Co to jest endometrium?
Endometrium stanowi błonę śluzową macicy. Można ją określić jako naturalną wyściółkę jamy macicy. Funkcjonowanie endometrium jest ściśle związane z cyklem menstruacyjnym.
Błona śluzowa macicy składa się z komórek nabłonka, tkanki łącznej, naczyń krwionośnych, nerwów oraz komórek odpornościowych. Należy ona do jednej z trzech warstw macicy, obok części otrzewnej (okrywającej cały organ) i mięśniowej (odpowiedzialnej za czynność skurczową macicy).
Najważniejsze jednak w budowie endometrium są dwie jej warstwy:
- podstawna (która nie ulega zmianie, w każdej fazie cyklu jest taka sama)
- czynnościowa (zmienia się w zależności od tego, na jakim etapie cyklu jest kobieta: zatem rozrasta się, kiedy szykuje się do przyjęcia zarodka, a potem złuszcza, kiedy do zapłodnienia nie dojdzie, czego efektem jest krwawienie menstruacyjne).
Jeśli endometrium działa prawidłowo, cykle miesiączkowe również będą przebiegały właściwie, nie będzie zaburzeń związanych z zajściem w ciążę oraz problemów dotyczących przebiegu samej ciąży. Ten ważny dla kobiety narząd ściśle współpracuje z kobiecymi hormonami płciowymi, głównie z estrogenami i gestagenami.
Reklama
Przerost endometrium
Błona śluzowa macicy jest narażona na występowanie różnych schorzeń oraz nieprawidłowości. Jedną z nich jest przerost endometrium. Ten stan określa się też jako przerost błony śluzowej trzonu macicy. Jest to nadmierny rozrost i namnażanie się komórek gruczołowych w endometrium. Sam narząd staje się przez to gruby i przerośnięty.
Przerośnięte endometrium może być podwaliną raka endometrium, trzonu macicy, czy innych nowotworów narządów rodnych, jednak nie zawsze kończy się tą chorobą. Zatem terapia w tym przypadku zawsze jest konieczna, natomiast to czy przerost endometrium okaże się groźny, zależy od konkretnego przypadku.
Do podstawowych objawów przerostu endometrium należą obfite krwawienia menstruacyjne, ale także występowanie dużych plamień między miesiączkami, co ma niebagatelny wpływ na samopoczucie i codzienne funkcjonowanie kobiety.
Najczęściej ta nieprawidłowość dotyczy osób otyłych, będących w trakcie hormonalnej terapii zastępczej, czy cierpiących na choroby, które powodują zwiększenie poziomu estrogenów.
Jeśli lekarz badający kobietę stwierdzi przerost endometrium, wykonuje lub zleca wykonanie USG oraz pobranie tkanki endometrium do badania mikroskopowego.
Ciąża przy przeroście endometrium może być trudna do osiągnięcia, kobiety mogą ją ciężej przechodzić, a niekiedy zapłodnienie okazuje się niemożliwe. Wiele zależy od konkretnego przypadku oraz efektów leczenia tej dolegliwości.
Reklama
Endometrium a ciąża
Endometrium w ciąży na wczesnym jej etapie sprawuje matczyne funkcje względem łożyska. W momencie zapłodnienia komórki jajowej, z ciałka żółtego uwalnia się progesteron.
Dzięki niemu dochodzi do rozwinięcia się błony i jej przemianę w doczesną ciążową. Dba ona o zapewnienie stałego przepływu krwi oraz dostarczenie płodowi składników odżywczych, przez które będzie mógł się prawidłowo rozwijać zanim nastąpi właściwa i całkowita implantacja zarodka.
Rolą doczesnej warstwy endometrium jest też ochrona immunologiczna zarodka, zarówno przed czynnikami zewnętrznymi, jak i przed własnym organizmem kobiety – by jej komórki nie uznały płodu jako ciała obcego i nie zniszczyły go. Błona śluzowa macicy umożliwia zatem utrzymanie, jak i donoszenie ciąży.
Grubość endometrium w ciąży zwykle w prawidłowo przebiegającym dziewięciomiesięcznym okresie oczekiwania na dziecko, określa się na około 15 mm lub nieco powyżej tej liczby, jednak we wczesnej ciąży endometrium może mierzyć mniej niż 15 mm grubości.
