Kim jest doula?
Doula to kobieta zapewniająca wsparcie pozamedyczne w czasie ciąży i porodu, a także po narodzinach dziecka, zwłaszcza o okresie połogu (do 6 tygodnia życia malucha).
Jest to pomoc szczególnego rodzaju, oparta nie tylko na wiedzy i wykształceniu, ale też własnym doświadczeniu i empatii.
O wyjątkowości tego typu opieki stanowi w dużej mierze aspekt emocjonalny. Doula nawiązuje bowiem bliską więź z młodymi rodzicami, motywuje, pociesza, uspokaja, zapewnia poczucie bezpieczeństwa, dzieli się wszystkim tym, co zna z autopsji, czasem po prostu jest obecna, towarzyszy.
Ale istotna jest też pomoc w wymiarze bardziej fizycznym. Wspomnieć w tym kontekście można choćby o relaksujących masażach, czy asyście w czasie porodu.
Słowo doula wywodzi się od greckiego pojęcia oznaczającego „kobietę, która służy”. Współcześnie jednak, odpowiadając na pytanie, kto jest doula, należy się odwoływać do koncepcji zrodzonych w latach sześćdziesiątych XX wieku.
Jako pierwsza tego terminu w obecnym znaczeniu użyła amerykańska antropolożka Dana Raphael, określając w ten sposób kobietę doświadczoną we własnym macierzyństwie, wspierającą inną matkę w opiece nad noworodkiem, w karmieniu piersią i innych tego typu czynnościach.
Kolejnym kamieniem milowym było wydanie książki Dany Raphael The Tender Gift: Breastfeeding, dzięki której w latach 70. pojęcie douli zyskało ogólnoświatowy zasięg.
Początkowo doula mogła być więc utożsamiana z piastunką, później jednak także z akuszerką, czyli osobą zapewniającą wsparcie w czasie porodu.
Znaczenie tego terminu zostało poszerzone dzięki pracom Marshalla Klausa i Johna Kennella. W czasie badań w Gwatemali zauważyli oni, iż życzliwa obecność osoby towarzyszącej ma duży wpływ na samopoczucie młodej mamy po przyjściu dziecka na świat, co z kolei przekłada się na głębszą więź z maluchem od pierwszych dni jego życia.
Badacze dostrzegli też, że kobiety korzystające z tego typu pomocy, rzadziej potrzebują znieczulenia farmakologicznego, rzadziej też rodzą przez cesarskie cięcie.
Reklama
Jakie są typy douli?
Obecnie pojęcie douli jest bardzo szerokie. W najbardziej upowszechnionym i sformalizowanym znaczeniu odnosi się do wsparcia w czasie porodu i po przyjściu malucha na świat.
Są jednak także węższe i mniej formalne specjalności, jak choćby hipno doula. To osoba przygotowująca i towarzysząca ciężarnej decydującej się na poród z wykorzystaniem technik hipnotycznych, służących relaksacji ciała, wyzbyciu się lęku itd.
Opiekunka uczy oddychania, lepszej integracji ciała i umysłu, umiejętności wchodzenia w stan maksymalnego odprężenia. Często też towarzyszy w czasie porodu.
Zdarza się również, że doula operuje na granicy życia i śmierci, w obszarach znacznie trudniejszych emocjonalnie.
Przykładem jest doula aborcyjna, która na bazie własnych doświadczeń i wiedzy pomaga innym kobietom przejść trudny czas związany z farmakologicznym usunięciem ciąży.
Należy pamiętać, że jest to szczególny okres, obfitujący w złe wiadomości, skrajne emocje i moralne wybory najwyższej wagi, często przepełniony bólem psychicznym i fizycznym. Rolą douli jest być, rozmawiać, wspierać, podtrzymywać na duchu, tłumaczyć.
Doula śmierci jest z kolei osobą towarzyszącą na ostatnim etapie życia, dlatego często nazywana jest potocznie położną umierania.
Zakres jej zadań jest bardzo szeroki, a przy tym trudny. To fizyczna i duchowa obecność w chwilach ostatecznych, przepełnionych bólem, lękiem i rezygnacją.
Mówi się, że doula nadaje umieraniu sens, tłumacząc iż jest ono nieodłącznym etapem każdego życia. Co ważne, zapewnia ona wsparcie nie tylko człowiekowi odchodzącemu, ale też jego rodzinie. Przed i po śmierci.
Reklama
Co robi doula?
Doula przy porodzie oraz w całym okresie okołoporodowym pełni wiele funkcji. Zakres jej zadań różni się w zależności od etapu. I tak:
- W ciąży pomaga znosić fizyczne i emocjonalne trudy związane z wahaniami poziomu hormonów, czy typowymi dolegliwościami zdrowotnymi.
Pomaga oswoić lęk i obawy dotyczące stanu dziecka, przebiegu porodu, a także umiejętności odnalezienia się w nowej roli - matki.
Często jej obecność ma czysto praktyczny wymiar, odnosząc się do pomocy choćby przy czynnościach higienizacyjnych.
