wszystkich czerniaków wykrywanych u ludzi rasy kaukaskiej i nawet 10-17 proc. u osób rasy afrokaraibskiej i żółtej.
Czerniaki aparatu paznokciowego najczęściej atakują macierz paznokcia, ale mogą także obejmować wał paznokciowy, łożysko paznokcia oraz hyponychium. Nowotwór może rozwinąć się na każdym z palcu, jednakże najczęściej jest wykrywany na kciuku, paluchu oraz palcu wskazującym.
Reklama
Objawy czerniaka paznokcia
Jak wygląda czerniak paznokcia? Nowotwór należy do zmian barwnikowych. Zmiany barwnikowe paznokci mogą przybrać postać melanonychii (odkładania się melaniny) lub chromonychii (odkładania się innego barwnika).
Melanonychię rozpoznaje się najczęściej na podstawie podłużnych barwnikowych prążków, zaczynających się od macierzy i biegnących wzdłuż płytki paznokcia. Rzadziej na postawie poprzecznych prążków. Podłużne lub poprzeczne linie zazwyczaj są koloru szarego, brązowego lub czarnego. Z badań epidemiologicznych wynika, że w 70 proc. przypadków melanonychia jest pierwszym objawem czerniaka na paznokciu.
Co warto podkreślić, różnego zmiany barwnikowe paznokci obserwuje się w przebiegu chorób układowych, infekcji grzybiczych, na skutek urazów oraz działania leków lub substancji chemicznych, co znacząco utrudnia rozpoznanie czerniaka. Dla wielu lekarzy odróżnienie zmiany łagodnej od złośliwej pozostaje wyzwaniem.
Pomocny w wykryciu zmiany może być algorytm opracowany przez dr. Levita i wsp., zgodnie z którym wymienia się następujące kryteria świadczące o dużym prawdopodobieństwie czerniaka aparatu paznokciowego:
- wiek 50-70 lat,
- obecność prążka barwnikowego na paznokciu w kolorze od brązowego do czarnego o szerokości powyżej 3 mm i nieregularnym brzegach,
- zmiana szybko rośnie lub powoduje zmiany w budowie morfologicznej paznokcia,
- zmiana występuje na kciuku, paluchu lub palcu wskazującym,
- objaw Hutchinsona, czyli obecność melaniny w tkankach otaczających paznokieć,
- rodzinne występowanie czerniaka.
Reklama
Badanie czerniaka paznokcia
W diagnostyce czerniaka pod paznokciem i na paznokciu zalecana jest dermatoskopia,która jest badaniem mało inwazyjnym, a jednocześnie na tyle dokładnym, by wykryć nowotwór w początkowym stadium.
W razie zaobserwowania zmiany o cechach czerniaka niezbędne jest wykonanie biopsji paznokcia w celu pobrania wycinka do badania histopatologicznego. Biopsja jest badaniem zdecydowanie bardziej inwazyjnym niż dermoskopia, które może doprowadzić do trwałego zniekształcenia paznokcia.
Reklama
Jak długo rozwija się czerniak paznokcia?
Czerniaki paznokcia rozwijają się bardzo szybko. Co gorsza, ze względu na niecharakterystyczny obraz kliniczny oraz rzadkość występowania, nowotwór jest zazwyczaj wykrywany w zaawansowanym stadium, dlatego rokowania nie są pomyślne.
Jedynie 20 proc. czerniaków paznokcia i podpaznokciowych jest wykrywanych w I stadium. Ponad 50 proc. pacjentów umiera przed upływem 5 lat od wykrycia nowotworu.
Reklama
Leczenie czerniaka podpaznokciowego
Leczenie czerniaka podpaznokciowego polega głównie na całkowitej resekcji paznokcia. W większości przypadków usuwa się płytkę paznokcia, łożysko lub macierz, ale należy podkreślić, że zakres resekcji zależy od stopnia zaawansowania nowotworu. W przypadku czerniaka w zaawansowanym stadium często konieczna jest amputacja palca, zwykle na poziomie stawów śródręczno-paliczkowych.
W ostatnich latach coraz częściej przeprowadza się tzw. zabiegi funkcjonalne techniką chirurgii mikrograficznej Mohsa, które polegają na usunięciu jedynie części paliczka. W ten sposób leczy się czerniaka paznokciowego in situ, jeśli jednak nowotwór dał przerzuty do innych organów, konieczna będzie chemioterapia, radioterapia lub immunoterapia.
Reklama
Czerniak paznokcia – przerzuty
Czerniak paznokcia to wyjątkowo podstępny nowotwór złośliwy. Nie dość, że jest trudny do wykrycia, to dodatkowo daje przerzuty do innych organów – m.in. do płuc i narządów trzewnych. Początkowo komórki nowotworowe przedostają się do węzłów chłonnych, a następnie do krwiobiegu, skąd mogą się rozprzestrzenić się po całym ciele.
Czarniaka paznokcia wykryto między innymi u słynnego muzyka reggae Boba Marleya. Ognisko pierwotne znajdowało się pod paznokciem dużego palca u stopy muzyka, jednakże dało ono przerzuty do wątroby, płuc i mózgu. Ze względów światopoglądowych artysta nie decydował się na leczenie chirurgiczne. Jako rastafarianin Marley wyznawał zasadę jedności ciała, dlatego nie poddał się zabiegowi amputacji. Zmarł w wieku 36 lat, trzy lata po wykryciu nowotworu.
