Dziurawiec - właściwości i skutki uboczne. Na co pomaga?

Czym jest dziurawiec i jak wygląda? Budowa

Dziurawiec jest rośliną z rodziny dziurawcowatych, rozpowszechnioną na całym świecie, nie licząc strefy arktycznej, tropikalnej oraz pustyń. 

Łącznie istnieje kilkaset jego gatunków, z czego kilkadziesiąt występuje dziko w Europie, a 8 w Polsce. Są to zarówno niewielkie rośliny jednoroczne, jak też byliny, krzewy a nawet drzewa osiągające wysokość do 12 metrów.

Najbardziej znany z nich, znajdujący szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie, jest dziurawiec zwyczajny (łac.: Hypericum perforatum), w Polsce potocznie zwany zielem świętojańskim, zaś w krajach anglosaskich nazywany St. John’s Wort.

Jak wygląda dziurawiec? Ze względu na mnogość odmian, ogólna odpowiedź na to pytanie może być skomplikowana, niemniej większość gatunków ma pewne cechy wspólne:

• kwiaty dziurawca – mają cztery lub pięć listków w jaskrawo żółtym kolorze, zebranych w efektowne baldachogrona (szypułki kwiatowe wyrastające z różnych poziomów głównego pędu, dzięki zróżnicowanej długości tworzące kwiatostan na jednej płaszczyźnie).   
• liście – na ich powierzchni znajdują się charakterystyczne kropki, stwarzające złudzenie dziur (stąd nazwa rośliny). W rzeczywistości są to lekko prześwitujące zbiorniki wypełnione olejkami eterycznymi.
• owoce przypominają czerwone borówki. Są wielonasiennymi torebkami, pękającymi przegrodowo i uwalniającymi niewielkie nasiona. 

Dziurawiec bywa niekiedy mylony ze starcem jakubkiem. Jest to o tle niebezpieczne, że starzec jakubek jest silnie trujący i przejawia działanie hepatoksyczne, mutagenne, teratogenne i kancerogenne. Warto zatem wiedzieć, jak odróżniać te dwie rośliny.

Reklama

Rodzaje dziurawca

W Polsce i w wielu innych krajach Europy oraz Azji, dziurawiec zwyczajny (pospolity) występuje zdecydowanie najczęściej, porastając pola, łąki, zarośla, stoki niewielkich wzgórz. Oprócz niego nad Wisłą dziko rośnie także dziurawiec:

• czteroboczny – upowszechniony w całym kraju, także w górach, wykazuje właściwości lecznicze podobne do dziurawca zwyczajnego;
• skąpolistny – spotykany zwłaszcza na skrajach łąk i lasów;
• rozesłany – rzadki, również może być stosowany w ziołolecznictwie;
• kosmaty – widywany w południowych rejonach Polski;
• nadobny – bardzo rzadki w Polsce, jego stanowiska można spotkać głównie na Dolnym Śląsku;
• skrzydełkowaty – pojawia się głównie na terenach nizinnych, ma właściwości lecznicze;
• wytworny – bardzo rzadki, spotykany tylko w jednymi miejscu w Polsce niedaleko Zamościa.

Inne, ozdobne odmiany dziurawca, występują jedynie w warunkach hodowlanych. A zaliczają się do nich takie gatunki, jak między innymi: dziurawiec kielichowaty, barwierski, bezwonny, krzaczasty, wielolistny, olimpijski czy łuskowaty.

Reklama

Z czym można pomylić dziurawca?

Czy jest możliwe, by pomylić dziurawiec z inną rośliną? Dla osób nie mających żadnej wiedzy i doświadczenia, podobne mogą się wydać inne niewielkie byliny, na szczycie których wyrastają żółte kwiaty, takie jak miłek wiosenny czy smagliczka piaskowa.

W istocie są one jednak zupełnie niepodobne. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy się uważnie przyjrzeć liściom, najlepiej pod światło – widoczne prześwity powinny być wystarczającą wskazówką. 

W praktyce największy problem stanowi rozróżnienie pomiędzy poszczególnymi odmianami dziurawca, zwłaszcza jeśli ktoś chce pośród dostępnych dziko gatunków rozpoznać i pozyskać ziele Hypericum perforatum, a nie inny gatunek.

