Co to jest diklofenak?
Diklofenak to pochodna kwasu aminofenylooctowego. Farmakologicznie występuje pod postacią soli sodowej. Łacińska nazwa tej substancji brzmi diclofenacum. Jest to niesteroidowy lek przeciwzapalny (NLPZ), który przede wszystkim stosuje się jako preparat przeciwbólowy, przeciwzapalny, przeciwgorączkowy i przeciwobrzękowy. Jako środek leczniczy został użyty po raz pierwszy w 1979 roku. Obecnie stanowi jeden z najczęściej przepisywanych i zażywanych niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne zawierające diklofenak są wydawane bez recepty, wówczas stężenie substancji jest zazwyczaj mniejsze. Dostępne są też NLPZ z większym stężeniem diklofenaku, które lekarz przepisuje na receptę. W tej chwili na polskim rynku farmaceutycznym występuje kilkadziesiąt leków z tą substancją w składzie.
Diklofenak można spotkać pod wieloma rozmaitymi postaciami: w tabletkach, żelu, maści, plastrach, czopkach, sprayu, zastrzykach, a także jako krople do oczu.
Reklama
Działanie diklofenaku
Diklonefak żel, maść, czopek, czy tabletka działają na takiej zasadzie, że zatrzymują aktywność cyklooksygenazy. Jest to enzym, który uczestniczy w syntezie prostaglandyn z lipidów błon komórkowych. Ten enzym występuje w dwóch izoformach: COX-1 i COX-2. Pierwszą z wymienionych izoform cyklooksygenazy charakteryzuje aktywność w takich tkankach jak m.in. płytki krwi, nerki, żołądek i naczynia krwionośne. COX-2 natomiast to enzym, który aktywizuje się nagle w komórkach organizmu, które znajdują się w stanie zapalnym.
Różnie na te dwa enzymy działają NLPZ. Leki z diklofenakiem są jednak skuteczne wobec obu izoform cyklooksygenazy. Działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne diklofenaku polega na hamowaniu aktywności COX-2. W tym zakresie działa on silniej niż kwas acetylosalicylowy. Czynności zatrzymujące aktywność enzymu COX-1 diklofenaku mogą, niestety, prowadzić do szeregu niepożądanych objawów.
Substancja szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Najwyższy swój poziom osiąga w osoczu krwi po około 1-2 godzinach od przyjęcia.
Reklama
Jakie zastosowanie ma diklofenak?
Diklofenak sodowy jest przepisywany oraz zalecany przez farmaceutów przede wszystkim w przypadku występowania takich chorób, jak:
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- inne układowe schorzenia tkanki łącznej,
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
- dna moczanowa,
- choroba zwyrodnieniowa stawów obwodowych kręgosłupa.
Ponadto diklofenak (w tym diklofenak bez recepty) ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe jest też wskazany w zapobieganiu i terapii bólu pooperacyjnego, pourazowego i przeciążeniowego oraz zapalnych tkanek okołostawowych (np. mięśni, ścięgien, więzadeł, czy torebek stawowych).
Diklofenakiem można też zwalczać nerwobóle, bóle menstruacyjne, zapalenie przydatków, zespoły korzeniowe oraz niektóre schorzenia otolaryngologiczne. Natomiast w okulistyce stosuje się go m.in. w zapaleniu przedniego odcinka gałki ocznej, profilaktycznie – po operacji zaćmy, by nie dopuścić do pojawienia się obrzęku torbielowatego plamki oraz aby zapobiec śródoperacyjnemu zwężeniu źrenic.
Reklama
Dawkowanie diklofenaku
Jego dawkowanie ustala lekarz, bądź farmaceuta. Jeśli preparat z diklofenakiem jest kupowany bez recepty należy stosować się do wskazówek podanych na ulotce. Ilość i dawka diklofenaku jest zależna m.in. do stanu i wieku pacjenta oraz od konkretnych wskazań.
Diklofenak tabletki przyjmuje się najczęściej w dawce między 100 a 150 mg na dobę (to norma dla osoby dorosłej). Diklofenak czopki stosuje się raz dziennie po jednym czopku na noc. Diklofenak maść na siniaki z kolei należy smarować na obolałe miejsca z reguły cztery razy dziennie. Ból zostaje złagodzony na około 4-5 godzin.
Środki z tą substancją nie zalegają w ustroju, są wydalane wraz z moczem i kałem po około 12 godzinach od aplikacji.
Ile kosztuje preparat leczniczy zawierający diklofenak? Cenajest zależna m.in. od postaci w jakiej występuje, gramatury oraz stężenia substancji czynnej. Koszt przeciętnego żelu z diklofenakiem wynosi około 9 zł (za 100 g). Za tabletki trzeba zapłacić około 15 zł za 50 pigułek.
Reklama
Skutki uboczne diklofenaku
Diklofenak może wywoływać niepożądane działania. Najczęściej występujące skutki uboczne to objawy pochodzące z:
- przewodu pokarmowego (np. nudności, wymioty, bóle nadbrzusza, biegunka),
- nerek (m.in. ostra niewydolność nerek, krwiomocz, białkomocz),
- skóry (np. plamica, pokrzywka, wypadanie włosów),
- układu sercowo-naczyniowego.
Inne niepokojące symptomy, które mogą się pojawić po zastosowaniu diklofenaku to m.in. zawroty głowy, osłabienie, problemy ze snem, kłopoty z utrzymaniem równowagi oraz depresja. Długotrwała terapia może nawet doprowadzić do anemii, małopłytkowości oraz zapalenia trzustki.
Warto w tym punkcie zwrócić uwagę na wyniki badań duńskich naukowców ze Szpitala Uniwersyteckiego w Aarhus, którzy wykazali, iż zażywanie diklofenaku może nawet o 50 procent zwiększyć ryzyko zawału serca i udaru mózgu, które z kolei mogą doprowadzić do zgonu. Podobne analizy były przeprowadzane już wcześniej i wnioski były podobne.
Diklofenak w ciąży może być stosowany tylko wtedy gdy lekarz uzna, że jest to konieczne ze względu na zachowanie zdrowia i życia ciężarnej. Nie należy zażywać go w okresie karmienia piersią. Nie można także podawać tej substancji dzieciom poniżej 12. roku życia.
Innymi przeciwwskazaniami do stosowania diklofenaku są m.in.:
- nadwrażliwość na diklofenak lub inną substancję występującą w leku,
- astma aspirynowa,
- choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy,
- niewydolność nerek,
- porfiria,
- zastoinowa niewydolność serca,
- choroba niedokrwienna serca,
- choroba naczyń mózgowych,
- cukrzyca,
- nadciśnienie tętnicze.
