Co to jest dyskalkulia?
W definicji dyskalkulia (często nazywana również: dysleksją matematyczna) to oparte biologicznie zaburzenie rozwojowe, objawiające się trudnością w nauce matematyki i arytmetyki. Trudność nauczania dotyczy zdolności interpretowania działań arytmetycznych i symboli numerycznych.
Problemy pojawiają się więc w obrębie pozornie prostych zadań, takich jak:
- dodawanie,
- odejmowanie,
- mnożenie,
- dzielenie.
Nie wszystkie trudności w liczeniu są dyskalkulią. Termin ten odnosi się w stosunku do osoby (dziecka), wykazującego wiek matematyczny wyraźnie niższy od wieku jego rozwoju umysłowego.
Dzieci z dyskalkulią:
- mają trudności z wykonywaniem matematycznych zadań,
- mylą cyfry i znaki,
- nie potrafią rozpracować abstrakcyjnych idei.
Należy pamiętać, że trudności dotyczące zagadnień matematycznych u dziecka nie są związane z jego rozwojem intelektualnym. Zwykle przebiega on prawidłowo. Częstość występowania dyskalkulii w środowisku szkolnym wynosi obecnie około 3 do 6%, z podobnym rozkładem pomiędzy chłopcami i dziewczętami.
Warto wyróżnić tutaj termin pseudodyskalkulia - to zaburzenie występuje, gdy dziecko nie wykazuje swoich potencjalnych zdolności matematycznych wskutek:
- zaburzeń emocjonalnych,
- choroby fizycznej,
- zmęczenia,
- braków w wiedzy.
Na rozwój dyskalkulii nie mają wpływu czynnik, i takie jak na przykład poziom motywacji, czy warunki do nauki.
Reklama
Typy dyskalkulii
Wyróżnia się sześć rodzajów dyskalkulii:
- dyskalkulia werbalna (słowna) - oznacza zaburzenie zdolności nazywania zależności i pojęć matematycznych,
- dyskalkulia wykonawcza (proktognostyczna) - jest to zaburzenie objawiające się na przykład trudnościami w uszeregowaniu obiektów według kolejności rosnącej lub malejącej, problemy ze wskazaniem obiektu większego, mniejszego lub tej samej wielkości,
- dyskalkulia leksykalna - oznacza nieumiejętność odczytywania znaków i symboli matematycznych, w tym także nazywania cyfr i numerów. W praktyce oznacza to, że popełnia się błędy w odczytywaniu numerów telefonu, autobusów, a także popełnia się błędy podczas liczenia na kalkulatorze,
- dyskalkulia graficzna - to brak zdolności zapisywania symboli matematycznych, a czasem także cyfr,
- dyskalkulia operacyjna - przejawia się niezdolnością do wykonywania działań i operacji matematycznych,
- dyskalkulia pojęciowo-poznawcza - oznacza zaburzenie rozumienia pojęć i zależności matematycznych.
Reklama
Przyczyny dyskalkulii
Przyczyny dyskalkulii mają swoje podłoże w genetyce - oznacza to, że nieprawidłowości w tej części mózgu, która odpowiada za zdolności matematyczne, są wrodzone.
Rozwój procesów psychicznych w obszarze pracy na liczbach przebiega wolniej, co skutkuje istotnymi różnicami pomiędzy faktycznymi zdolnościami matematycznymi dziecka, a tymi, które są odpowiednie dla jego wieku.
Jeśli w rodzinie występowały problemy matematyczne, istnieje ryzyko pojawienia się dyskalkulii u dziecka.
Zaburzenie to może wynikać także z budowy mózgu. Różne badania (Molko i współaut. 2003, Kucian i współaut. 2006, Mussolin i współaut. 2009) pokazują, że u osób z dyskalkulią bruzda śródciemniowa ma atypową wielkość. Odpowiada ona za rozumienie matematyczne i wykonywanie obliczeń.
Reklama
Objawy dyskalkulii
Wiele rodziców nie wie czym jest ani na czym polega dyskalkulia. Najczęściej uważają, że ich dziecko ma dysleksję. O ile te dwa zaburzenia mogą wystąpić razem, dyskalkulia ma swoje cechy charakterystyczne.
