Co to jest dysplazja szyjki macicy?
Dysplazja szyjki macicy stanowi zmianę określaną także jako stan przedrakowy. Polega ona na nieprawidłowości odnoszącej się do rozwoju komórek nabłonka szyjki macicy, które mogą, lecz nie muszą doprowadzić do raka szyjki macicy.
Jednak od dysplazji tego obszaru układu rozrodczego kobiety do nowotworu jeszcze daleka droga. Wyróżnia się trzy fazy tego zaburzenia:
- dysplazja małego stopnia (CIN 1);
- dysplazja średniego stopnia (CIN 2);
- dysplazja dużego stopnia (CIN3).
Im niższy stopień stwierdzonej zmiany, tym mniejsze ryzyko przeobrażenia się jej w nowotwór. Oznacza to, że dysplazja szyjki macicy CIN 3 stanowi najpoważniejszy stan, zwiększający do nawet 12% zachorowalność na nowotwór tego organu, podczas gdy neoplazja wewnątrznabłonkowa (CIN 1) to najłagodniejszy typ zmiany, jedynie w 1% prowadzący do zezłośliwienia.
Tę anomalię wykrywa się podczas badania ginekologicznego, a ściślej świadczą o niej wyniki cytologii.
Czy są jakieś szczególne oznaki, które wskazywałyby na zmianę, jaką jest dysplazja szyjki macicy? Objawy najczęściej nie występują. U niektórych kobiet są zauważalne niespecyficzne plamienia i upławy po stosunku płciowym.
Za czynnik sprawczy nieprawidłowego funkcjonowania tkanek nabłonka szyjki macicy uznaje się wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), który może wywoływać długotrwałe zakażenie onkogenne. Światowa Organizacja Zdrowia ustaliła, że zarażenie wirusem HPV dotyczy nawet 20% ludzkiej populacji między 16. a 50. rokiem życia.
Reklama
Czy dysplazja to rak?
Zmiany w obrębie komórek nabłonka szyjki macicy, zaobserwowane przez lekarza, to jeszcze nie nowotwór szyjki macicy. Jednak nieprawidłowości w tym rejonie mogą prowadzić do raka tego narządu.
Na fakt czy dysplazja szyjki macicy zamieni się w raka ma wpływ stopień zaawansowania zmiany. Zatem im niższy stopień dysplazji, tym mniejsze zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety. W tym kontekście największym ryzykiem jest obarczona dysplazja szyjki macicy CIN 3.
Dodatkowymi czynnikami obarczającymi, czyli zwiększającymi niebezpieczeństwo zaistnienia ciężkiej dysplazji szyjki macicy, są m.in. palenie papierosów oraz stosowanie środków antykoncepcyjnych.
Jeśli CIN 3 przeobrazi się w raka szyjki macicy, może mieć postać guza, który stopniowo będzie porastał światło pochwy albo będzie naciekał szyjkę macicy i zmierzał w głąb tkanek miednicy. Nowotwór tego narządu może dawać m.in. takie symptomy jak krwiste plamienia, obfite i brzydko pachnące upławy oraz bolesność, obserwowaną w dolnej części brzucha.
By w porę wyłapać proces dysplazyjny w szyjce macicy, każda kobieta powinna regularnie (co najmniej raz na trzy lata) wykonywać badanie cytologiczne, które jest całkowicie bezbolesne, bezpieczne i nie zajmuje dużo czasu. Daje to około 80% szans na wczesne wykrycie stanów przedrakowych lub samego raka. Ponadto warto zaszczepić się przeciwko wirusowi HPV (można już szczepić 12-letnie dziewczynki).
Reklama
Czy dysplazja szyjki macicy jest uleczalna?
Leczenie dysplazji szyjki macicy i sposób postępowania uzależniony jest od stopnia zaawansowania nieprawidłowości, wieku oraz stanu ogólnego kobiety. Warto zaznaczyć, że dysplazja w łagodnym stopniu może ulec samoistnej recesji (w przypadku CIN1 – w aż ok 60%), natomiast w stopniu CIN2 i CIN3 (dysplazja szyjki macicy HSIL) wszystko zależy od wyników badań i sytuacji pacjentki.
Wyniki testów oraz indywidualną sytuację kobiety należy omówić z lekarzem prowadzącym oraz wykonywać regularną (raz na pół roku) cytologię i badania kolposkopowe, a także korzystać z konsultacji ginekologicznych.