Reklama

Uprawa dziurawca

Ze względu na właściwości lecznicze i dekoracyjne dziurawiec zwyczajny jest bardzo atrakcyjny dla wielu osób. Jak wygląda jego uprawa? Warto zaznaczyć, że nie wymaga zbyt wielu starań.

Jaka ziemia jest najbardziej wskazana i gdzie najlepiej rośnie dziurawiec zwyczajny? Ta roślina ma w tym względzie umiarkowane wymagania.

Preferuje gleby lekkie i średnio zwięzłe, wytworzone z piasków i glin, o lekko kwasowym odczynie. Dobrze toleruje też nawozy mineralne (sztuczne).

Lubi słońce, dobrze jest więc umieszczać sadzonki w miejscach z wyraźną ekspozycją na jego promienie. Nasiona sadzi się bezpośrednio w gruncie, jesienią, w szczególności w październiku.  

Kiedy zbierać dziurawiec? Cięcie należy wykonywać w okresie kwitnienia, a więc od wiosny do lata, najlepiej w suche dni, o poranku i przed południem.

Następnie zbiory pozostawia się do suszenia – najczęściej wieszając pęki zawierające nie tylko kwiaty, ale też górne fragmenty łodyg. Można też zbierać same kwiaty, rozkładając je do wyschnięcia na płaskiej powierzchni. 

Reklama

Właściwości dziurawca

Ziele dziurawca zwyczajnego i kilku do niego podobnych gatunków ma liczne właściwości lecznicze. Były one znane i opisywane już w czasach starożytnych przez takich uczonych, jak: Hipokrates, Theofrastus, Dioskorides, Galen, Pliniusz, a także później w średniowieczu (m.in. przez Paracelsusa).

Wspomniani autorzy wskazywali między innymi na właściwości uspokajające, moczopędne, a także przeciwzapalne i rozkurczowe. 

Wiele z nich zostało potwierdzonych przez współczesną naukę, dlatego dziurawiec stosowany jest dziś nie tylko w tradycyjnym, ludowym ziołolecznictwie, ale też bardziej profesjonalnej farmakoterapii. 

Wśród substancji, którym przypisuje się działanie terapeutyczne, wymienić można takie składniki, jak:

• hiperycyna – czerwony barwnik, który ma udowodnione właściwości antybakteryjne, antywirusowe oraz przeciwdepresyjne;
• hiperforyna – substancja wytwarzana wyłącznie przez dziurawce, wykazująca skuteczność w łagodzeniu stanów depresyjnych;
• flawonoidy, w tym rutyna o działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym, a także kwercetyna, która hamuje procesy zapalne, zwłaszcza w toku reakcji alergicznych;
• witaminy A oraz C.

Warto jeszcze wspomnieć, że w dawnych czasach przypisywano dziurawcowi właściwości magiczne – jego ziele miało chronić ludzi przed złymi mocami.

Znajduje to zresztą odzwierciedlenie w nazwie. Wyrażenie hypericum zawiera w sobie dwa człony o greckim źródłosłowie. Hyper oznacza „ponad”, zaś eikon odnosi się do ducha bądź zjawy (druga część nazwy, ma bardziej trywialne znacznie – słowo to pochodzi z łaciny i jest tłumaczone jako „podziurawiony”).

Reklama

Na co dziurawiec? Zastosowanie

Ze względu na swoje wyjątkowe właściwości, dziurawiec zwyczajny  znajduje zastosowanie w terapii różnego typu schorzeń i zaburzeń.

Na jest dobry i co leczy? Wymienić w tym kontekście można takie problemy zdrowotne, jak:

• depresja o niewielkim lub średnim natężeniu;
• stany chronicznego niepokoju i wyczerpania emocjonalnego;
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe różnego typu (szczegóły poniżej);
• schorzenia układu oddechowego;
• choroby wątroby i dróg żółciowych;
• problemy skórne, w tym trądzik oraz bielactwo;
• niewielkie rany i oparzenia na skórze i w jamie ustnej;
• nowotwory (profilaktyka).

Jak więc widać, działanie dziurawca na ludzki organizm jest wielowymiarowe. 

