Dieta cukrzycowa w ciąży - przepisy. Czego należy unikać?

Na czym polega dieta cukrzycowa w ciąży?

Utrzymywanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi jest niezbędne do uniknięcia powikłań związanych z cukrzycą ciążową. Kluczowym elementem, który ma największy wpływ na wahania poziomu cukru we krwi jest dieta i aktywność fizyczna.

Prawidłowo zbilansowane posiłki, odpowiednia ich częstotliwość oraz dobór produktów pozwolą utrzymać glukozę na zalecanym poziomie:

• Stężenie glukozy na czczo - 70-90 mg/dl
• Stężenie glukozy 1 godzinę po posiłku < 140 mg/dl

U większości kobiet z cukrzycą ciążową utrzymanie zalecanych stężeń glukozy jest możliwe dzięki wprowadzeniu diety cukrzycowej i codziennej dawce ruchu (jeżeli nie ma przeciwwskazań).

Należy podkreślić, że dieta ta jest dietą leczniczą, i tylko niewielki odsetek ciężarnych wymaga insulinoterapii. Do głównych zasad diety cukrzycowej należą:

1. Odpowiednia kaloryczność diety - u kobiet z normowagą przed zajściem w ciąże jest to zazwyczaj 30-35 kcal na każdy kilogram przedciążowej masy ciała.

Kobiety, które przed ciążą miały nadwagę lub otyłość powinny skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem w celu dobrania indywidualnej kaloryczności.

2. Węglowodany - powinny pokrywać 40-50% dziennego zapotrzebowania na energię (ok 180 g). Najlepiej wybierać te o niskim i średnim indeksie glikemicznym.

Indeks glikemiczny (IG) kategoryzuje produkty względem ich wpływu na wzrost stężenia glukozy. Dodatkowo należy pamiętać, że gotowanie i rozdrabnianie będzie zwiększało jego wartość.

3. Białko - 1.3 g/ kg należnej masy ciała - jest to składnik budulcowy organizmu. Dodatek białka do posiłku zwalnia wchłanianie glukozy do krwi.

4. Tłuszcze - powinny stanowić 20-30 % energetyczności diety. Ograniczeniu powinny podlegać nasycone kwasy tłuszczowe do poniżej 10% kaloryczności.

5. Regularne posiłki - posiłki najlepiej spożywać co 3-4 godziny w ciągu dnia w celu zapobiegania dużym wahaniom glukozy we krwi.

Zazwyczaj dobrze sprawdza się 5 posiłków równo rozłożonych w ciągu dnia, a w przypadku niektórych ciężarnych niezbędne może okazać się włączenie 6 posiłku w formie drugiej kolacji.

Reklama

Co jeść na diecie cukrzycowej w ciąży, a czego unikać? 

Po postawieniu diagnozy i zapoznaniu się z ogólnymi zaleceniami, kobiety zastanawiają się co mogą jeść na diecie cukrzycowej w czasie ciąży.

Oto zalecane produkty:

Warzywa - szczególnie w postaci surowej - zielone warzywa liściaste, papryka, pomidor, ogórek, rzodkiewka, cukinia, bakłażan, kalafior, brokuł, fasolka szparagowa, por, cebula, wszystkie kapusty.

Uwagę należy zwrócić na ziemniaki, buraki, gotowaną marchew i niektóre dynie.

Ze względu na fakt, że warzywa te zawierają duże ilości węglowodanów i dodatkowo zazwyczaj poddawane są obróbce termicznej, (co zwiększa ich indeks glikemiczny) to podczas bilansowania posiłków należy traktować je jako produkt węglowodanowy.

Owoce - dozwolone są wszystkie owoce, ale najbardziej pożądane będą te jagodowe, (jagody, borówki, maliny, jeżyny, truskawki itp.) ze względu na niską zawartość cukru i właściwości antyoksydacyjne.

Dodatkowo ta grupa produktów nie powinna być spożywana w formie samodzielnej przekąski. Powinno się zjadać je wraz z dodatkiem tłuszczu i/lub białka np.: orzechów, twarożku czy jogurtu.

Produkty zbożowe - ta grupa produktów zazwyczaj budzi wiele wątpliwości.

Zalecane są produkty zbożowe z pełnego przemiału. Im wyższy typ mąki wykorzystany jest do wypieku chleba lub produkcji makaronu, tym lepiej.

Pożądane będą także grube kasze (pęczak, gryczana) ryż brązowy i dziki, a także komosa ryżowa, otręby, płatki owsiane górskie, płatki żytnie oraz jęczmienne.

