Jak wygląda endoproteza kolana?
Jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów ortopedycznych jest alloplastyka stawu kolanowego. Endoprotezoplastyka stawu kolanowego opiera się na wymianie zużytych powierzchni stawowych sztucznych stawem, czyli endoprotezą.
Głównym wskazaniem do tego typu zabiegu jest zwyrodnienie stawu kolanowego, które jest oznaczone w klasyfikacji ICD-11 kodem FA01.Z. Choroba należy do kategorii: „chorób układu mięśniowo-szkieletowego oraz chorób tkanki łącznej”. Z kolei w klasyfikacji ICD-10 różne odmiany choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych (gonartrozy) oznaczane są numerami od M17.0 do M17.9.
Najpopularniejsze rodzaje endoprotez stawu kolanowego to:
- endoprotezy dzielone ze względu na sposób ich łączenia z podłożem kostnym. Dwa popularne typy to: endoproteza kolana cementowa, a także bezcementowa;
- endoprotezy kategoryzowane biorąc pod uwagę sposób wiązania części piszczelowo-udowej, gdzie wymienia się endoprotezę: zawiasową, półzwiązaną i związaną;
- endoprotezy typowane z uwagi na stopień patologicznych zmian i obszaru koniecznego do wymiany. Są to: częściowa endoproteza kolana i całkowita endoproteza kolana.
Na uwagę zasługuje również nowoczesna endoproteza kolana wykonywana za pomocą druku 3D. W Polsce są już przeprowadzane tego rodzaju zabiegi.
Innym nowoczesnym rozwiązaniem jest płynna endoproteza kolana, czyli substancja, którą wypełnia się jamę stawową, aby zmniejszyć w niej tarcie. Tę metodę stosuje się nie tylko w przypadku stawu kolanowego, ale również barkowego, łokciowego, biodrowego czy stawu skokowego. Cena płynnej endoprotezy kolana wynosi w zależności od placówki od kilkuset złotych do nawet kilku tysięcy.
Reklama
Operacja endoprotezy kolana
Gdy metody leczenia nieinwazyjnego nie przynoszą rezultatów, wówczas należy rozważyć operację kolana. Alloplastyka, czyli endoprotezoplastyka, polega na wprowadzeniu sztucznych zamienników zniszczonego przegubu kolanowego.
Jej celem jest zmniejszenie dolegliwości bólowych, a także zachowanie czy przywrócenie możliwości ruchowych. Tym samym operacja ma na celu podniesienie komfortu i jakości życia chorego. Kiedy endoproteza kolana jest wskazana? Na liście wskazań do operacji kolana znajdują się:
- duży poziom niestabilności lub podwinięcia stawów;
- wiek powyżej 60. roku życia;
- mały zakres ruchomości stawów i znaczny poziom ich destrukcji;
- wyczerpanie innych możliwości terapeutycznych, np.: artroskopii, synowektomii.
Jakiaki jest przebieg operacji endoprotezy kolana? Na początku musi zostać przeprowadzony wywiad medyczno-techniczny, który ma pomóc w określeniu najlepszej protezy dla pacjenta. O doborze protezy najlepiej, gdy decyduje zespół składający się z różnych specjalistów: ortopedów, rehabilitantów czy fizjoterapeutów. Dzięki temu łatwiej będzie dopasować endoprotezę dostosowaną do potrzeb pacjenta.
Elementy, na które zwykle zwraca się uwagę to:
- sprawność ruchowa pacjenta,
- jego styl życia,
- wiek pacjenta,
- rozległość schorzenia, stan więzadeł, kości.
Alloplastyka zaczyna się od rozcięcia na kolanie oraz przesunięcia rzepki na bok, aby dostać się do środka stawu. Lekarz na tym etapie pozbywa się wszystkich zniszczonych części. W ramach operacji, gdy staw kolanowy jest wymieniany całkowicie, uszkodzona chrząstka stawowa i kość są odcinane, a w ich miejscu wstawia się sztuczny implant.
Ile trwa operacja endoprotezy kolana? Ten czas jest uzależniony od indywidualnych potrzeb pacjenta i stopnia ingerencji, jakiego wymaga kolano. Zwykle jednak operacja trwa około 2 godziny. Przeprowadza się ją w znieczuleniu rdzeniowym lub ogólnym.
Alloplastyka kolana, jak każda operacja, wiąże się z ryzykiem dla pacjenta. Z uwagi na jej rozległość trzeba liczyć się z możliwością poważnych konsekwencji, które jednak występują dość rzadko.
Reklama
Na ile lat wystarczy endoproteza kolana?