- Pomoc przy porodzie polega na obecności, wsparciu emocjonalnym, zapewnianiu poczucia bezpieczeństwa w środowisku szpitalnym, pogłębianiu więzi z partnerem (ojcem dziecka).
W praktycznym wymiarze doula może wykonywać relaksujące masaże, czy aromaterapie. Pomaga też w przyjmowaniu płynów.
Doula często jest z pacjentką od momentu rozpoczęcia akcji porodowej - razem udają się z domu do szpitala. W czasie porodu współpracuje ściśle z lekarzem i położną.
- Po porodzie wspiera mamę w opiece nad dzieckiem, w tym w karmieniu, przewijaniu, czy myciu. Pomaga dojść do siebie fizycznie i psychicznie.
Jeśli jest taka potrzeba, ułatwia przejście przez trudny emocjonalnie czas występujący u niektórych kobiet, nazywany depresją poporodową, tudzież baby bluesem.
Pozostaje ze swoją podopieczną tak długo i w takim wymiarze, jak jest to niezbędne.
Istotne jest też to, czego doula nie robi, a przynajmniej - robić nie powinna. Poród z doulą nie oznacza, że opiekunka może włączać się w procedury medyczne. Wręcz przeciwnie.
Zgodnie z zawodowym kodeksem etycznym, nie świadczy żadnych usług lekarskich, pielęgniarskich, położniczych.
Nie diagnozuje, nie leczy, nie prowadzi rehabilitacji, nie zaleca leków. Nawet jeśli posiada wykształcenie i wiedzę w tym zakresie, nie łączy tych kompetencji z pracą douli. To samo dotyczy zresztą innych umiejętności i profesji.
Po drugie, doula nie doradza co robić. Jedynie wspiera rodziców w ich własnych decyzjach, a także informuje o różnych możliwych rozwiązaniach, nie naruszając jednak autonomii wyboru.
Po trzecie, nie podejmuje się żadnych zadań wykraczających poza jej wiedzę i możliwości. Jeśli czegoś nie wie lub nie potrafi, wskazuje innego specjalistę.
Reklama
Ile kosztuje pomoc douli przy porodzie?
Ile kosztuje doula? Wszystko zależy od zakresu usług, doświadczenia i renomy danej osoby. Można jednak w przybliżeniu podać, że wybierając pakiet podstawowy należy się liczyć z wydatkiem rzędu 1400-2000 złotych.
Większość opiekunek ma w swoim cenniku swego rodzaju standard, na który składać się mogą:
- 1 lub 2 spotkania przed porodem, w czasie których omawiane są potrzeby i oczekiwania, udzielane jest wsparcie emocjonalne i informacyjne. Doula powinna wówczas rozwiać wszelkie wątpliwości towarzyszące ciężarnej, a także przygotować ją na „ten dzień”.
- Gotowość porodowa polegająca na tym, że doula jest w stanie stawić się przy swojej podopiecznej w kluczowym momencie, a także na bieżąco konsultować z nią różne sprawy telefonicznie czy mailowo. Zazwyczaj okres taki trwa około 2 tygodni.
- Obecność przy porodzie, od momentu pierwszych skurczów, aż do przyjścia dziecka na świat, wraz ze wszystkim czynnościami omówionymi powyżej.
- 1 lub 2 spotkania połogowe, polegające na omówieniu przebiegu porodu, udzieleniu wsparcia psychicznego, pomocy w pierwszych czynnościach pielęgnacyjnych itd.
Zakres opieki można zwiększać indywidualnie, dokupując zgodnie z własnymi potrzebami dodatkowe godziny w okresie przed- oraz poporodowym. Cena wynosi w takim przypadku około 70-100 zł za sesję jednogodzinną lub 150-200 zł za 2 godziny.
Czy warto kierować się ceną szukając douli? Koszty oczywiście mają znaczenie, jednak różnice w cenach nie są drastyczne. Dlatego w wielu przypadkach większe znacznie mają opinie.
Dobrze jest korzystać z pomocy osób rekomendowanych przez inne młode mamy. Warto też zwrócić uwagę na formalne uprawnienia.
Stowarzyszenie Doula w Polsce publikuje na swojej stronie wykaz specjalistek w tym zakresie, wraz z podziałem na trzy „poziomy zaawansowania”. Są to doule:
- Certyfikowane, które ukończyły szkolenie, odbyły przynajmniej roczny staż i zdały egzamin przed Komisją Certyfikacyjną.
- Na stażu certyfikacyjnym, które mają za sobą szkolenie i są w trakcie nabywania wiedzy praktycznej pod okiem doświadczonej opiekunki.
- Po szkoleniu podstawowym, którego realizację stowarzyszenie poleca w Akademii Wsparcia Okołoporodowego.
Co bardzo ważne, wybierając daną doulę warto zapoznać się z umową. Dokument ten bardzo precyzyjnie opisuje zakres obowiązków i odpowiedzialności „opiekunki”.
Reklama
Jak zostać doulą?
