Choroby jelit dotykają coraz częściej mieszkańców krajów wysokorozwiniętych. Szacuje się, że na nieswoiste zapalenie jelita cierpi około 3 mln Europejczyków. Liczba pacjentów z tym schorzeniem wzrasta zwłaszcza w krajach Europy Wschodniej i Południowej, choć dotychczas najwięcej przypadków notowano na zachodzie i północy naszego kontynentu.
Polscy eksperci szacują, że w naszym kraju liczba chorych może sięgać nawet 50-100 tys. osób (w tym 10-20 tys. z chorobą Leśniowskiego-Crohna, a z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego cztery razy więcej). Jednym słowem choroby jelit stają się już chorobami cywilizacyjnymi.
Dieta przy chorobach jelit
Najcięższe schorzenia jelit to choroby autoimmunologiczne, w których nasz własny układ odpornościowy atakuje błonę śluzową jelit. Dlaczego tak się dzieje? Przyczyny chorób jelit nie są do końca znane, ale nie bez znaczenia są zmiany w mikroflorze jelitowej, które powstają na skutek coraz bardziej sterylnych warunków życia, częstego przyjmowania antybiotyków czy spożywania przetworzonej żywności. W wyniku tego u pacjentów dochodzi do stałego zapalenia jelit, któremu towarzyszą:
- utrata łaknienia,
- wymioty i nudności,
- przewlekłe krwawienie,
- zaburzenia trawienia i wchłaniania,
- uporczywa biegunka,
- zwiększony metabolizm,
- niedokrwistość niedobarwliwą,
- niedobory mikro- oraz makroelementów.
Wszystkie te objawy sprawiają, że bardzo często chorobom jelit towarzyszy niedożywienie pacjentów. I tak dla przykładu niedożywienie wśród osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna dotyka około 75 proc. pacjentów hospitalizowanych, a 60-80 proc. pacjentów z tą chorobą cierpi na anemię.
Reklama
Jak żywić pacjenta cierpiącego na zapalenie jelit?
Leczenie pacjentów cierpiących na nieswoiste choroby zapalne jelit, którego nieodłącznym elementem jest odpowiednia dieta, ma nie tylko poprawić jakość życia pacjenta, ale także zapobiec niedożywieniu i możliwie jak najdłużej utrzymać remisję choroby, oraz zapobiec rozwojowi groźnych powikłań.
Pamiętajmy jednak, że dieta w okresach remisji i nasilenia objawów choroby jest różna. Warto też wiedzieć, że u osób ze średnionasilonymi objawami choroby żywienie dojelitowe dietami przemysłowymi może być równie skuteczne jak steroidy. Wykazano, że żywienie dojelitowe ogranicza nie tylko stan zapalny oraz poprawia odżywienie pacjentów, zmniejszając tym samym ryzyko rozwoju powikłań niedożywienia.
Diety płynne, aby były skuteczne, muszą być całkowicie pozbawione błonnika i zupełnie wchłonąć się w górnej części układu pokarmowego, co związane jest ze znaczącym uspokojeniem układu pokarmowego.
Reklama
Jelito drażliwe – żywienie po zaostrzeniu choroby
Dieta przy zapaleniu jelit, zwłaszcza po zaostrzeniu choroby powinna być łatwostrawna (5-6 małych posiłków), ubogotłuszczowa (do 40 g tłuszczu na dobę) i bogatobiałkowa (80–120 g białka/dobę). Nie zaleca się podawania dużych ilości błonnika, cukru i laktozy.
Nie zaleca się także roślin wzdymających, takich jak warzywa kapustne i rośliny strączkowe. W zależności od nasilenia objawów z diety eliminuje się też: laktozę, fruktozę, sorbitol i włókna kolagenowe. Gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi spodziewanych efektów warto sięgnąć po tzw. dietę przeciwzapalną (IBD-AID), która kieruje się kilkoma zasadami i polega na:
- ograniczeniu/wykluczeniu laktozy, cukrów rafinowanych i przetworzonych, węglowodanów złożonych),
- spożywaniu węglowodanów prostych (monosacharydów),
- spożywaniu pre- i probiotyków (np. rozpuszczalny błonnik, mleczne produkty fermentowane),
- modyfikacji składu kwasów tłuszczowych w pożywieniu,
- pokryciu zapotrzebowania na składniki mineralne i witaminowe
- obserwacji organizmu w celu rozpoznania nietolerancji pokarmowych,
- zmianie tekstury żywności (np. blendowanie).
Reklama
Żywienie w remisji choroby
Dieta w remisji chorób jelit powinny być indywidualnie układana dla danego pacjenta. Na pewno powinno się z takiej diety wyeliminować potrawy tłuste i ciężkostrawne, nasiona roślin strączkowych, warzywa kapustne, posiłki, które długo zalegają w żołądku, potrawy ostro przyprawione, w większych ilościach przetwory owocowe na cukrze i miodzie, surowe owoce, a także mocną kawę, herbatę i alkohol.
Warto za to włączyć do jadłospisu większą ilość białka, produkty bogate w witaminy i składniki mineralne. W jadłospisie pacjenta mogą się znaleźć:
- warzywa (najlepiej w postaci gotowanej, rozdrobnionej lub w formie soków, mogą też być ziemniaki i marchewka purée)
- mięso (gotowane mielone: drobiowe, cielęce, z chudych ryb: dorsz, pstrąg, mintaj)
- jajko na miękko
- słaby rosół
- biały ryż
- sucharki i bułka pszenna
- napoje: słaba herbata, napar z rumianku, mięty
- nabiał, ale w postaci kefiru, jogurtu, serka twarogowego (trzeba je wykluczyć w okresie nawrotu objawów choroby).
Reklama
Uchyłki jelita grubego - dieta
Wraz z wiekiem wzrasta ryzyko pojawienia się tzw. uchyłkowatość jelita grubego, która także wymaga specjalnej diety. Gdy choroba ma postać zapalną zaleca się w pierwszym etapie choroby stosowanie diety bezresztkowej, lekkostrawnej i pozbawionej błonnika. Dozwolone są w tym czasie:
- sucharki
- produkty z mąki pszennej
- chude mięsa i wędliny
- chude ryby
- chudy nabiał
- jajka gotowane
- masło i oliwę z oliwek.
Taką dietę powinno się stosować przez około 2 tygodnie. Potem można stopniowo wprowadzać dania ubogoresztkowe, ale ilość błonnika nie powinna przekraczać 10 g dziennie. Z diety należy wyeliminować całkowicie owoce z małymi pestkami (truskawki, maliny, figi).
Reklama
Dieta przy chorych jelitach – dieta cud nie istnieje
Bardzo często pacjenci np. z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego decydują się na różne diety, które mają przynieść cudowne efekty (dieta marchewkowa, optymalna). Choć początkowo diety takie rzeczywiście mogą przynieść ulgę, w dłuższej perspektywie mogą być groźne dla zdrowia i prowadzić do niedoborów pokarmowych. Dlatego każdą modyfikację diety powinno się konsultować z lekarzem.