Dziurawiec na zaburzenia żołądkowo-jelitowe i problemy gastryczne

Dziurawiec może być używany na zapalenie żołądka, a także wrzody, czyli bolesne ubytki powstające w jego błonach śluzowych. Nadaje się też do stosowania w takich schorzeniach, jak refluks żołądkowo-jelitowy (cofanie zakwaszonej treści pokarmowej w górę układu trawiennego) z towarzyszącą mu zgagą (dojmujące uczucie palenia w przełyku).

Dodatkowo ekstrakty z tej rośliny można stosować na biegunkę, wzdęcia, gazy bóle brzucha. Ziele to wspiera także pracę wątroby i funkcjonowanie dróg żółciowych. Działa bowiem rozkurczowo oraz zapobiega tworzeniu się kamieni.

Największe zasługi, jeśli chodzi o terapeutyczny wpływ na zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ma znajdująca się w składzie dziurawca hiperycyna.

Wykazuje ona, jak wskazano wyżej, działanie przeciwzapalne. Ma też właściwości antybiotyczne – może być skuteczna w zwalczaniu między innymi bakterii Helicobacter pylori, odpowiedzialnych za dużą część schorzeń gastrycznych, w tym zapalenia, nadżerki i wrzody żołądka oraz jelit. 

Dziurawiec na depresję

Dziurawiec jest znanym antydepresantem. Działa uspokajająco. Stosuje się go na zmęczenie, lęki czy nerwicę natręctw. W określonych sytuacjach stosowany jest przez osoby dotknięte schizofrenią czy chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD).

Co jednak bardzo ważne - w każdym z tych przypadków należy zwracać uwagę na możliwe interakcje z innymi lekami. Zioło to nie powinno być bowiem łączone z różnego typu psychotropami (szczegóły poniżej). 

Działanie dziurawca na układ nerwowy jest powszechnie uznawane przez autorytety naukowe. Efekty terapii tym zielem nie są podważane, z zaznaczeniem jednak, że powinno ono być stosowane jedynie w lżejszych stadiach wspomnianych chorób i zaburzeń. W przypadku, gdy  niezbędne okazuje się włączenie silniejszych leków, należy odstawić Hypericum perforatum. 

Co ciekawe, wciąż nie jest znany dokładny mechanizm działania dziurawca na ludzką psychikę, nie wiadomo nawet, która z zawartych w nim substancji wywiera kluczowy efekt terapeutyczny. Przez lata uważano, że jest to przede wszystkim hyperycyna, w ostatnim jednak czasie zwrócono uwagę także na hyperforynę. 

Jedna z hipotez badawczych zakłada, że hyperycyna uruchamia kaskadę procesów. Hamuje produkcję tzw. interleukin: IL-6 i IL-1b (cytokiny układu odpornościowego), czego efektem jest zmniejszenie wydzielania hormonu kortykoliberyny przez podwzgórze.

W dalszej kolejności spada produkcja tzw. kortykotropiny w przysadce mózgowej oraz kortyzolu w nadnerczach, co w rezultacie powinno wpływać na redukcję objawów depresji.

Dodatkowo podejrzewa się, że hyperycyna jest też słabym inhibitorem wychwytu serotoniny, noradrenaliny i dopaminy, a więc w ograniczonym stopniu wykazuje działanie zbieżne z popularnymi lekami psychotropowymi.

Podobne działanie w odniesieniu do serotoniny może wykazywać hyperforyna. 

Dziurawiec na pozostałe dolegliwości i schorzenia

Jeśli chodzi o inne schorzenia, od wieków dziurawiec stosowany jest  na zapalenie pęcherza. Dotąd mechanizm jego działania ani skuteczność nie były dobrze poznane.

Dużo światła na tozagadnienie przynoszą jednak wyniki badań przeprowadzonych na szczurach przez uczonych z uniwersytetu w Pittsburgu.

Po wstrzyknięciu zwierzętom preparatu z dziurawca okazało się, że spadała częstotliwość męczących skurczów pęcherza, powodujących uczucie parcia na mocz.

Prawdopodobnie był to efekt oddziaływania substancji zawartych w Hypericum perforatum na neurony regulujące pracę układu moczowego (źródło: Nauka w Polsce).

