Czym są dermatofity i co to jest dermatofitoza?
Dermatofity są to grzyby chorobotwórcze powodujące grzybice, czyli choroby zakaźne atakujące paznokcie, skórę i włosy. Tą grupę schorzeń określa się jako dermatofitozy. W grupie wspomnianych wyróżnia się 3 rodzaje: Trichophyton, Epidermophyton i Microsporum. Dermatofitoza u człowieka jest wywoływana przez wszystkie trzy rodzaje, a najczęściej przez gatunek Trichophyton rubrum i Trichophyton mentagrophytes. Istnieje większa liczba szkodliwych mikroorganizmów, odpowiedzialnych za rozwój dermatofitoz skóry, włosów i paznokci, jednak występują one rzadziej.
Dermatofity są grzybami keratynofilnymi i keratynolitycznymi, tzn. mają zdolność do rozkładania keratyny, czyli białek obecnych w skórze, paznokciach i włosach.
Czy dermatofity są zaraźliwe?
Są zdolne do wywoływania infekcji u ludzi i zwierząt. Bardzo łatwo przenoszą się bezpośrednio z osoby chorej na inne z najbliższego otoczenia, ale także z zakażonych zwierząt bezpośrednio na ludzi.
Ze względu na drogę przenoszenia i źródło pochodzenia wyróżnia się dermatofity:
- antropofilne – przechodzące z ludzi na ludzi,
- zoofilne (grzybica odzwierzęca) – przechodzące ze zwierząt na ludzi,
- geofilne – występujące w glebie, mogące wywoływać grzybice u ludzi i zwierząt.
Stanowią poważny problem dermatologiczny i epidemiologiczny. Zakażenia skórne wywołane przez dermatofity należą obecnie do chorób cywilizacyjnych, gdyż na przestrzeni lat obserwuje się wzrost częstości ich występowania.
Wiele infekcji skóry jest wywoływanych przez dermatofity, które naturalnie występują w mikrobiocie skóry. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy mają kontakt z uszkodzoną skórą lub u osób z osłabionym układem odpornościowym.
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
Jakie są przyczyny rozwoju dermatofitozy?
Dermatofity mogą kolonizować skórę u osób zdrowych i być częścią jej flory. Nie wywołują przy tym żadnych dolegliwości. Pod wpływem szeregu różnych czynników mogą zainicjować powstawanie pełnoobjawowej infekcji. Tymi czynnikami są:
- przerwanie ciągłości powłok skórnych w wyniku drobnych ran, otarć,
- spadki odporności,
- zmiana pH skóry,
- dieta obfitująca w cukry,
- długotrwała ekspozycja na wilgoć.
Rozwojowi dermatofitów sprzyja wilgotne środowisko (np. spocona skóra, powierzchnie w łazienkach, w saunach i na basenach). Ryzyko zakażenia wzrasta w sytuacji używanie wspólnych produktów higienicznych (np. ręcznik, nożyczki, grzebień, obcinacz i pilniczek do paznokci). Osoby korzystające z usług manicure powinny zwracać uwagę na to, czy przybory stosowane podczas zabiegów są sterylizowane.
Dermatofity nie są jedyną przyczyną infekcji skóry i paznokci. Za ich rozwój odpowiadają także drożdże i pleśnie. Infekcje skóry i paznokci wywołane przez jakikolwiek rodzaj grzybów określa się jako dermatomykozy.
Warto wspomnieć, że dermatofitoza może rozwijać się po kontaktach seksualnych. Grzybica pachwin sprzyja takiemu zakażeniu.
Jakie są objawy dermatofitów na skórze stóp i na paznokciach?
Dermatofitoza może dotyczyć każdej części ciała, gdzie warunki sprzyjają rozwojowi grzybów, takie jak wilgotne, ciepłe środowisko oraz mikrourazy skóry. Są to nie tylko stopy i paznokcie, ale także dłonie, okolice pach, pachwin, tułów i szyja.
Grzybica dermatofitowa paznokci jest to rogowacenie z utratą przejrzystości i zmianą zabarwienia płytki paznokciowej. Występuje na powierzchni lub pod płytką paznokciową. Rozwój zakażenia może prowadzić do zniszczenia płytki paznokciowej. Paznokcie z infekcją grzybiczą stają się grube, pofałdowane, matowe, łamliwe, przebarwione (żółte, brązowe lub białe plamy).
Na brzegach płytki dochodzi do nagromadzenia mas rogowych. Prowadzi to do jej rozwarstwienia. Paznokieć może odwarstwiać się od łożyska i całkowicie się wykruszać. Grzybica postępuje od brzegów paznokci, zajmując coraz większą powierzchnię płytki.
Grzybica płytek paznokciowych (onychomikoza) jest najczęściej rozpoznawana spośród dermatofitoz powierzchownych. Stanowi około 50 proc. wszystkich schorzeń paznokci. Głównym patogenem powodującym grzybicę paznokci jest wspomniany już Trichophyton rubrum. Schorzenie może objąć także paznokcie dłoni, jednak przypadki tej postaci są rzadsze niż grzybicy paznokci stóp.
Dermatofity na skórze powodują zmiany ogniskowe i miejscowe wypadanie włosów. Charakterystycznymi objawami występowania dermatofitów na skórze gładkiej są okrągłe rumieniowo-złuszczające zmiany o odgraniczonych brzegach lub ogniska rumieniowo-obrzękowe z krostami i grudkami.
