Reklama
Dlaczego błonnik pokarmowy jest ważny w diecie?
Błonnik pokarmowy to grupa substancji pochodzenia roślinnego, które są niestrawne przez enzymy trawienne człowieka. Pełni kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia układu pokarmowego. Błonnik jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania jelit, ponieważ pomaga w regulacji rytmu wypróżnień, zapobiega zaparciom, a także wspiera utrzymanie zdrowej mikroflory jelitowej. Dodatkowo obniża stężenie cholesterolu LDL oraz poposiłkowe stężenie glukozy. Działa jak „szczotka” dla przewodu pokarmowego, pomagając w usuwaniu resztek pokarmowych.
Coraz więcej mówi się także o roli błonnika w zapobieganiu otyłości. Obserwuje się odwrotnie proporcjonalną zależność między jego spożyciem, a występowaniem otyłości. Do źródeł błonnika pokarmowego o najwyższej jego zawartości zaliczamy: otręby, płatki z całego zboża, kasze, orzechy, nasiona, pestki, suszone owoce, strączki, włókniste warzywa i owoce z drobnymi pestkami.
Jednak niektóre stany zdrowotne, jak choroby zapalne jelit, zapalenie uchyłków czy przygotowanie do niektórych badań diagnostycznych (np. kolonoskopia), wymagają ograniczenia spożycia błonnika.
Reklama
Co to jest dieta ubogoresztkowa?
Dieta ubogoresztkowa opiera się na eliminacji lub ograniczeniu pokarmów bogatych w błonnik. Obejmuje to wykluczenie pełnoziarnistych produktów zbożowych, części surowych warzyw i owoców, a także produktów zawierających skórki, pestki czy nasiona. Zamiast tego, zaleca się spożywanie białego pieczywa, dobrze ugotowanych warzyw i owoców, mięs, ryb oraz nabiału.
Dieta ubogoresztkowa, nazywana również dietą niskoresztkową lub ubogobłonnikową, to sposób żywienia, który polega na ograniczeniu spożycia błonnika do minimalnych ilości. Stosowana jest w celu zmniejszenia obciążenia przewodu pokarmowego, co jest szczególnie ważne w przypadkach stanów zapalnych, rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych czy przygotowania do badań diagnostycznych.Główne zasady tej diety obejmują:
- ograniczenie spożycia błonnika, co jest realizowane poprzez wybór odpowiednich składników pokarmowych,
- zmniejszenie ilości produktów, które mogą powodować problemy trawienne, takie jak surowe owoce i warzywa, produkty pełnoziarniste, a także pokarmy zawierające nasiona i orzechy,
- preferowanie potraw gotowanych, duszonych lub pieczonych, które są łatwiejsze do strawienia.
Dieta ubogoresztkowa jest często mylona z dietą niskoresztkową oraz ubogobłonnikową. Warto jednak podkreślić, że te pojęcia, choć ściśle związane, nie są synonimiczne.
Dieta ubogoresztkowa i dieta niskoresztkowa odnoszą się do diety, która ogranicza ogólną ilość włókna pokarmowego w diecie, ale nie eliminuje go całkowicie. W tej diecie błonnik jest obecny, jednak w znacznie ograniczonej ilości, co ułatwia trawienie, a także zmniejsza obciążenie jelit.
Z kolei dieta bezresztkowa nazywana także dietą bezbłonnikową są terminami utożsamiającymi się z próbą całkowitej eliminacji błonnika z diety, co wiąże się z poważniejszym ograniczeniem pewnych grup produktów. Tego rodzaju diety są stosowane w wyjątkowych okolicznościach, takich jak przed niektórymi badaniami diagnostycznymi, czy też w przypadku niektórych chorób zapalnych jelit.
Przy których chorobach ogranicza się spożycie błonnika?
Dieta ubogoresztkowa jest szczególnie zalecana w przypadku chorób zapalnych jelit, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Pomaga ona w redukcji podrażnień i zmniejsza ryzyko zaostrzeń choroby. Stosuje się ją również przy zapaleniu uchyłków, po operacjach na przewodzie pokarmowym czy w biegunkowej postaci zespołu jelita drażliwego (IBS). Ponadto, dieta ubogoresztkowa jest zalecana przed kolonoskopią i innymi badaniami diagnostycznymi, w celu oczyszczenia jelit i zapewnienia lepsze pole obrazowania.
Reklama
Co jeść – warzywa, owoce, mięso, zboża, tłuszcze?