W medycynie ludowej dziurawiec bywał wykorzystywany na wywołanie okresu (prawdopodobnie ze względu na działanie rozkurczające, a także tonujące nadaktywność układu nerwowego).Jako lek antydepresyjny i przeciwlękowy, może też być stosowany na bezsenność, jeśli występuje ona na tle emocjonalnym.

Może też być dobrym substytutem nikotyny oraz środkiem tonującym negatywne odczucia psychiczne u osób rzucających palenie.

W stanach chorobowych jamy ustnej, w tym podniebienia czy dziąseł, dziurawiec świetnie nadaje się do płukania ze względu na właściwości przeciwzapalne i antyseptyczne.

Dziurawiec aplikowany miejscowo, a także doustnie, stosuje się też na bielactwo, czyli skazę skórną polegającą na niedoborze pigmentu. 

W ostatnim czasie mówi się też o jego zastosowaniu w profilaktyce antynowotworowej, a nawet wspomagająco w alternatywnym leczeniu raka.

Podejrzewa się bowiem, że zawarta w dziurawcu hyperforyna przyczynia się do śmierci patologicznych komórek. 

Reklama

Dziurawiec w kosmetyce

Dziurawiec od lat jest też wykorzystywany w kosmetyce. Jak podaje W. Jankowiak, wyciąg z jego kwiatów może pobudzać regenerację skóry i przeciwdziałać powstawaniu zmarszczek.

Wspomaga też odnowę naskórka. Zapobiega również przekrwieniom, doskonale zatem nadaje się do pielęgnacji cery wrażliwej i naczynkowej, zwłaszcza jeśli wykazuje ona tendencję do trądziku różowatego.

W przebiegu tej choroby na twarzy powstają przetrwałe zmiany naczyniowe, przyjmujące postać nieestetycznych rumieni, w dalszej zaś fazie możliwe są wykwity skórne – grudki i krosty, takie jak w klasycznych postaciach trądziku.

Zawierające dziurawiec kosmetyki łagodzą w takim przypadku stan zapalny oraz działają antyseptycznie i przeciwbakteryjnie.

Niekiedy też używa się dziurawca na włosy. Poprawia ich wygląd i kondycję, a także zapobiega ich wypadaniu. W przypadku zmian na skórze głowy – dziurawiec wspomaga walkę z łupieżem oraz wzmacnia cebulki. 

Zdarza się, że niewielkie ilości ekstraktu z tej rośliny znajdują się w składzie preparatów przyspieszających opalanie.

Generalnie jednak olej z dziurawca nie powinien być nakładany na twarz i inne miejsca na ciele, jeśli poddane są one silnej i długotrwałej ekspozycji na słońce.

Zawarta w nim hyperycyna uwrażliwia skórę na działanie promieniowania ultrafioletowego. Efektem może być niepożądana reakcja fotouczuleniowa.

Stosowanie dziurawca - jak to robić?

Jak stosować dziurawiec? Ekstrakty z tej rośliny leczniczej sprzedawane są w różnych formach. Susz z kwiatów dostępny jest w postaci tabletek oraz kapsułek, które często są ordynowane w leczeniu lekkich zaburzeń emocjonalnych.

Oprócz tego w aptekach dostępne są też wyciągi płynne - herbatki, nalewki, krople, itd. (szczegóły w dalszej części artykułu). 

Sprzedawane są one jako leki OTC (bez recepty) albo suplementy diety – kupić je można w aptekach, niekiedy także w sklepach ze zdrową żywnością. 

Dawkowanie dziurawca na depresję i inne schorzenia powinno być zgodne z informacjami zawartymi w ulotce lub na opakowaniu, generalnie jednak dobowe dawki nie powinny przekraczać 500 mg.

W przypadku zaburzeń nastroju, nerwic lękowych oraz bezsenności, preparat z reguły przyjmuje się na noc, jeśli zaś chodzi o terapię problemów gastrycznych – kilka razy dziennie. 

Jak długo można stosować dziurawiec? Po jakim czasie można się spodziewać pierwszych rezultatów? Odpowiedź na te pytania poniżej. 

Po jakim czasie działa dziurawiec?

