Czym zajmuje się lekarz endokrynolog?
Lekarz endokrynolog to specjalista, zajmujący się zaburzeniami pracy układu hormonalnego, czyli skomplikowanego mechanizmu zbudowanego z gruczołów dokrewnych (wydzielania wewnętrznego) oraz wyspecjalizowanych komórek odpowiedzialnych za wytwarzanie hormonów.
Wiele osób, zapytanych co leczy endokrynolog, odruchowo odpowie: tarczycę. W istocie, zaburzenia funkcjonowania tarczycy (nadczynność, niedoczynność) stanowią znaczący odsetek wśród chorób, z którymi pacjenci zgłaszają się na badania i leczenie, ale pamiętać należy, że układ endokrynny składa się także z innych kluczowych ośrodków, w tym przysadki mózgowej, nadnerczy czy jajników, co więcej – działanie poszczególnych hormonów jest ściśle ze sobą powiązane.
Reklama
Co leczy endokrynolog?
Do poradni endokrynologicznej można się udać z takim zaburzeniami oraz ich objawami, jak:
- nadczynność i niedoczynność tarczycy,
- choroba Hashimoto,
- niepłodność (mężczyzn i kobiet),
- zaburzenia erekcji u mężczyzn,
- zaburzenia cyklu miesięcznego u kobiet,
- menopauza, andropauza,
- nagły przyrost lub utrata masy ciała,
- wypadanie włosów,
- nadmierne owłosienie typu męskiego,
- trądzik, łojotok,
- łamliwość paznokci,
- ginekomastia,
- depresja.
Dobry endokrynolog potrafi nie tylko znaleźć przczynę uciążliwych dolegliwości, ale także wdrożyć właściwe leczenie.
Reklama
Czym zajmuje się endokrynolog dziecięcy?
Endokrynolodzy często specjalizują się w leczeniu wybranych grup pacjentów, w sposób szczególny koncentrując się na typowych dla danej populacji problemach. Dobrym przykładem jest endokrynolog dziecięcy, leczący zaburzenia charakterystyczne dla najmłodszych, od dnia urodzin aż po wiek nastoletni.
W tej grupie na plan pierwszy wysuwają się zaburzenia rozwoju fizycznego, (szybszy bądź wolniejszy przyrost wzrostu i masy ciała), nieprawidłowy rozwój płciowy, zbyt wczesne albo zbyt późne pojawienie się owłosienia łonowego, szybkie uwypuklenie się piersi u dziewczynek, słabo wykształcone organy płciowe, a także trądzik, łojotok, łysienie.
Reklama
Dla kogo ginekolog endokrynolog będzie właściwym specjalistą?
W przypadku kobiet, zakres wiedzy i diagnostyki endokrynologicznej często pokrywa się z ginekologiczną. Stąd relatywnie duża liczba lekarzy o podwójnej specjalizacji. Jest to zupełnie naturalne w sytuacji, gdy podłoże hormonalne często mają takie zaburzenia jak:
- niepłodność,
- spadek libido,
- nieregularne miesiączkowanie,
- pojawienie się nadmiernego owłosienia okolic łonowych,
- zmiany w wyglądzie narządów płciowych.
Ginekolog endokrynolog będzie właściwym specjalistą także w przypadku pacjentek przechodzących menopauzę, przyjmujących hormonalną terapię zastępczą, ale też młodszych – zabezpieczających się przed ciążą za pomocą antykoncepcji hormonalnej.
Reklama
Kiedy udać się do endokrynologa?
Objawy, które powinny wzbudzić niepokój i skłonić do konsultacji z endokrynologiem to przede wszystskim:
- dysfunkcja gruczołu tarczowego (ciągłe uczucie chłodu),
- przyspieszona lub zwolniona perystaltyka jelit,
- spadek lub wzrost masy ciała,
- wytrzeszcz oczu,
- nagle uczucia kołatania serca,
- obrzęk goleni.
Reklama
Jak wygląda wizyta u lekarza endokrynologa i jak się do niej przygotować?
Pierwsza wizyta u endokrynologa zazwyczaj nie różni się szczególnie od wizyty u lekarza rodzinnego. Podstawą jest dokładny wywiad lekarski, zapoznanie się ze zgromadzoną wcześniej dokumentacją medyczną, osłuchanie pacjenta. W przypadku problemów z tarczycą, endokrynolog może, a nawet wykonać badanie USG. Jeśli jednak lekarz nie ma urządzenia ultrasonograficznego w gabinecie, a pacjent nie podda się badaniu przed wizytą i nie przyjdzie z wynikami, efekt pierwszego spotkania ze specjalistą będzie mało konkretny. Wielce prawdopodobne, że osoba chora zostanie wysłana na USG oraz badania hormonalne wykonywane z krwi, których omówienie nastąpi dopiero w czasie kolejnej wizyty. Aby oszczędzić czas i pieniądze, przed udaniem się do poradni endokrynologicznej, warto więc zawczasu poddać się rutynowej diagnostyce. W doborze badań pomoże nam lekarz pierwszego kontaktu.
Reklama
Podstawowe badania endokrynologiczne
Badania hormonalne (testy z krwi), których wyniki są niezbędne, aby postawić diagnozę endokrynologiczną, to:
- Zaburzenia pracy tarczycy:
- TSH – hormon przysadki mózgowej, kluczowy dla pracy tarczycy
- FT3 i FT4 – hormony tarczycy
- Zaburzenia płodności u kobiet i mężczyzn
- Progesteron (dawniej: luteina) – żeński hormon płciowy, wytwarzany przez ciałko żółte w fazie lutealnej cyklu miesięcznego
- Estradiol – żeński hormon płciowy, wpływający m.in. na rozwój cech płciowych oraz popęd seksualny
- Folikulotropina FSH - hormon przysadki mózgowej, stymulujący produkcję żeńskich hormonów płciowych (estrogenów)
- Lutropina LH - hormon przysadki mózgowej, u mężczyzn stymulujący produkcję testosteronu, a u kobiet – estrogenów
- Prolaktyna - hormon przysadki mózgowej, hamujący wydzielanie gonadotropin FSH i LH
- Testosteron – męski hormon płciowy
- Dehydroepiandrosteron – hormon steroidowy produkowany przez korę nadnerczy
- Trądzik, wypadanie włosów i inne zaburzenia
- W zależności od konkretnego problemu, lekarz może zlecić większość z powyższych badań, a także m.in. kontrolę poziomu dihydrotestosteronu (DHT), androstenediolu czy 17-hydroksyprogesteronu (17-OHP)
Do endokrynologa na NFZ czy prywatnie?
NFZ refunduje wizyty w poradniach endokrynologicznych, a także badania hormonalne. Przynajmniej w teorii.
W praktyce pacjenci muszą się liczyć z tym, że:
- wykonanie badań hormonalnych wymaga skierowania,
- lekarz pierwszego kontaktu może wystawić skierowanie jedynie na podstawowe badania w związku z podejrzeniem nadczynności lub niedoczynności tarczycy (tsh, ft3 oraz ft4),
- na pozostałe badania hormonalne skierowanie musi wypisać lekarz specjalista – endokrynolog,
- kolejki do specjalistycznych poradni endokrynologicznych w wielu miejscowościach uniemożliwiają umówienie wizyty w terminie krótszym, niż kilka tygodni a nawet miesięcy.
Często pozostaje więc zapisanie się endokrynologa prywatnie. To jednak wiąże się z wysokimi kosztami – około 150 złotych za jedną wizytę plus cena badań (za rozbudowany zestaw zapłacić trzeba 300-400 zł)
