Co to jest encefalopatia wątrobowa?
Encefalopatia wątrobowa to zaburzenie neurologiczne, które pojawia się na skutek uszkodzenia wątroby przez substancje toksyczne. Wątroba to bardzo ważny narząd, który pełni szereg istotnych funkcji w organizmie. Do najważniejszych należy oczyszczanie krwi z toksyn.
Uszkodzenia wątroby zaburzają jej prawidłowe działanie i w konsekwencji przestaje ona filtrować krew i usuwać z organizmu substancje toksyczne, jak amoniak, fenole czy kwasy tłuszczowe.
Te szkodliwe substancje wywierają negatywny wpływ na tkankę nerwową. W klasyfikacji ICD-10 encefalopatia wątrobowa ma przypisany kod choroby G93.4.
Przyczynami encefalopatii wątrobowej są:
- zmniejszenie liczby hepatocytów, czyli czynnych komórek wątrobowych na skutek ich martwicy,
- zwiększenie ilości substancji toksycznych we krwi,
- utrudniony przepływ krwi przez wątrobę,
- uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego na skutek zwiększonej ilości toksyn,
- osłabienie mechanizmów obronnych z uwagi na wyższe stężenie amoniaku we krwi,
- krwawienia z przewodu pokarmowego,
- zaparcia,
- niedotlenienie,
- nadużywanie alkoholu,
- zaburzenia czynności nerek,
- przyjmowanie zbyt dużych ilości białka,
- ciężki stan po operacji jednego z narządów,
- infekcje bakteryjne lub wirusowe.
Reklama
Objawy encefalopatii wątrobowej
Encefalopatia wątrobowa występuje w formie łagodnej (utajnionej) lub jawnej (o skomplikowanych objawach). W przypadku encefalopatii utajnionej choroba jest wykrywana tylko przy pomocy testów klinicznych.
Chory nie odczuwa większych dolegliwości, a w codziennym funkcjonowaniu objawy są w zasadzie niedostrzegalne. W przypadku choroby o charakterze jawnym objawami encefalopatii wątrobowej są:
- zmiany nastroju,
- obniżona koncentracja,
- zmiany w osobowości,
- zmiana charakteru pisma,
- zaburzona orientacja w czasie,
- brak orientacji w terenie,
- zaburzenia rytmu snu,
- ospałość i senność,
- zachowania nieadekwatne do sytuacji,
- śpiączka wątrobowa,
- drżenie rąk,
- nieprzyjemny zapach z buzi.
Choroba często jest trudna do rozpoznania. Otępienie i epizody depresyjne są często przypisywane wiekowi, jeśli choroba dotyczy osób starszych. U osób nadużywających alkohol encefalopatia wątrobowa jest mylona z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego.
Pierwszym istotnym sygnałem, który potwierdza rozwój choroby jest przestawienie dobowego rytmu czuwania i snu. W tych przypadkach chorzy są senni w ciągu dnia, natomiast w nocy uskarżają się na bezsenność.
U chorych głównie nasilają się objawy neurologiczne encefalopatii wątrobowej, jak zaburzenia mowy, koncentracji i wahania nastroju.
Do oceny stopnia nasilenia objawów stworzono skalę West Haven, która posiada 5 stopni:
- stopień 0 – bez objawów przy nieprawidłowych wynikach testów,
- stopień 1 – słaba koncentracja, zmiany nastrojów, zaburzenia rytmu snu, niewyraźna mowa,
- stopień 2 – dodatkowo pojawia się zaburzona orientacja w czasie i zachowania niewłaściwe do sytuacji,
- stopień 3 – dochodzi jeszcze zaburzona orientacja w terenie, splątanie, senność i dziwne zachowania,
- stopień 4 – obok wspomnianych powyżej objawów dodatkowo pojawia się brak reakcji na bodźce, ze śpiączką włącznie.
Jak długo trwa encefalopatia wątrobowa? Choroba jest podstępna i bardzo długo rozwija się bezobjawowo. Wykrycie schorzenia może nastąpić nawet po kilku miesiącach trwania choroby.
Reklama
Encefalopatia wątrobowa a długość życia
Rokowania w encefalopatii wątrobowej zależą od formy przebiegu choroby. Jeśli rozwija się powoli pacjenci posiadają zdecydowanie lepsze rokowania i przy odpowiedniej terapii negatywne skutki są odwracalne.