Decydując się na dietę ubogoresztkową wiele osób zastanawia się co jeść. Kluczowe jest wybieranie produktów bez błonnika lub z niewielką jego zawartością, aby zminimalizować obciążenie dla przewodu pokarmowego. W diecie ubogoresztkowej można spożywać warzywa, ale najlepiej w formie gotowanej, duszonej lub pieczonej. Unika się surowych warzyw i tych o dużej zawartości błonnika.
Zaleca się spożywanie marchewki, dyni, cukinii, ziemniaków (bez skórki), kabaczka, ogórka, i pomidorów (bez skórki i pestek). Puree z warzyw jest także dobrym wyborem, ponieważ jest łatwiej strawne i zawiera rozdrobniony błonnik. W diecie ubogoresztkowej dobrym wyborem mogą być także zupy krem. Owoce w diecie ubogoresztkowej powinny być spożywane w formie gotowanej, pieczonej lub przecieranej.
Zalecane są banany, melony, brzoskwinie, morele, nektarynki, jabłka (bez skórki i pestek), gruszki w formie puree. Suszone owoce i owoce z wysoką zawartością błonnika, takie jak figi czy maliny, powinny być ograniczone.
Preferowane jest chude mięso, takie jak drób (kurczak, indyk) oraz ryby (dorsz, pstrąg, sandacz). Najlepiej gotowane, pieczone lub grillowane bez tłustych sosów i panierki. Unika się mięs tłustych i przetworzonych, takich jak wędliny, kiełbasy, czy mięso smażone, aby dodatkowo nie obciążać przewodu pokarmowego.
Do żywności ubogoresztkowej zaliczamy także produkty z białej mąki, takie jak biały chleb, biały ryż, jasny makaron, grysik, kasza manna, biały makaron oraz produkty z mąki oczyszczonej. Pieczywo powinno być świeże i dobrze wypieczone, aby było łatwiej strawne. Unika się produktów pełnoziarnistych, które są bogate w błonnik, takich jak chleb razowy, brązowy ryż czy kasza gryczana.
Dozwolone są tłuszcze pochodzenia roślinnego, takie jak oliwa z oliwek czy olej rzepakowy. Tłuszcze zwierzęce, jak masło, margaryna, smalec, powinny być spożywane z umiarem. Ważne jest, aby unikać potraw smażonych na głębokim tłuszczu oraz dań ciężkostrawnych.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
Czego unikać w diecie niskoresztkowej?
Dieta ubogoresztkowa, wymaga eliminacji lub ograniczenia pokarmów bogatych w błonnik, które mogą podrażniać przewód pokarmowy i nasilać objawy. Problemy mogą powodować produkty o dużej zawartości błonnika wskazane poniżej.
- Pełnoziarniste pieczywo, chleb razowy, pieczywo z dodatkiem nasion lub otrąb, płatki zbożowe (takie jak otręby, musli), brązowy ryż, kasza gryczana, jęczmienna oraz inne kasze pełnoziarniste. Produkty te zawierają dużo błonnika, który może powodować podrażnienia jelit i zwiększać objętość masy kałowej.
- Surowe warzywa, zwłaszcza te o twardej konsystencji lub z dużą ilością skórki i nasion, takie jak: kalafior, brokuły, kapusta, brukselka, seler, surowa marchew, kukurydza, papryka, ogórki (z pestkami i skórką).
- Rośliny strączkowe, takie jak fasola, groch, ciecierzyca, soczewica, także powinny być unikane ze względu na wysoką zawartość błonnika i możliwość powodowania wzdęć.
- Owoce surowe z dużą ilością błonnika, skórki lub pestek, takie jak jabłka, owoce jagodowe (w tym maliny, truskawki, jagody), figi, daktyle. Owoce z grubą skórką lub twardymi częściami, które są trudne do strawienia, również powinny być ograniczone. Unikać należy także owoców suszonych, takich jak rodzynki, morele, śliwki, które są skoncentrowanym źródłem błonnika.
- Wszystkie rodzaje orzechów (migdały, orzechy włoskie, orzechy nerkowca, laskowe) oraz nasion (chia, siemię lniane, słonecznik, dynia).
- Większość produktów mlecznych jest dozwolona, należy uważać na produkty mleczne z dodatkiem błonnika lub te, które mogą być nietolerowane lub powodować wzdęcia, jak tłuste sery, mleko pełne czy śmietana.