Zazwyczaj endoproteza kolana może być użytkowana przez 15-20 lat bez większych przeszkód. Trzeba jednak pamiętać, że ostateczny czas jej przydatności jest zależny od stylu życia i częstotliwości użytkowania kończyny, budowy ciała pacjenta czy też jego masy ciała.
Ostateczna odpowiedź na pytanie dotyczące tego, na ile lat sprawdzi się endoproteza kolana, jest więc zależna od indywidualnego pacjenta.
Aby endoproteza stawu kolanowego służyła jak najdłużej, należy unikać nadmiernego obciążania nogi, a więc zrezygnować z ćwiczeń zbyt obciążających staw, ale również zdecydować się na to, by dbać o dietę czy też zwalczyć nadwagę. Nadmiar kilogramów może sprawić, że proteza kolana będzie do wymiany szybciej niż zakładano na początku.
Reklama
Rehabilitacja po endoprotezie kolana - jakie etapy obejmuje?
Aby powrócić do zdrowia po operacji należy pamiętać o wytycznych otrzymanych od lekarza w szpitalu. Trzeba liczyć się z tym, że obrzęk stawu kolanowego czasem utrzymuje się nawet do 6. miesiąca po zabiegu.
Istotnym elementem rekonwalescencji jest dbanie również o profilaktykę przeciwzakrzepową, gdyż zabieg niesie ryzyko wystąpienia zakrzepów.
Rehabilitacja endoprotezy kolana dzieli się na dwa etapy: szpitalny i poszpitalny. Rehabilitacja szpitalna ma na celu:
- wyćwiczenie zgięcia operowanego stawu do minimum 90 stopni oraz uzyskanie wyprostu na poziomie 0 st. (Praktyczna Fizjoterapia, K. Marciniak),
- zdobycie umiejętności chodzenia o obu kulach,
- umiejętność bezpiecznego obciążania kończyny operowanej i chodzenia po schodach.
Co więcej, w szpitalu pacjent ćwiczy kolano, początkowo na szynie automatycznej. Pacjent musi unikać trzymania nóg nisko. Ma to na celu zapobieżenie wystąpienia zakrzepicy. Najlepiej więc, by nogi były utrzymane wysoko.
Rehabilitacja poszpitalna powinna opierać się na wdrożeniu rozsądnych nawyków związanych z poruszaniem się oraz ćwiczeniach rozciągających i zwiększających zakresu ruchu w stawie. Należy:
- unikać utrzymywania jednej pozycji nogi przez okres dłuższy niż 30-45 minut podczas leżenia czy siedzenia, ponieważ może to doprowadzić do uczucia sztywności kolana. Aby zmniejszyć ryzyko przykurczu kolana po endoprotezie warto nie tylko dbać o regularną zmianę pozycji nóg, ale również korzystać z wibroterapii, a także aktywności, która ma na celu maksymalne odciążenie kończyny dolnej;
- regularnie ćwiczyć - jeżeli chodzi o ćwiczenia po endoprotezie kolana to sprawdzi się tu następująca aktywność: należy położyć się na podłodze, zgiąć nogi w stawie kolanowym i wznosić ręce w górę w kierunku nóg. Warto również rozważyć ćwiczenia z dużą piłką gimnastyczną. Wystarczy, że pacjent położy na niej nogi i np. będzie naciskać na nią mocno piętami;
- zrezygnować z ćwiczeń nadmiernie obciążających stawy, np. przysiadów, biegania czy skoków;
- korzystać z masaży nogi u specjalisty.
Jak długo trwa rehabilitacja po endoprotezie kolana? Czas ten jest uzależniony od indywidualnych możliwości organizmu każdego pacjenta, jednakże zwykle wynosi kilka miesięcy. Dobrze przeprowadzona rehabilitacja daje szansę na powrót do sprawności i życia bez kul.
Reklama
Jak długo boli kolano po endoprotezie?
Powrót do zdrowia po alloplastyce może trwać wiele miesięcy. Niestety, ból po endoprotezie kolana, może utrzymywać się nawet pół roku. Co więcej, tego rodzaju dolegliwości jak:
- ciepłe kolano po endoprotezie,
- spuchnięta noga po endoprotezie kolana,
mogą towarzyszyć pacjentowi przez kilka miesięcy. W celu rozwiania wątpliwości dotyczących np. tego, jak długo opuchnięte kolano po endoprotezie może być w Twoim przypadku, udaj się do swojego lekarza prowadzącego, który porozmawia z Tobą ten temat.
Reklama
Jakie powikłania mogą wystąpić po endoprotezie kolana?