Za właściwą grubość u „normalnie” miesiączkującej kobiety uznaje się wartość między 7 a 15 mm.
Odwracając sytuację, co w przypadku zbyt cienkiego endometrium – czy ono wyklucza ciążę? Jeśli błona śluzowa macicy jest zbyt cienka w drugiej fazie cyklu, może to utrudniać zagnieżdżenie się komórki jajowej.
Winne sytuacji mogą być zaburzenia hormonalne albo niewłaściwie prowadzona zastępcza terapia hormonalna. Symptomem, po którym można rozpoznać za cienkie endometrium, są skąpe krwawienia menstruacyjne.
Reklama
Normy grubości endometrium
Tzw. norma w przypadku grubości endometrium jest uzależniona od kilku czynników, m.in. od fazy cyklu menstruacyjnego, w którym znajduje się kobieta, tego czy aktualnie jest w ciąży, czy przeszła menopauzę, itp.
Grubość endometrium u dziewczynek, które jeszcze nie miesiączkują wynosi między 0,3 a 0,5 mm. W przypadku dziewcząt przechodzących dojrzewanie płciowe (i już mają menstruację) oraz dorosłych kobiet grubość endometrium waha się między 7 a 15 mm. Taka rozbieżność jest uzależniona od etapu cyklu menstruacyjnego.
Aż do wystąpienia owulacji endometrium może być grube na 7-9 mm, natomiast wraz z nadejściem fazy folikularnej ta warstwa staje się coraz grubsza, osiągając maksymalnie grubość 15 mm. Grubość endometrium do zagnieżdżenia zarodka może nieznacznie wzrosnąć do ponad 15 mm i utrzymywać się przez cały czas ciąży na tym poziomie.
U pań, które przeszły menopauzę, grubość błony śluzowej macicy natomiast nie powinna przekraczać 5 mm. Wyjątkiem są kobiety, które stosują hormonalną terapię zastępczą – tutaj progiem jest 8 mm.
Zarówno za grube, jak i zbyt cienkie endometrium może mieć związek z płodnością kobiety, możliwością zajścia w ciążę oraz jej utrzymaniem. Co więcej, niewłaściwa grubość endometrium może się wiązać z rozmaitymi nieprawidłowościami oraz schorzeniami dotyczącymi tego narządu.
Reklama
Endometrium po cesarce
Endometrium po cesarce może regenerować się dłużej niż po naturalnym porodzie. Każdy przypadek jest inny, dlatego trudno wyrokować z góry, że błona śluzowa po porodzie drogą cięcia cesarskiego nie odbuduje się do takiego stopnia jak przed ciążą, czy że z pewnością pojawią się jakieś zaburzenia. Wiele pań szczęśliwie zachodzi potem w ciążę jeszcze nie raz.
Trzeba jednak mieć na uwadze, iż nie brakuje kobiet, których endometrium po porodzie cesarskim zostało uszkodzone lub w wyniku powikłań po cesarce doszło do komplikacji w jej funkcjonowaniu.
Jednym z najczęstszych przypadków jest endometrioza. Jest to choroba polegająca na tym, że komórki endometrium przemieszczają się poza macicę, do innych obszarów ciała, najczęściej znajdujących się w obrębie jamy brzusznej, do jajników, jajowodów, itp. (znane są jednak też przypadki przetransportowania do bardzo odległych organów, jak np. mózg).
Co więcej, po tym tranzycie, komórki błony śluzowej macicy zachowują dokładnie tak jak w macicy, czyli rozrastają się, puchną, czy złuszczają, w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego.
Nierzadko daje to objawy bólowe np. tuż przed, w trakcie lub po okresie, odczuwane w czasie stosunku płciowego, mikcji, parcia na stolec albo bez przerwy. Jeśli endometrioza umiejscowi się w jajowodach, może spowodować bezpłodność. To schorzenie diagnozuje się wykonując ultrasonografię.
Reklama
Endometrium niejednorodne a jednorodne
Podczas wykonywania pogłębionej diagnostyki tego kobiecego narządu, zwykle USG, można usłyszeć od lekarza zwrot „endometrium niejednorodne”, bądź też endometrium jednorodne.
Niejednorodne endometrium najczęściej wiąże się z koniecznością pogłębienia badania tego organu. Lekarz może zlecić przeprowadzenie biopsji narządu, łyżeczkowania, czy histeroskopii. Dopiero po przeprowadzeniu dogłębnej diagnostyki oraz łącząc te dodatkowe badania z obrazem klinicznym, można oczekiwać diagnozy.