- Czekolada (zwłaszcza z orzechami), batony energetyczne z dużą ilością błonnika, chipsy, ciasta, ciasteczka z dodatkami pełnoziarnistymi lub orzechami, popcorn. Te produkty są często ciężkostrawne i mogą zawierać trudne do strawienia tłuszcze oraz substancje drażniące.
- Napoje gazowane, napoje alkoholowe, kawa (szczególnie mocna), herbata (mocna) mogą podrażniać przewód pokarmowy lub prowadzić do nadmiernej produkcji gazów. W diecie niskoresztkowej zaleca się ograniczenie tych napojów lub ich całkowite unikanie.
Dieta niskoresztkowa wymaga szczególnej uwagi w doborze pokarmów, aby unikać tych, które mogą wywoływać podrażnienia przewodu pokarmowego lub nadmiernie stymulować jego perystaltykę. Właściwe planowanie posiłków pomaga w uniknięciu potencjalnych problemów zdrowotnych i zapewnia komfort trawienny.
Reklama
Czy dieta ubogoresztkowa jest skuteczna i zdrowa?
Dieta ubogoresztkowa może zniwelować objawy ze strony przewodu pokarmowego, wyciszyć stan chorobowy lub przygotować do badań diagnostycznych. Jednak długotrwałe stosowanie diety na własną rękę bez opieki dietetyka może prowadzić do niedoborów składników odżywczych. Całkowity, długoterminowy brak błonnika w diecie może negatywnie wpłynąć na zdrowie jelit, w tym na perystaltykę i mikrobiom jelitowy.
Reklama
Przykładowa dieta ubogoresztkowa – przepisy
Przykładowa dieta ubogoresztkowa powinna zawierać produkty łatwostrawne, niskobłonnikowe i bogate w substancje odżywcze. Dzięki temu osoby stosujące tę dietę mogą cieszyć się zróżnicowanymi i smacznymi potrawami, jednocześnie dbając o swoje zdrowie. Jadłospis diety ubogoresztkowej zazwyczaj obejmuje dania oparte na gotowanych warzywach, białym ryżu, chudym mięsie oraz rybach. Ważne jest również unikanie surowych warzyw, owoców z wysoką zawartością błonnika, pełnoziarnistych produktów oraz ciężkostrawnych potraw.
Jedzenie ubogoresztkowe jest istotnym elementem takiej diety, a przygotowane z niego posiłki mogą być nie tylko zdrowe, ale również smaczne. Przykładowe przepisy mogą obejmować dania z ryb, lekkie zupy, gotowane warzywa oraz puree. Ważne jest, aby posiłki były różnorodne i dostosowane do indywidualnych potrzeb zdrowotnych.
Dieta ta często obejmuje przepisy z diety lekkostrawnej ubogoresztkowej, które są nieco bardziej restrykcyjne i koncentrują się na maksymalnym zmniejszeniu podrażnień jelit i całego przewodu pokarmowego. Przygotowywanie posiłków zgodnych z tą dietą wymaga zwrócenia uwagi na techniki kulinarne, takie jak gotowanie na parze, pieczenie czy duszenie, które pozwalają na zachowanie wartości odżywczych przy jednoczesnym zwiększeniu strawności potraw.
Przepis pierwszy
Śniadanie: Jajecznica na parze z pomidorem, pieczywo pszenne
Drugie śniadanie: Jogurt naturalny z bananem
Obiad: Łosoś pieczony, puree ziemniaczane, duszona cukinia
Kolacja: Zupa krem z dyni
Przepis drugi
Śniadanie: Jajecznica z pomidorem, kromka chleba pszennego
Drugie śniadanie: jogurt naturalny z bananem
Obiad: Grillowana pierś z kurczaka, puree ziemniaczane, duszona cukinia
Podwieczorek: galaretka bez owoców
Kolacja: Zupa krem z dyni
Jak zadbać o swoje zdrowie?
Dbałość o smak diety to podstawa skuteczności stosowanego sposobu żywienia. Pomaga ona w wytrwaniu w założonym celu. Nowoczesne aplikacje dietetyczne umożliwiają modyfikację planu poprzez wymianę posiłków czy produktów. Dzięki szerokiemu wyborowi dań na pewno każdy znajdzie coś co podpasuje jego preferencjom smakowym. W ramach abonamentu możliwy jest stały kontakt z dietetykiem, który odpowie na wszelkie żywieniowe pytania.