Najbardziej typowe objawy dyskalkulii to:
- zakłócenia wyobraźni przestrzennej,
- mylenie figur geometrycznych,
- trudności z określaniem położenia przedmiotów względem siebie,
- problemy z rysowaniem figur geometrycznych,
- trudności w porównywaniu położenia, wielkości, odległości figur geometrycznych,
- mylenie podobnie wyglądających liczb i symboli,
- błędne odczytywanie liczb (na przykład od tyłu),
- niedokańczanie działań matematycznych,
- trudności w uczeniu się tabliczki mnożenia,
- trudności z uszeregowaniem liczb ze względu na ich wartość.
Dziecku z dyskalkulią ciężko wytłumaczyć, że 4 auta i 4 jabłka mają taką samą ilość. Auto jest przecież większe od jabłka.
W dorosłym życiu największy problem stanowi natomiast posługiwanie się pieniędzmi. Ciężko jest takim osobom ocenić ich wartość.
Reklama
Jak zdiagnozować dyskalkulię?
Jak stwierdzić dyskalkulię? Rozpoznanie tego schorzenia przeprowadza się zwykle poprzez test diagnostyczny na dyskalkulię. Lekarz neurolog, bądź neuropsycholog zleca pacjentowi wykonanie prostego zadania matematycznego.
Jeśli badany ma trudności z jego rozwiązaniem, a do tego można u niego wykluczyć inne zaburzenia (neurologiczne, psychiczne, wady wzroku i słuchu), wówczas mówi się o podejrzeniu dyskalkulii.
Po przeprowadzeniu testów diagnostycznych lekarz wystawia orzeczenie dla szkoły, by dziecko mogło otrzymać odpowiednią edukację.
Niezdiagnozowana wystarczająco wcześnie dyskalkulia prowadzić może do problemów psychicznych i emocjonalnych u dziecka. Może sprawić, że zacznie ono opuszczać lekcje matematyki, będzie uważać, że jest głupie, wykształci lęk na samą myśl o liczeniu.
Jeśli dziecko przejawia objawy dysleksji, często jest także badane właśnie na dyskalkulię.
Niestety zaświadczenie o zaburzeniu nie zwalnia z egzaminu ósmoklasisty ani matury z matematyki. Takie dzieci mogą jednak otrzymać więcej czasu na wypełnienie testu nawet o godzinę.
Czym dyskalkulia się różni od innych zaburzeń?
Dyskalkulia często występuje w parze z innymi zaburzeniami. Warto jednak wiedzieć, na czym polegają, by je odróżnić.
Dyskalkulia sprawia problemy z przyswajaniem matematyki, podczas gdy dysleksja z czytaniem ogólnie pojętym.
Dysortografia z kolei utrudnia poprawnie ortograficznie pisanie.
Dysgrafia natomiast sprawia, że pismo kaligraficzne jest nieczytelne.
Reklama
Jak leczyć dyskalkulię?
Dziecko cierpiące na dyskalkulię kierowane jest na zajęcia korekcyjno-wyrównawcze. Zaleca się także pracę z dzieckiem w domu - wspólne rozwiązywanie zadań matematycznych ze szkoły, a także zachęcanie dziecka do wykonywania działań matematycznych w czasie codziennych sytuacji.
Przykładowe ćwiczenia na dyskalkulię:
Codzienne obowiązki to dobry pretekst, by wykonać z dzieckiem kilka prostych ćwiczeń i zabaw, które mogą pomóc w zwalczaniu dyskalkulii:
- wspólne gotowanie - poproś dziecko, aby zgodnie z przepisem przygotowało odpowiednie ilości składników na daną potrawę,
- zakupy - poproś dziecko, aby zgodnie z listą zakupów, włożyło do koszyka odpowiednie ilości produktów,
- liczenie przedmiotów - poproś dziecko, aby policzyło wszystkie czerwone samochody na parkingu pod blokiem,
- dzielenie- poproś dziecko, aby podzieliło ciasto po równo na wszystkich domowników.
Skorzystać można z kart ćwiczeń do wydruku, które dostępne są w Internecie.
