Dieta w chorobie nowotworowej odgrywa bardzo ważną rolę w procesie leczenia jakim jest chemioterapia. Tylko dobrze odżywiony pacjent ma siłę na walkę z chorobą, odpowiednia dieta może wzmocnić pracę układu odpornościowego chorego, poprawić funkcjonowanie organizmu oraz pomóc w regeneracji zdrowych narządów wewnętrznych, które są narażone na uszkodzenie przez cytostatyki w trakcie chemioterapii.
Dieta przy chemioterapii – żelazne zasady
Skutki uboczne chemioterapii mogą pojawić się już po paru godzinach od podania cytostatyka, dlatego podstawową zasadą diety przy chemioterapii jest lekkostrawność posiłków. Powinny być one gotowane w wodzie, na parze lub pieczone w folii, zdecydowanie nie smażone. Dieta w czasie chemioterapii rządzi się też kilkoma innymi ważnymi zasadami. Warto pamiętać, że:
-
Każdy posiłek powinien zawierać odpowiednią ilość białka (chude mięso, mleko, przetwory mleczne, jaja). Białko ułatwia gojenie się ran po zabiegach operacyjnych, jest niezbędne też do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego oraz regeneracji uszkodzonych podczas chemioterapii komórek.
-
W diecie podczas chemioterapii powinno się zwiększyć ilość warzyw. Gotowane, najkorzystniej na parze, obrane ze skórki, posiekane oraz owoców – najlepiej wybierać te delikatne mięsiste, a wybrane poddać pieczeniu, gotowaniu oraz przetarte.
-
Pacjent w trakcie chemioterapii powinien pić więcej płynów niż standardowe zalecenia rekomendujące 1,5 – 2 litry dziennie. Może to być woda, ale także soki owocowe i warzywne, kompoty owocowe, słabe owocowe herbatki. Odpowiednia ilość płynu w diecie przy chemioterapii jest istotna dla prawidłowego nawodnienia organizmu oraz pomoże w wypróżnianiu się, bo pacjenci leczeni cytostatykami często cierpią na zaparcia.
-
Powinno się regularnie spożywać posiłki 4-6 razy dziennie, zgodnie z zapotrzebowaniem organizmu w czasie choroby.
-
Trzeba ograniczyć ilości spożywanych tłuszczów - tłuszcze zwierzęce (smalec, słonina, boczek) i zastępować je tłuszczami roślinnymi (oliwa z oliwek, olej rzepakowy), jeżeli pacjent dobrze toleruje masło można je włączyć do diety przy chemioterapii.
-
Wskazane jest ograniczyć spożycie cukrów prostych w postaci słodyczy, zwłaszcza typu: czekolady słodkie, nadziewane, chałwa, lody, tłuste kremy (bita śmietana, kremy na bazie surowych jaj), wysoko słodzone syropy owocowe i inne napoje słodkie.
-
Z diety podczas chemioterapii trzeba wyeliminować produkty, których spożycie przyczynia się do występowania objawów ze strony przewodu pokarmowego m.in: potrawy wzdymające, długo zalegające w przewodzie pokarmowym, ostro przyprawione.
Czytaj: Żywienie w geriatrii – jak żywić osoby starsze?
Reklama
Dieta przy chemioterapii - zmiana smaku
Dieta przy chemioterapii powinna składać się z potraw, na które chory ma ochotę (pod warunkiem, że nie ma po ich zjedzeniu). To ważne, ponieważ w trakcie chemioterapii bardzo często dochodzi do zaburzeń odczuwania smaku, który jest jedną z przyczyn jadłowstrętu. Pacjenci często skarżą się, że jedzenie ma nieprzyjemny metaliczny posmak. Czasem odczuwają nadmierną słoność lub gorzki smak potraw.
Jednym ze sposobów złagodzenia przykrych wrażeń smakowych jest wykorzystanie w diecie podczas chemioterapii aromatycznych ziół i przypraw. Pamiętajmy jednak, że nie wszystkie są wskazane w diecie nowotworowej. Stąd stosowanie ziół, nawet w postaci herbatek ziołowych powinno być skonsultowane z lekarzem. Dla zmiany smaku dobrze jest także podać choremu czasem plaster świeżego ananasa, kilka borówek amerykańskich i żurawinę.
Reklama
Dieta w chemioterapii – co na nudności?
Nudności i wymioty są jednym z ważniejszych powikłań chemioterapii. Częstość występowania tych objawów u pacjentów z chorobą nowotworową ocenia się na ok. 40-70 procent. W celu złagodzenia tych nieprzyjemnych objawów zaleca się, żeby pacjent nic nie jadł na dwie godziny przed i po przyjęciu cytostatyka. Nudności czasem mijają po zjedzeniu niewielkiej ilości czegoś kwaśnego, np. kapusty kiszonej lub ogórka kiszonego. Można podawać też pacjentowi wodę z cytryną i imbirem. W trakcie nudności warto sięgać po łatwo przyswajane produkty:
-
sok jabłkowy lub winogronowy
-
nektary owocowe, rozcieńczone soki owocowe
-
gumę do żucia
-
cukierki lub lizaki
-
lizaki z mrożonej wody z sokiem
-
galaretki
-
mus jabłkowy
-
płatki owsiane.