Doula w Polsce od 2015 roku ma oficjalny status zawodu. Dokładna nazwa tej profesji, to asystentka kobiety w czasie ciąży i porodu (kod 532906), a jej syntetyczny opis w rządowej wyszukiwarce stanowi, iż doula:
- Udziela kobiecie w okresie ciąży i podczas porodu wsparcia emocjonalnego, zapewniając poczucie bezpieczeństwa.
- Przygotowuje i pomaga pacjentce w spożywaniu płynów w czasie porodu, a także masuje ją.
- Ściśle współpracuje z lekarzem i położną podczas porodu.
Prawo nie definiuje, jak zostać doulą, nie ma żadnych formalnych wytycznych odnośnie wykształcenia, natomiast tak jak w innych branżach, naturalnym regulatorem pozostaje rynek.
Co w praktyce oznacza, że preferowane są osoby, które odbyły szkolenia, zdobyły różnego typu uprawnienia branżowe, czy też legitymują się określonym poziomem i charakterem przyswojonej wiedzy.
Z opracowania przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wynika, że podjęcie pracy w zawodzie ułatwiają:
- Dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie pokrewnym, jakim jest opiekun medyczny.
- Świadectwo kwalifikacji MS.04, pozwalające świadczyć usługi opiekuńcze osobie chorej i niesamodzielnej.
- Certyfikat Stowarzyszenia Doula w Polsce.
- Ukończenie studiów I lub II stopnia na kierunkach takich, jak pielęgniarstwo lub położnictwo.
Nie ma też określonej prawnie ścieżki rozwoju zawodowego. Resort zajmujący się rynkiem pracy wskazuje jednak, że pożądaną drogą jest odbycie stażu i zdobycie certyfikatu Stowarzyszenia Doula w Polsce.
Egzaminów państwowych ściśle w tej materii nie ma, poza możliwością poświadczenia wspomnianej „pokrewnej” kompetencji MS.04 przed Okręgową Komisją Egzaminacyjną.
Ministerstwo definiuje oprócz tego szereg predyspozycji i nieformalnych wymagań psychofizycznych i zdrowotnych, które pomagają wykonywać pracę douli. Są to między innymi:
- Ogólna wydolność fizyczna, w tym w szczególności sprawność narządu wzroku i słuchu, zmysłu dotyku, układu kostno-stawowego oraz mięśniowego.
- Sprawność sensomotoryczna, w tym ostrość widzenia i słyszenia, koordynacja ruchowa, zręczność, spostrzegawczość.
- Zdolności poznawcze, komunikacyjne i interpersonalne, takie jak koncentracja uwagi, podejmowanie szybkich i trafnych decyzji, siła perswazji, łatwość nawiązywania kontaktów, umiejętność motywacji siebie i innych, predyspozycje do pracy z ludźmi.
- Ogólne cechy osobowościowe: operatywność, skuteczność, odporność psychiczna, nieczułość na presję czasu, dyspozycyjność, serdeczność, empatia, tolerancyjność, kontrola własnych emocji etc.
Reklama
Ile kosztuje kurs na doulę i gdzie go zrobić?
Aby zostać asystentką kobiety w czasie ciąży i porodu, można ukończyć jeden z dostępnych kursów.
Wspomniane wyżej Stowarzyszenie Doula w Polsce organizuje szkolenia w ramach Akademii Wsparcia Okołoporodowego, obejmujące 9 weekendowych zjazdów prowadzonych przez doświadczone instruktorki.
Za 180 godzin szkolenia trzeba zapłacić 7,5 tysiąca zł (ewentualnie płatność można też rozłożyć na 2 lub 9 rat).
Są też inne możliwości. Jedną z nich jest Akademicki Kurs Zawodowy Doula Asystentka Kobiety w Ciąży i Porodu, organizowany przez SKK School, odbywający się w systemie zajęć zaocznych przez 2 semestry (1 rok), ostatnio dostępny w promocyjnej cenie 1650 zł (dane za grudzień 2022).
Inne tego typu roczne szkolenie, oferowane przez TEB edukacja, kosztuje około 200 zł za miesiąc.
Reklama
Ile zarabia doula?
Ile zarabia doula? Podstawowy pakiet usług asystentki kobiety w czasie ciąży i porodu kosztuje około 1500-2000 złotych. Do tego należy doliczyć dodatkowo płatne godziny.
Łączne zarobki douli zależą więc od zakresu obowiązków, ale w jeszcze większym stopniu od liczby klientek w skali miesiąca.
Każda kolejna ciężarna oznacza większy dochód. Należy jednak pamiętać, że choć bezpośrednio wykonywana praca nie jest szczególnie czasochłonna, zobowiązaniem douli jest dyspozycyjność w okresie przedporodowym.
Nigdy bowiem nie ma pewności, kiedy nadejdą skurcze i trzeba będzie się zjawić w domu podopiecznej lub w szpitalu. Zawęża to możliwość podpisywania niezliczonej liczby umów.
Oczywiście przy wyliczaniu finalnego wynagrodzenia należy też mieć na uwadze koszty, w tym przede wszystkim opłacanie składek na ZUS. W praktyce większość osób wykonujących ten zawód działa „na swoim”.
