Co oznacza dziura w sercu?
Dziura w sercu to jedna z najczęściej występujących wad wrodzonych tego narządu (około 10-12 procent ogółu przypadków rozpoznawanych po urodzeniu).
W specjalistycznej terminologii medycznej funkcjonuje jako „ubytek w przegrodzie przedsionkowej” (ASD), co dobrze oddaje jej istotę. Wada ta powstaje bowiem wskutek wadliwego wytworzenia się owej przegrody w okresie życia płodowego.
Pacjentom pytającym, co to znaczy „dziura w sercu”, należy więc wyjaśnić, że nie chodzi o uraz, czy perforację, nie należy też ASD mylić z innym problemem, jakim jest przetrwały otwór owalny (PFO).
Istnieje kilka postaci dziury w sercu. Wyróżnia się ubytki typu:
- otworu pierwotnego - umiejscowiony nad zastawkami przedsionkowo-komorowymi;
- otworu wtórnego - najczęściej występujący, będący wynikiem braku przegrody pierwotnej;
- zatoki żylnej - powstaje przy ujściu żyły głównej górnej, bądź dolnej;
- zatoki wieńcowej - najrzadszy, oznaczający brak przegrody między lewym przedsionkiem, a zatoką wieńcową.
Opisywana wada serca może występować z różnym natężeniem, co wpływa na charakter i uciążliwość objawów, a także ryzyko groźnych powikłań.
Reklama
Dziura w sercu dziecka
Dziura w sercu u dziecka jest problemem stosunkowo częstym. Wadę tę notuje się mniej więcej w jednym przypadku na tysiąc żywych urodzeń.
ASD powoduje tak zwany lewo-prawy przeciek krwi, a także zwiększony przepływ płucny. U noworodka, niemowlaka i nieco starszego dziecka z reguły nie daje to istotnych symptomów klinicznych, aczkolwiek u części maluchów może powodować trudności z oddychaniem oraz wpływać na częstotliwość zakażeń dróg oddechowych.
Wraz z wiekiem objawy dziury w sercu u dziecka mogą jednak stawać się coraz poważniejsze (szczegóły w dalszej części artykułu).
Przyczyny powstawania ubytków w przegrodzie przedsionkowej nie są do końca znane, aczkolwiek zauważono statystyczne korelacje między tą patologią u dziecka, a różnego typu czynnikami, zazwyczaj leżącymi po stronie matki, jakimi są:
- dziedziczne obciążenie skłonnością do występowania wrodzonych wad serca;
- zachorowania na różyczkę, toksoplazmozę lub cukrzycę w czasie ciąży.
Reklama
Objawy dziury w sercu
Jakie są jej objawy dziury w sercu u dziecka, a jakie u dorosłego? Tak jak zostało wspomniane wyżej, przeważnie natężenie manifestacji klinicznych wzrasta wraz z wiekiem.
W kolejnych latach pojawić się mogą:
- uczucie duszności w czasie wysiłku fizycznego;
- skłonność do zapadania na infekcje układu oddechowego, w tym zapalenie płuc;
- trzepotanie i migotanie przedsionków, będące efektem prawokomorowej niewydolności krążenia oraz zaburzeń rytmu serca;
- różnego typu szmery w sercu;
- obrzęki, sinica ciała stanowiące rezultat niedotlenienia tkanek.
Dalszą konsekwencją mogą być różnorodne powikłania, w tym utrwalenie tachykardii (zaburzeń rytmu), powiększenie wątroby, zapalenie wsierdzia, migreny, zatory, a nawet udar mózgu.
Reklama
Dziura w sercu a udar mózgu
Czy dziura w sercu może prowadzić do udaru mózgu? Tak, to możliwe. Wada ta potencjalnie może przyczynić się do sytuacji, w której skrzeplina dostaje się do krążenia systemowego, a w wraz z nim do mózgu.
Powikłanie to nie zostało dobrze poznane i uznawane jest za rzadkie (częściej do udaru prowadzi przetrwanie otworu owalnego).
Warto jednak zwrócić uwagę na dane dotyczące udarów kryptogennych, a więc występujących na nieustalonym podłożu.
W jednym z badań wykazano, że ze 103 pacjentów, którzy przeszli taki epizod w wieku 52 lat, aż 12 procent miało ASD (K. Plaskota, P. Hoffman).
Co ciekawe, uznano, że czynnikiem zwiększającym ryzyko udaru mózgu jest właśnie stosunkowo młody wiek, a także mały rozmiar ubytku w przegrodzie.
Reklama
Zabieg zamknięcia dziury w sercu
Leczenie dziury w sercu nie zawsze jest konieczne, ale oceny powinien dokonać doświadczony lekarz w oparciu o wyniki badań oraz rozpoznanie objawów i ryzyka powikłań.
Ewentualna terapia ma charakter interwencyjny, kardiochirurgiczny. Wskazaniem do zabiegu są między innymi:
- znaczny przeciek przez przegrodę międzyprzedsionkową,
- poważne zaburzenia rytmu serca,
- nadciśnienie płucne,
- zator skrzyżowany, zwany też paradoksalnym - przedostanie się skrzepu do tętnic, przez otwór między lewą a prawą częścią serca, czego konsekwencją może być udar bądź silne niedokrwienie kończyn.
Zabieg zamknięcia dziury w sercu wykonuje się dwoma podstawowymi metodami. Pierwszą z nich jest operacja polegająca na zszyciu ubytku (jeśli jest niewielki) lub załataniu go z wykorzystaniem materiału syntetycznego albo biologicznego, pobranego z osierdzia.
Technika druga to przezskórne cewnikowanie serca i użycie do zamknięcia ubytku specjalnych zapinek.
Sytuacją pożądaną jest wykonanie operacji dziury w sercu u dziecka w wieku przedszkolnym lub szkolnym. U osób dorosłych, zabieg wiąże się z większym ryzykiem.
Reklama
Dziura w sercu u starszej osoby
Niewyleczona w dzieciństwie dziura w sercu u starszej osoby może nastręczać wielu problemów, nie tylko klinicznych i terapeutycznych, ale też diagnostycznych.
Często bowiem trudne jest ustalenie faktycznej istotności tej patologii i jej wpływu na stan zdrowia pacjenta.
Dzieje się tak, gdyż w późniejszych dekadach życia często ASD współwystępuje z wieloma innymi schorzeniami, które mogą ujawniać się w podobny sposób i grozić zbliżonymi komplikacjami (niewydolność serca, choroba wieńcowa, różne postaci tachykardii etc.).
Nie mniej ubytek w przegrodzie przedsionkowej stanowi poważne wyzwanie. Dość wspomnieć, że o ile u noworodków ASD stanowi 10 proc. wszystkich wad wrodzonych serca, o tyle u osób, które dożyły i przekroczyły 40 rok życia, to już statystycznie 30-40 proc.
Co do zaleceń terapeutycznych, uważa się że dziura w sercu dorosłego może być w bezpieczny sposób operowana, jeśli nie stwierdza się poważnych chorób współistniejących, z którymi wiąże się ryzyko przedwczesnego zgonu.
Generalnie panuje przekonanie, że im później zabieg zostanie wykonany, tym ryzyko ciężkich, nawet śmiertelnych powikłań, jest większe.