W trakcie nudności potrawy powinny być przestudzone lub chłodne. Posiłki nie mogą być zbyt obfite, a po spożyciu posiłku przez 1,5 – 2 h unikać pozycji leżącej.
Reklama
Dieta przy chemioterapii – uważaj na niedożywienie
Jadłowstręt, wymioty, biegunki oraz zaburzenia w odczuwaniu smaku – wszystkie te skutki uboczne chemioterapii mogą w bardzo szybki sposób doprowadzić do niedożywienia pacjenta. Przyjmuje się, że pacjent jest zagrożony niedożywieniem, jeśli masa jego ciała zmniejszyła się w ciągu ostatniego jego BMI wynosi < 18,5 kg/m2. Sygnałem ostrzegawczym dla chorego powinno być zjadanie mniejszych niż zwykle codziennych porcji, nagły spadek masy ciała, który najczęściej obserwuje się, gdy ubrania, biżuteria i zegarki stają się luźniejsze.
Reklama
Niedożywienie w chorobie nowotworowej
Pamiętajmy, że pacjent onkologiczny może szybko schudnąć, bo jego zapotrzebowanie energetyczne bywa nawet 20 procent większe niż u zdrowej osoby.
W aptekach można kupić jednak dobrze zbilansowane preparaty odżywcze dla pacjentów onkologicznych. To żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, która może mieć formę płynu lub granulatu zawierającego niezbędne składniki odżywcze.
Reklama
Żywienie specjalnego przeznaczenia medycznego
Jaki wybrać żywność specjalnego przeznaczenia medycznego? To zależy od indywidualnych preferencji pacjenta. Część chorych skarży się na nienaturalny smak płynnych preparatów, przez co nie chcą ich regularnie stosować. Alternatywą są preparaty granulowane, które dodaje się do tradycyjnych posiłków, nie zmieniając ich smaku.
Kiedy sięgać po takie preparaty? Szacuje się, że jeszcze zanim pacjent rozpocznie uciążliwą terapię onkologiczną, jeśli jego masa ciała w ostatnim czasie zmniejszyła się o jedną dziesiątą wagi lub gdy nie jest w stanie zjeść więcej niż 60 procent swojego zapotrzebowania energetycznego.
Za wszelką cenę powinno się unikać stanu niedożywienia u pacjentów onkologicznych, bo stan ten powoduje, że chemioterapia jest mniej skuteczna, zwiększa się ryzyko wystąpienia powikłań, niedożywienie odpowiada też za gorsze gojenie się rany i zaburzenie pracy układu immunologicznego.
Reklama
Jak wzmocnić organizm po chemioterapii?
Organizm pacjenta, który zakończył chemioterapię potrzebuje z jednej strony oczyszczenia z toksycznych związków, a z drugiej budulca do regeneracji uszkodzonych zdrowych komórek. Po zakończeniu chemioterapii powinno się, jak najszybciej zacząć uzupełniać niedobory składników odżywczych. Regenerację po chemioterapii zapewnia dieta wysokobiałkowa. Zaleca się, żeby 2/3 białka było pochodzenia zwierzęcego, które jest białkiem pełnowartościowym, komplementarnym do odbudowy nowych zdrowych komórek. W diecie po chemioterapii szczególnie ważne są ryby morskie, bo oprócz białka zawierają także nienasycone kwasy tłuszczowe, które także przyspieszają regenerację komórek i mają działanie przeciwzapalne
Dla zniszczonego chemioterapią organizmu ważne są także składniki o właściwościach przeciwutleniających. Na talerzu nie powinno zabraknąć: buraków, marchewki, pomidorów, dyni, pietruszki. Do diety warto włączyć soki wielowarzywne, np. sok z jarmużu, marchwi, ogórka, z odrobiną świeżego imbiru i pietruszki. Sok z cytryny, jabłek, czerwonego buraka i marchwi pomoże wypłukać toksyny z zanieczyszczonego chemią organizmu. Oczyszczające właściwości ma także ekstrakt z korzenia żen-szenia, napar z mniszka lekarskiego, natki pietruszki, imbiru, prawoślazu. Trzeba jednak pamiętać, że stosowanie ziół i preparatów ziołowych powinno być skonsultowane z lekarzem onkologiem, bo niektóre preparaty mogą wpływać na skuteczność terapii onkologicznej lub innych leków przyjmowanych na stałe.