Warto zwrócić uwagę na etykiety kupowanych produktów i sprawdzać czy nie kryje się w nich dodatek cukru czy karmelu - zwłaszcza w produktach typu granola czy muesli.

Nabiał - pierwszym wyborem powinny być naturalne niskotłuszczowe produkty mleczne takie jak jogurt naturalny, kefir, serki wiejskie, chudy ser twarogowy. Okazjonalnie można włączyć do diety ser żółty.

Mięso i ryby - chude mięso drobiowe, ryby dozwolone w czasie ciąży

Tłuszcze - rekomendowane są tłuszcze roślinne takie jak: oliwa z oliwek czy olej rzepakowy. A do smarowania kanapek można wykorzystać rozgniecione awokado, tahini czy miękką margarynę

Orzechy i nasiona - wszystkie, które będą tolerowane. Przy wyborze masła orzechowego należy sprawdzić czy nie ma w nim dodatku cukru lub oleju palmowego.

A czego unikać? Oczywiście produktów bogatych w cukier takich jak:

• słodycze: ciastka, cukierki, czekolady, batony
• produktów cukierniczych,
• lodów,
• jogurtów owocowych z cukrem,
• słodkich napojów.

Dodatkowo w diecie cukrzycowej oraz w ciąży nie powinno się jeść zbyt często :

• Tłustych mięs - wieprzowina, tłuste kawałki wołowiny, wyroby mięsne
• Słonych przekąsek - chipsy, paluszki, krakersy, orzechy w panierkach
• Produktów wysoko przetworzonych - pizza, hamburgery, hot-dogi, lasagne, dania gotowe ze złym składem

Reklama

Jak długo stosować dietę cukrzycową w ciąży?

Dietę cukrzycową w cukrzycy ciążowej należy stosować od momentu postawienia diagnozy do porodu, a nawet jeszcze w okresie połogu.

Kobiety z rozpoznaną cukrzycą ciążową zobligowane są do ponownego przeprowadzenia testu obciążenia glukozą między 6, a 12 tygodniem po rozwiązaniu. Badanie to ma na celu wykluczenie rozwinięcia cukrzycy typu 2 lub cukrzycy typu 1, które zostały rozpoznane pierwszy czas w okresie ciąży, a nie były cukrzycą ciążową.

Reklama

Czy można schudnąć na diecie cukrzycowej w ciąży?

Dieta cukrzycowa ma głównie za zadanie utrzymać prawidłowe stężenie glukozy we krwi, którego zbyt wysokie stężenia są niebezpieczne zarówno dla matki jaki i dziecka.

Dodatkowo każda kobieta niezależnie od stanu zdrowia powinna monitorować przyrost masy ciała w trakcie ciąży i odnosić go do wyjściowej wartości BMI.

Rekomendacje wyglądają następująco:

• BMI < 19,8 kg/m² - zalecany przyrost w trakcie całej ciąży -12,5-18,0 kg
• BMI - 19,8-26,0 kg/m² - zalecany przyrost w trakcie całej ciąży - 11,5-15,9 kg
• BMI - 26,1-29,0 kg/m² - zalecany przyrost w trakcie całej ciąży 7,0-11,4 kg
• BMI - 29,1-34,9 kg/m² - zalecany przyrost w trakcie całej ciąży < 7,0 kg
• BMI > 35,0 kg/m² - zalecany przyrost w trakcie całej ciąży < 7,0 kg

Oczywiście może okazać się, że stosując dietę cukrzycową w trakcie ciąży, nastąpi spadek wagi ze względu na wyższe jej wartości wyjściowe i niższą podaż kilokalorii.

W takim przypadku należy skonsultować się z lekarzem, który indywidualnie oceni bezpieczeństwo chudnięcia w okresie ciąży.

Reklama

Dieta cukrzycowa w ciąży - przykładowy jadłospis

Jadłospis w ciąży na diecie cukrzycowej powinien byś sycący i smaczny, a jednocześnie prawidłowo zbilansowany.

Jeżeli plan posiłków będzie satysfakcjonujący smakowo, to zwiększa się szansa, że zmniejszy się ilość zachcianek na mniej pożądane produkty.

Dodatkowo warto zadbać o to, aby śniadanie, obiad i kolacja w diecie cukrzycowej były większymi posiłkami, a podwieczorek i drugie śniadanie miały mniejszą objętość.

W zależności od porannych wyników glikemii, niektóre kobiety w ciąży będą musiały dodać drugą kolację odpowiednią dla cukrzyka.