Działanie dziurawca na organizm jest opóźnione – nie należy się zatem spodziewać efektów po przyjęciu pierwszych dawek.

Po jakim czasie zaczyna działać? Zazwyczaj rezultaty są widoczne po około 10-14 dniach, a w przypadku zaburzeń depresyjnych rekomendowany minimalny czas stosowania to 2-4 tygodnie (M. Gałuszko, W.J. Cubała).

Jest to więc perspektywa czasowa zbliżona do tej, którą podaje się w przypadku leków psychotropowych. Tyle mniej więcej musi upłynąć, by doszło do wysycenia organizmu substancjami czynnymi.

Jednocześnie jednak nie powinno się tego typu preparatów z dziurawcem stosować dłużej, niż 6 tygodni. 

Tabletki z dziurawcem

Dziurawiec w tabletkach lub kapsułkach stosowany jest przede wszystkim na depresję oraz w terapii pokrewnych mu zaburzeń, w przebiegu których występują: obniżenie nastroju, napady lęku i niepokoju, trudności z zasypianiem.

Środki te zaliczane są do grupy leków OTC i jako takie dostępne są w aptekach. Ceny za opakowanie różnią się w zależności od producenta, stężenia substancji czynnej oraz ilości tabletek. Nie mniej należy się liczyć z wydatkiem rzędu przynajmniej kilkunastu złotych. 

Tak jak zostało powiedziane wyżej, wyciąg z dziurawca w tabletkach używany jest jedynie w lekkich i średnich, a przy tym krótkotrwałych postaciach depresji (do półtora miesiąca).

Należy pamiętać, że choroba ta, zwłaszcza w formie endogennej, a więc powodowanej niedoborem określonych neuroprzekaźników, jest schorzeniem bardzo poważnym.

Dlatego w zaawansowanych stadiach niezbędne może być zastosowanie leków na receptę. Pacjent powinien też wówczas być objęty pomocą psychiatryczną lub psychoterapeutyczną, rezygnując z samoleczenia.

Wyciąg z dziurawca

Istnieją dwa rodzaje płynnych wyciągów z dziurawca, z których każdy wykazuje się odmiennym działaniem. 

• Wodne charakteryzujące się dużym stężeniem glikozydów flawonoidowych, garbników oraz fenolokwasów, które ze względu na działanie ściągające i rozkurczowe nadają się przede wszystkim do leczenia problemów żołądkowo-jelitowych.
• Alkoholowe (etanolowe) przede wszystkim z zawartością hyperycyny, pseudohiperycyny, hiperforyny, flawonoidów i procyanamidów - lepiej sprawdzają się w terapii stanów depresyjnych (M. Gałuszko, W.J. Cubała).

Nalewka z dziurawca

Nalewka, czyli alkoholowy wyciąg z dziurawca, może być skutecznym remedium na stany obniżonego nastroju, chroniczne zmęczenie psychiczne i fizyczne, zaburzenia lękowe czy nieumiejętność radzenia z sytuacjami stresowymi.

Tego typu preparaty można przygotować w domu. Potrzebny będzie do tego suszony dziurawiec, który następnie zalewa się spirytusem. Istnieje także możliwość zakupu gotowych nalewek w aptekach.

Stosując nalewkę z dziurawca na nerwy należy pamiętać, że alkohol sam w sobie jest szkodliwy dla zdrowia i ma działanie uzależniające. Jest niewskazany osobom nieletnim oraz kobietom w ciąży.

Tego typu preparaty powinny więc stosować jedynie osoby dorosłe nie należące do grup ryzyka. Niezwykle ważne jest przy tym stosowanie się do zaleceń zawartych na opakowaniu lub ulotce odnośnie dawkowania.

Nie należy przekraczać rekomendowanych ilości, nie tylko ze względu na działanie dziurawca, ale też samego alkoholu. 

Sok z dziurawca

Innego rodzaju preparatem jest sok z dziurawca, nazywany też syropem. W tym przypadku jest to wyciąg ze świeżych kwiatów, stabilizowany alkoholem (etanolem).

Gotowy wyrób dostępny jest w aptekach jako lek OTC.