Niejednorodność endometrium może oznaczać, że w mięśniu macicy nastąpiły jakieś zmiany, np. pojawiły się mięśniaki, polipy, nacieki, czy doszło do endometriozy. W zależności od tego, co wywołuje niejednorodność błony śluzowej macicy, inne będą rokowania odnośnie możliwości zajścia w ciążę.
Endometrium jednorodne oznacza natomiast, że nie stwierdzono patologii w obrębie organu, czyli błona śluzowa macicy jest prawidłowo zbudowana. Poza określeniem „jednorodne endometrium”, można spotkać się z takim nazewnictwem jak endometrium liniowe, czy sekrecyjne (czyli znajdujące się w drugiej fazie cyklu). Wszystkie te oznaczenia wiążą się z właściwym funkcjonowaniem błony śluzowej macicy.
Reklama
Biopsja endometrium i inne badania
Badanie endometrium przeważnie jest wykonywane przez ginekologa. Lekarz najpierw zbiera potrzebne informacje od pacjentki, następnie przeprowadza USG transwaginalne (przezpochwowe), dzięki któremu możliwa jest ocena błony śluzowej macicy np. pod względem jej grubości, jednorodności, itd. Jeśli w czasie USG w endometrium wyszły jakieś nieprawidłowości, zrosty, czy polipy, wykonuje się poszerzoną diagnostykę.
Zwykle zleca się wykonanie biopsji endometrium, kiedy stwierdzono jakieś patologiczne zmiany w narządzie, albo kiedy kobieta skarży się na zaburzenia miesiączkowania, czy cierpi na krwawienia po menopauzie. Badanie histopatologiczne endometrium wykonuje się także wówczas, gdy wynikły problemy z zajściem w ciążę lub lekarz podejrzewa chorobę nowotworową.
Bardziej inwazyjnym badaniem jest histeroskopia, czyli zabieg operacyjny, polegający na wprowadzeniu do jamy macicy kamery, za pośrednictwem której można bliżej przyjrzeć się wszelkim niepokojącym, podejrzanym zmianom w endometrium. Podczas takiej operacji można od razu usunąć polipy błony śluzowej macicy, ale także wykonać badanie histopatologiczne jakiegoś wycinka.
Natomiast badanie receptywności endometrium (ERA) wykonuje się po to, by ustalić najlepszy czas na wykonanie transferu zarodka do macicy. Ten test przyczynia się do zwielokrotnienia szans na szczęśliwe zagnieżdżenie się zarodka oraz na prawidłowy przebieg ciąży.
Ablacja endometrium
Co to jest ablacja endometrium? To rodzaj operacji przeprowadzanej w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Ablacja endometrium stanowi metodę terapii bolesnych, obfitych miesiączek, podczas której jest usuwana błona śluzowa macicy, czyli endometrium na taką głębokość, żeby nie mogła odrastać. Należy zaznaczyć, że sama macica pozostaje nienaruszona, zabieg nie zostawia też szwów, ani blizn.
Wskazaniem do ablacji endometrium są obfite i bolesne menstruacje. Temu zabiegowi mogą się poddać kobiety, które nie planują już zachodzenia w ciążę, a rozmiar ich macicy został uznany za mieszczący się w normach.
Trzeba podkreślić, że ablacja błony śluzowej macicy nie jest formą antykoncepcji, ponieważ hormony nadal są produkowane przez jajniki, co znaczy, że ciąża wciąż jest możliwa. W dodatku po ablacji staje ona bardzo ryzykowna i wiąże się z możliwymi powikłaniami.
Jest kilka metod wykonywania tego zabiegu. Wybór konkretnego sposobu ablacji zależy m.in. od wielkości macicy, grubości błony mięśniowej i innych czynników. Stąd przed operacją pacjentka powinna poddać się badaniu ultrasonograficznemu, na podstawie którego będzie można ustalić powyższe dane.
Cena ablacji endometrium wynosi średnio około 3500 zł. W Polsce znajdują się ośrodki zdrowia, które przeprowadzają takie operacje za kwotę około 2500 zł, natomiast w prywatnych klinikach trzeba liczyć się z wydatkiem rzędu 5000 zł.