Wczesne wdrożenie leczenia pozwala na uniknięcie negatywnych powikłań i dolegliwości, a powrót do pełnego zdrowia jest tylko kwestią czasu. W zaawansowanych przypadkach leczenie jest trudne z uwagi na utrwalona już marskość wątroby.
Przeżywalność w encefalopatii wątrobowej zależy od liczby epizodów choroby, a każdy kolejny znacznie pogarsza rokowania. Szansa przeżycia kolejnych 3 lat po epizodzie jawnej encefalopatii wynosi do 30%.
Rokowania przy przewlekłej postaci choroby są już mniejsze ze względu na zaawansowaną marskość wątroby. Brak skutecznego leczenia przy nasilonej postaci choroby doprowadza do poważnych zaburzeń metabolicznych i obrzęku ośrodkowego układu nerwowego.
Długość życia przy encefalopatii wątrobowej zależy od stopnia rozwoju choroby i czasu jej trwania, bez żadnej formy terapii.
Reklama
Encefalopatia wątrobowa a alkohol
Jedną z głównych przyczyn chorób wątroby jest alkohol. Narząd ten to główne miejsce metabolizmu alkoholu metylowego. Wpływ alkoholu na wątrobę jest negatywny i ma związek z jej chorobami.
W mechanizmie uszkodzenia wątroby ogromną rolę odgrywa bezpośrednie działanie substancji toksycznych, obecnych we krwi, które przedostają się wraz z alkoholem. Nadmiar alkoholu prowadzi do wielu poważnych schorzeń wątroby, także do encefalopatii wątroby, czyli stanu neurologicznego wynikającego z uszkodzenia mózgu.
Związek pomiędzy encefalopatią wątrobowa a alkoholem jest bardzo silny. To wątroba głównie „przerobu” alkoholu. Dawka progowa alkoholu o toksycznym działaniu to do 80 g czystego alkoholu na dobę w przypadku mężczyzn i do 40 g w przypadku kobiet. Nadużywanie prowadzi nie tylko chorób w obrębie samej wątroby, ale także zmian czynnościowych i neurologicznych.
Reklama
Leczenie encefalopatii wątrobowej
Metody leczenia encefalopatii wątrobowej zależą od postaci zaburzeń i dolegliwości chorego. Jedna zasada jest wspólna - leczenie należy rozpocząć jak najszybciej.
Badanie krwi w encefalopatii wątrobowej to główny element diagnozy. Dzięki temu badaniu określany jest poziom amoniaku, enzymów wątrobowych, sodu i potasu. Celem każdej terapii jest przede wszystkim zmniejszenie ilości substancji toksycznych w organizmie.
Jak leczyć encefalopatię wątrobową? Oto schemat:
- postać epizodyczna wymaga na początku odnalezienia przyczyny dolegliwości. Chory do 48 godzin jest żywiony dojelitowo, a następnie konieczne jest zmniejszenie spożycia białka. Kolejnym etapem jest wprowadzenie środków farmakologicznych – antybiotyki (np. neomycyna), preparaty przeczyszczające (np. laktuloza) oraz leki przyspieszające usuwanie amoniaku z organizmu,
- postać trwała wymaga stosowania antybiotyków oraz stałego ograniczenia ilości białka w diecie. Leczenie ma także na celu zapobieganie obrzękowi mózgu.
Czy encefalopatia wątrobowa jest uleczalna? Odpowiedź na pytanie jest pozytywna, ale tylko w sytuacji szybkiego podjęcia indywidualnego leczenia. Charakter odwracalny mają tylko zmiany we wczesnym stadium.
Reklama
Dieta przy encefalopatii wątrobowej
Co jeść przy encefalopatii wątrobowej? Dieta w leczeniu tej choroby ma bardzo duże znaczenie. Lekarze zalecają ograniczenie spożycia białka zwierzęcego, gdyż zawiera ono dużą ilość aminokwasów aromatycznych. Spożycie nie powinno przekroczyć do 0,5 g na kg masy ciała na dobę. Wskazane jest białko roślinne.
Dieta w encefalopatii wątrobowej zależy od stopnia zaawansowania choroby i sposobu leczenia. Lekarze zalecają całkowite odstawienie alkoholu, wyeliminowanie produktów ciężkostrawnych, smażonych, ostrych, odstawienie mocnej kawy i herbaty.
Przy encefalopatii wątrobowej prawidłowe odżywianie ma bardzo duże znaczenie, gdyż powikłaniem tej choroby może być marskość wątroby czy zapalenie wątroby.
.png)