Jak odróżnić dermatofitozę od kandydozy?
Candida i dermatofity to nie jest to samo. Są to grzyby należące do różnych rodzajów i wywołujące grzybice o odmiennych cechach. Grzyby z rodzaju Candida wywołują drożdżycę, natomiast dermatofity przyczyniają się do rozwoju dermatofitoz. Na jednym obszarze skóry i/lub paznokci może wystąpić jednoczesne zakażenie dermatofitami i drożdżakami.
Najczęstszą przyczyną zakażeń grzybiczych u człowieka są zakażenia opisywanymi dermatofitami Następnie dochodzi do zakażeń innymi grzybami – drożdżakami głównie gatunku Candida albicans, co prowadzi do rozwoju drożdżycy (kandydozy).
Dermatofitozy obejmują owłosioną skórę głowy i brody, skórę gładką, stopy i paznokcie. Cechują się okrągłym kształtem o ograniczonych brzegach.
Z kolei drożdżyca (kandydoza) pojawia się na błonach śluzowych, w kącikach ust, w fałdach skóry, w miejscach wilgotnych i nieprzewiewnych, w pochwie, pachwinach, a także w przestrzeniach międzypalcowych. Powoduje świąd i pieczenie. Po pewnym czasie skóra z drożdżycą łuszczy się. Najczęstszą kandydozą błon śluzowych jest kandydoza jamy ustnej. Rzadziej występuje kandydoza paznokci. Kandydozę paznokci można rozpoznać po białym nalocie na płytce paznokcia.
Jakie badania zrobić i jak leczyć dermatofity na skórze?
W celu potwierdzenia obecności dermatofitów przeprowadza się diagnostykę w gabinecie dermatologicznym.
Początek treści sponsorowanej
Grzybicą paznokci można zarazić się np. na basenie lub podczas przymierzania butów. Jeśli paznokcie są kruche, przebarwione na żółto-brązowo, a płytka jest odkształcona, warto sięgnąć po lek w postaci lakieru przeciwgrzybiczego. Preparat jest dostępny bez recepty i działa już od pierwszej aplikacji. Kliknij tutaj i dowiedz się więcej o leczeniu grzybicy paznokci.
Koniec treści sponsorowanejDiagnostyka zakażeń dermatofitami rozpoczyna się od dokładnych oględzin zmian skórnych lub w obrębie płytki paznokciowej. Lekarz ocenia charakterystyczny wygląd zmian, ich lokalizację i objawy towarzyszące.
- Ważnym jest badanie mikroskopowe bezpośrednie. Polega na pobraniu zeskrobin ze zmienionej chorobowo skóry i dalszej ich oceny pod mikroskopem. Jest to dokładne i jedno z najwazniejszych badań.
- Badaniem często zlecanym przez lekarzy jest hodowla grzybów. Polega na pobraniu materiału ze zmian i posiew na specjalnie przygotowanym podłożu. Obserwacja preparatu pod mikroskopem umożliwia identyfikację gatunku grzyba i wdrożenie celowanego leczenia. Hodowla trwać może od jednego do nawet czterech tygodni.
- Wykorzystuje się także badania molekularne, w tym badanie PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy). Jest to szybka i czuła metoda identyfikacji grzybów.
Jak wygląda leczenie zakażenia dermatofitami?
Aby skutecznie wyleczyć grzybicę paznokci, należy stosować w miejscu infekcji lakier, który jest lekiem bez recepty o potwierdzonej skuteczności i zawiera substancję czynną – cyklopiroks. W poważniejszych przypadkach lekarz może podjąć decyzję o leczeniu ogólnoustrojowym.
Cyklopiroks (cyklopiroksolamina) jest to lek o szerokim zakresie działania – skuteczny w różnych przyczynach zakażeń, przeznaczony do stosowania miejscowego. Jego działanie grzybobójcze jest związane z nasileniem tworzenia reaktywnych form tlenu, które niszczą komórki dermatofitów. Cyklopiroks dobrze przenika do głębszych warstw paznokci. Jego stężenie w lakierze leczniczym wynosi 8 proc. (80mg/g lakieru). Należy pamiętać, że leczenie grzybicy to proces długotrwały – w przypadku dłoni może to być okres około 6 miesięcy, a stóp nawet roku
Lakier z cyklopiroksem jest zalecany do leczenia łagodnych i umiarkowanych postaci grzybicy, obejmujących mniej niż 50 proc. powierzchni paznokcia i występujących maksymalnie na 4 z 10 paznokci. W poważniejszych przypadkach dermatolog może zalecić terapię doustnymi lekami przeciwgrzybiczymi (terbinafina, flukonazol, itrakonazol, worikonazol), laseroterapię lub chemiczną keratolizę. Wdrożenie terapii doustnej nie wyklucza leczenia miejscowego. Należy pamiętać, że niektóre skórne zmiany grzybicze mogą być manifestacją uogólnionej infekcji grzybiczej, stąd konieczność dokładnej diagnostyki.
Aby ułatwić leczenie infekcji Trichophyton rubrum i innymi dermatofitami można spróbować ograniczyć lub leczyć czynniki, które sprzyjają zakażeniu, takie jak:
- otyłość,
- cukrzyca,
- nadmierna potliwość,
- zaburzenia odporności,
- zaburzenia krążenia w obrębie dłoni i stóp.
Czynnikiem sprzyjającym powstawaniu grzybicy, na który nie mamy wpływu, jest wiek powyżej 65 lat.