Efekty działania dziurawca w płynie są widoczne w szczególności w leczeniu lekkich postaci depresji, a także objawów wyczerpania psychicznego.

Produkt przeznaczony jest do spożycia ustnego, ale może też być aplikowany na skórę.

Stosuje się go miejscowo między innymi w leczeniu bielactwa, jako alternatywę dla oleju i równolegle z preparatami dziurawcowymi przyjmowanymi doustnie. 

Napar z dziurawca

Poprzez zalanie gorącą wodą można uzyskać napar z dziurawca, który de facto jest leczniczą herbatą. Do tego celu można użyć surowca zielarskiego w postaci luźnego suszu lub też w saszetkach (torebkach). 

Po zaparzeniu napar z dziurawca wykazuje właściwości rozkurczające.

Hamuje skurcze jelit, może więc być używany w przypadku nadmiernego pobudzenia perystaltyki oraz występowania wzdęć i towarzyszących im gazów. Pomaga też na różnego typu bóle żołądkowo-jelitowe.

Aby zmaksymalizować działanie substancji czynnych, napar powinno się pić po posiłku.

Można to robić nawet trzy razy dziennie. Czas zaparzania to około 5-15 minut. 

Olej z dziurawca

Olejek z dziurawca pozyskiwany jest w warunkach przemysłowych metodą destylacji parą wodną. Używany miejscowo, na skórę, znajduje on zastosowanie głównie kosmetyczne, pielęgnacyjne i regeneracyjne. Może być używany:

• jako składnik kosmetyków, na skórę zaczerwienioną, trądzikową i objętą stanem zapalnym,
• na włosy z tendencją do wypadania i słabe,
• do masażu, na przeciążone stawy, kręgosłup, rwę kulszową,
• jako dodatek do aromatycznej, regenerującej kąpieli.

Macerat z dziurawca

Podobnie do opisanego wyżej olejku używany jest macerat z dziurawca.

Jego właściwości pozwalają na zastosowanie do pielęgnacji skóry problemowej, ze skłonnością do przekrwień i zmian trądzikowych.

Może też być używany do wmasowywania w skórę w pobliżu ognisk bólu generowanego przez różne schorzenia i urazy wewnętrzne, stawowe, mięśniowe czy neurologiczne. 

Preparat zazwyczaj przygotowuje się samodzielnie, wykorzystując surowiec zielarski oraz ogólnodostępne produkty spożywcze.

Jak zrobić macerat z dziurawca? Świeże kwiaty należy zalać wybranym olejem – na przykład słonecznikowym lub rzepakowym. Olej można uprzednio podgrzać.

Alternatywą jest poddanie słoika ze stworzoną mieszaniną gorącej kąpieli wodnej. Można też wykorzystać do tego celu ciepło promieni słonecznych, stawiając miksturę na parapecie. 

Maść z dziurawca

Maść lub krem z dziurawca są produktami, które zawierają duże stężenie substancji czynnych.

Zazwyczaj wytwarzane są ze świeżych lub suszonych kwiatów zmieszanych z olejkiem eterycznym pozyskiwanym z tej samej rośliny, a także innymi substancjami wspomagającymi działanie, takim jak kwas hialuronowy. 

Preparaty mają działanie lecznicze, pielęgnujące oraz regenerujące. Stosuje się je między innymi w celu łagodzenia skutków oparzeń, w tym także słonecznych.

Mogą być też używane do pielęgnacji trudno gojących się ran oraz hemoroidów, a także różnego typu wykwitów i infekcji skórnych.

Maści z dziurawca nakłada się też również na skórę przesuszoną, z widocznymi spękaniami. 

Krople z dziurawca

Wyciągiem do produkcji którego nie używa się etanolu, jest też dziurawiec w kroplach.

Jest to suplement diety pozyskiwany na drodze wielokrotnej ekstrakcji, a oprócz surowca zielarskiego znajdują się w buteleczce jeszcze tylko woda i glicerol.

Tego typu środki można używać w celu łagodzenia nastrojów depresyjnych oraz relaksacyjnie i nasennie w stanach przeciążenia emocjonalnego i fizycznego.

Kropli z dziurawca zwyczajnego używa się też na dolegliwości żołądkowo-jelitowe, wspomagająco w leczeniu choroby wrzodowej, refluksu, wzdęć, itd.