Poniżej przykładowy jadłospis, który można zastosować w cukrzycy ciążowej:

• Śniadanie: Szakszuka (jajka gotowane w pomidorach) z awokado i kromką chleba żytniego
• Drugie śniadanie: Serek twarogowy z truskawkami i orzechami laskowymi
• Obiad: Dorsz pieczony z surówką z kiszonej kapusty i kaszą gryczaną niepaloną
• Podwieczorek: Hummus ze słupkami marchewki i papryki
• Kolacja: Kanapka z grillowaną piersią kurczaka, sałatą lodową, pomidorem i ogórkiem

Reklama

Przepisy w diecie cukrzycowej w ciąży

Przepisy w diecie cukrzycowej dla ciężarnych powinny być bilansowane zgodnie z obowiązującymi rekomendacjami oraz nie zawierać produktów, które są przeciwwskazane w okresie ciąży.

Dodatkowo najlepiej jakby każdy z głównych posiłków zawierał tłuszcze, białko i węglowodany, a mniejsze przekąski nie były samymi węglowodanami.

Oto przepisy kulinarne dla ciężarnych, które spełniają zalecenia diety cukrzycowej.

Szakszuka (jajka gotowane w pomidorach) z awokado i kromką chleba żytniego

Składniki:

• Jaja kurze surowe - 2 sztuki
• Pomidory krojone w puszce - ¾ szklanki
• Cebula - ¼ sztuki
• Awokado - ½ sztuki
• Oliwa z oliwek - 1 łyżka
• Szczypiorek - 1 łyżka
• Bazylia suszona - 2 szczypty
• Kmin rzymski mielony - 1 szczypta
• Chleb żytni razowy - 1 kromka

Sposób przygotowania:

1. Cebulę obierz i posiekaj.
2. Awokado obierz i pokrój.
3. Na rozgrzanej patelni z tłuszczem zeszklij cebulę. Następnie dodaj pomidory z puszki oraz przyprawy i smaż przez około 5 minut.
4. Na patelnię wbij jajka, zmniejsz ogień i gotuj pod przykryciem przez około 3 minuty, aż białko się zetnie (żółtko powinno zostać płynne lub półpłynne - wedle preferencji).
5. Gotowe danie posyp posiekanym szczypiorkiem. Podawaj z awokado i pieczywem.

Pieczony dorsz na czarnym ryżu z warzywami

Składniki:

• Dorsz świeży, filet - 180 g
• Ryż czarny suchy - 4 łyżki
• Papryka czerwona - ½ sztuki
• Rzodkiewka - 4 sztuki
• Cukinia - ¼ sztuki
• Jarmuż - ½ szklanki
• Cebula - ½ sztuki
• Granat - 2 łyżki
• Sok z cytryny - 2 łyżki
• Oliwa z oliwek - 2 łyżki
• Sól, pieprz - do smaku
• Sezam biały, nasiona - 1 łyżka

Sposób przygotowania:

1. Rybę umyj, osusz, nasmaruj tłuszczem i posyp solą oraz pieprzem. Następnie przełóż ją na blaszkę wyłożoną papierem do pieczenia, wstaw do piekarnika nagrzanego do 180 stopni i piecz przez około 15 minut.
2. Ryż ugotuj w osolonej wodzie zgodnie z informacją zamieszczoną na opakowaniu produktu.
3. Cebulę obierz i posiekaj.
4. Granat przekrój na pół i wyłuskaj ziarenka.
5. Jarmuż opłucz, usuń grube łodygi, a liście porwij.
6. Paprykę, cukinię oraz rzodkiewkę umyj i pokrój.
7. Na rozgrzanej patelni z tłuszczem zeszklij cebulę. Dodaj cukinię, paprykę, jarmuż oraz przyprawy i smaż aż warzywa zmiękną. Dodaj ryż, rzodkiewkę oraz sok z cytryny i wymieszaj.
8. Rybę oraz ryż z warzywami wyłóż na talerz i posyp pestkami granatu oraz nasionami.

* Nasiona możesz podprażyć na suchej patelni.

Posiłki w cukrzycy ciążowej nie muszą być monotonne i pełne wyrzeczeń. Prawidłowo zbilansowane dania nadal mogą być smaczne i różnorodne. Wiele smacznych propozycji przepisów oraz dietę cukrzycową można odnaleźć w nowoczesnej aplikacji dietetycznej.

Poza dostępem do bazy przepisów, motywatora picia wody czy intuicyjnej listy zakupów oferuje ona stały kontakt z dietetykiem. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości specjalista odpowie na wszelkie pytania.