W razie zdiagnozowania raka szyjki macicy, istnieją trzy metody leczenia operacyjnego:
- konizacja chirurgiczna szyjki macicy – polega na wycięciu patologicznej zmiany w kształcie stożka, określa się ją też biopsją zimnym nożem; ta metoda jest obarczona ryzykiem krwotoku, zakażenia oraz problemami z prawidłowym rozwojem przyszłej ciąży;
- trachelektomia – to chirurgiczne usunięcie szyjki macicy oraz górnej części pochwy, przy zachowaniu pozostałej powierzchni macicy;
- histerektomia – to amputacja szyjki macicy razem z sąsiadującymi węzłami chłonnymi. Radykalna postać zabiegu polega na wycięciu całej macicy wraz z przydatkami (czyli jajowodami i jajnikami). Jest ona zalecana starszym paniom, które nie planują już zachodzić w ciążę.
Łagodniejszym wariantem konizacji szyjki macicy jest elektroresekcja szyjki macicy, którą przeprowadza się zwłaszcza u młodych kobiet, planujących mieć jeszcze dzieci. Wykonuje się ją za pomocą pętli z cienkiego drutu wolframowego. Podczas tego zabiegu usuwa się wyłącznie zmieniony chorobowo fragment tkanki wraz z jak najmniejszym wycinkiem otaczających ją tkanek zdrowych.
Wspomagającymi metodami terapeutycznymi są chemio i radioterapia.
Reklama
Nieleczona dysplazja szyjki macicy
Nieleczona dysplazja szyjki macicy może prowadzić do rozwoju nowotworu złośliwego. Stąd tak ważne są systematycznie wykonywane badania ginekologiczne, w tym cytologia, badanie kolposkopowe oraz test na obecność wirusa HPV. Kobieta, u której stwierdzono zmianę w obrębie szyjki macicy, powinna też regularnie konsultować się z lekarzem ginekologiem.
Nowotwór szyjki macicy pojawia się częściej u kobiet, które nałogowo palą papierosy, od wielu lat stosują antykoncepcję, zaczęły wcześnie współżyć, często zmieniają partnerów seksualnych, ich partnerzy są zarażeni wirusem HPV, zachodziły w ciążę i/lub rodziły wiele razy (więcej niż 5), przechodziły liczne infekcje intymne oraz stwierdzono u nich nieprawidłowości we wcześniejszej cytologii.
W przypadku przedinwazyjnego raka szyjki macicy można uzyskać aż 99,9% wyleczeń, jednak wiele zależy od indywidualnego nastawienia pacjentki do leczenia, czyli rzetelności i konsekwencji w regularnym podawaniu się właściwym badaniom.
Natomiast rak szyjki macicy, statystycznie zajmuje 7. miejsce pod względem częstotliwości zapadania na nowotwór u kobiet w Polsce. Inne nowotwory ginekologiczne, które zajmują wyższe lokaty w tym smutnym rankingu, to m.in. nowotwór jajnika i nowotwór trzonu macicy.
Reklama
Dysplazja szyjki macicy a zajście w ciążę
Z każdym stopniem dysplazji w procesie planowania ciąży należy najpierw przeprowadzić kompleksowe leczenie tej choroby, a następnie odczekać rok kontrolując stan po leczeniu. Dopiero po upływie co najmniej 12 miesięcy, zaleca się, aby zajść w ciążę.
Zdarza się jednak, że nie ma czasu na pełne leczenie i rehabilitację, ponieważ dysplazja szyjki macicy w ciąży bywa diagnozowana w czasie jej trwania. Taka ciąża jest wówczas szczegółowo monitorowana przez lekarza prowadzącego.
Pocieszający jest fakt, iż przy dysplazji I i II stopnia, można zajść w ciążę, ponieważ ciąża może znacząco wpłynąć na metaplazji i zwiększyć jego moc.
W przypadku dysplazji szyjki macicy trzeciego stopnia nie zaleca się zajścia w ciążę, ponieważ choroba ta musi podlegać ścisłej kontroli onkologicznej, a rozwój nowotworu i związane z nim leczenie mogłoby zagrozić płodowi oraz pomyślności terapii.
Najważniejsze jest dobre rozważenie kwestii planowania ciąży z towarzyszącą diagnozą dysplazji szyjki macicy. W celu rzetelnego zaprojektowania ciąży w tym przypadku powinno się wykonać kompleksowe badanie z definicją tła hormonalnego i grupy zakażeń TORCH.
Ponadto kobieta, a także jej partner planując potomstwo powinni przetestować się na okoliczność posiadania w ciele DNA wirusa brodawczaka ludzkiego.