Przeciwwskazania do stosowania dziurawca 

Tak jak zostało wspomniane wyżej, dziurawiec może wchodzić w niepożądane interakcje z lekami różnego typu, w tym także licznymi substancjami stosowanym w leczeniu depresji, takimi jak:

• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),
• inhibitory monoaminooksydazy (MAOI),
• trójpierścieniowe leki antydepresyjne.

Połączenie ich w organizmie pacjenta ze związkami zawartymi w dziurawcu może doprowadzić do tzw. zespołu serotoninowego.

Jest to stan spowodowany nadmiernym stężeniem tego hormonu w mózgu, który może się objawiać między innymi poprzez ból i zawroty głowy, bezsenność, halucynacje, silny niepokój, drżenie i sztywnienie mięśni, biegunkę, wymioty, nadciśnienie czy arytmię.

W skrajnych przypadkach konsekwencją może być nawet śmierć.

Z czym ponadto nie należy łączyć dziurawca? Na liście znajdują się między innymi:

• antykoagulanty, czyli leki przeciwzakrzepowe;
• steroidy – środki hormonalne o silnym działaniu przeciwzapalnym;
• leki immunosupresyjne, czyli obniżające aktywność układu odpornościowego;
• teofilina – lek stosowany w astmie oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc;
• digoksyna – glikozyd wykorzystywany w terapii niewydolności serca i migotania przedsionków;
• indynawir – preparat przeznaczony dla osób zakażonych wirusem HIV.

Dziurawiec nie powinien być przyjmowany z tymi lekami, ponieważ obniża ich stężenie we krwi, a tym samym zmniejsza skuteczność.

To samo zastrzeżenie dotyczy antykoncepcji hormonalnej. Łącząc Hypericum perforatum z pigułkami należy się liczyć ze zwiększonym ryzykiem nieplanowanego zapłodnienia.

Wiele kobiet pyta, czy można pić dziurawiec w ciąży? M. Gałuszko i W.J. Cubała piszą, że nie powinno się go stosować w tym szczególnym okresie życia. Podobne zalecenie autorzy formułują odnośnie czasu, gdy matka karmi niemowlę piersią. 

Dziurawca nie mogę stosować też osoby po przeszczepach, przyjmujące leki na podtrzymanie, takie jak cyklosporyna A, ponieważ  może spowodować odrzucenie transplantowanego narządu.

Jeśli chodzi o inne przeciwwskazania – należy się wystrzegać długotrwałego przebywania na słońcu (zwłaszcza osoby o jasnej karnacji), a także spożywania większych ilości alkoholu. 

Skutki uboczne dziurawca

Skutki uboczne stosowania dziurawca zdarzają się dość rzadko, pod warunkiem że nie zostaną przekroczone rekomendowane dawki i nie dojdzie do łączenia z innymi lekami, wymienionymi powyżej.

Typowe działania niepożądane, to:

• zawroty i bóle głowy,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• suchość błony śluzowej ust.

Są one jednak sporadyczne. Jeszcze rzadziej pojawiają się reakcje alergiczne na skórze, a także uczucie zmęczenia oraz niepokoju. 

Wspomniany wyżej syndrom serotoninowy jest możliwy praktycznie tylko w przypadku synergicznej interakcji z innymi, silniejszymi lekami antydepresyjnymi lub w sytuacji radykalnego przedawkowania dziurawca.

Cena dziurawca

Koszt nabycia dziurawca zależy od postaci, w jakiej jest kupowany. 

Najniższa jest cena w skupie. W tym przypadku jeden kilogram mokrego surowca zielarskiego, który później można wykorzystać do przygotowania różnego typu preparatów, kosztuje około 2-3 złotych.

Z kolei suszone ziele w sklepie kosztuje kilkadziesiąt złotych za kilo. 

Herbata z dziurawca (20 torebek lub 50 gram) sprzedawana jest za kilka złotych.

Za krople o pojemności 25-50 ml trzeba zapłacić około 30-50 złotych. 

Dostępne w aptece tabletki na bazie dziurawca kosztują z kolei od kilkunastu do około 30 zł za opakowanie.