Każdy pacjent powinien mieć świadomość, że alloplastyka stawu kolanowego, jak zresztą każda operacja, wiąże się z ryzykiem skutków ubocznych. W tym przypadku pojawiają się one z reguły rzadko. Warto jednak o nich wiedzieć. Do najpopularniejszych powikłań zaraz założeniu endoprotezy kolana zaliczyć można:
- wystąpienie zakrzepicy żył głębokich z uwagi, np. na brak ruchu po operacji,
- zator płuc,
- uszkodzenie nerwów stawowych,
- problemy krążeniowe.
Wśród pojawiających się później powikłań trzeba zwrócić uwagę na obluzowanie endoprotezy stawu kolanowego. Pojawia się ono w wyniku uszkodzenia mechanicznego, urazu czy nadmiernej masy ciała.
Na szczęście, większość tych powikłań można leczyć, np. stosując leki przeciwzakrzepowe czy wdrażając odpowiednie formy rehabilitacji, a także prowadząc określony tryb życia.
Co więcej, niektóre objawy jak np. płyn w kolanie po endoprotezie, to naturalne następstwo zabiegu. Taki obrzęk to typowy objaw gojenia tkanek.
Reklama
Życie z endoprotezą kolana
Pacjent, który przeszedł alloplastykę musi prowadzić taki styl życia, który nie będzie negatywnie oddziaływać na jego kolana. Przede wszystkim musi pamiętać o systematycznych kontrolach swojego stawu i robieniu zdjęć rentgenowskich, które pozwolą wykryć nieprawidłowości. Dobrze, by takie kontrole odbywały się raz na rok lub dwa lata.
Co więcej, jeżeli w okresie dwóch pierwszych lat od operacji, pacjent jest poddawany zabiegowi stomatologicznego, urologicznemu lub kolonoskopii, powinien zgłosić fakt posiadania endoprotezy lekarzowi i przyjąć odpowiedni antybiotyk. Podobne działania należy podjąć w przypadku rozpoznania infekcji, np. gardła, zatok, ucha czy skóry.
Po operacji kolana można ćwiczyć, trzeba jednak pamiętać jakich sportów należy unikać. Będą to wszystkie aktywności, które obciążają stawy kolanowe, np. biegi, tenis, sporty walki, piłka nożna, koszykówka, siatkówka. Zalecaną aktywnością jest pływanie. Może ono – w pierwszych miesiącach rehabilitacji – pomóc wrócić do zdrowia.
Podobny związek istnieje między endoprotezą kolana a jazdą na rowerze. Jest ona jak najbardziej wskazana i pozytywnie wpływa na zdrowie osoby ze sztucznym stawem kolanowym.
Wiele osób zastanawia się, czy po endoprotezie kolana można klękać? Okazuje się, że nie jest to wskazane. Aby dłużej utrzymać protezę w dobrym stanie, trzeba unikać nie tylko klękania, ale też kucania czy krzyżowania nóg. Najlepszą pozycją, w jakiej należy spać, jest leżenie na plecach albo spanie na boku po endoprotezie kolana. Jeżeli pacjent wybiera tę drugą pozycję, powinien położyć się po stronie ze zdrową nogą.
Wady i zalety endoprotezy kolana
Warto również zwrócić uwagę, jakie są wady i zalety endoprotezy kolana. Zacznijmy od przyjrzenia się korzyściom związanym z operacją. Przede wszystkim pozwala ona pozbyć się bólu i przynosi ulgę. Dzięki endoprotezie, co do zasady, pacjent powinien funkcjonować lepiej niż przed alloplastyką, ponieważ zostały przywrócone prawidłowe funkcje stawowe.
Trzeba jednak liczyć się również z możliwymi wadami tego rozwiązania. Po endoprotezie pozostanie blizna, która może ograniczyć mobilność okolicznych tkanek. Co więcej, obrzęk po zabiegu, może być obserwowany jeszcze długo po pełnym wygojeniu nogi.
Jeżeli pacjent nie podda się odpowiedniej rehabilitacji jest ryzyko pojawienia się również przykurczu kolana, czyli braku pełnego wyprostu kolana.
Oczywiście, w perspektywie długofalowej zdarzają się też przypadki obluzowania endoprotezy. Nie można też zapomnieć o możliwych powikłaniach po operacji, jak np.: reakcja uczuleniowa na materiał, z którego stworzona jest endoproteza czy ryzyko zakrzepicy.
Same opinie pacjentów dotyczące endoprotezy kolana również mogą być pewnym wyznacznikiem w ocenie. Badania z 2017 roku przeprowadzone przez Jarosława Hoffmana, Alinę Czuchę, Anetę Hoffman (Retrospektywne badanie jakości życia u pacjentów po allopastyce całkowitej stawu kolanowego...) pokazują, że jedynie około 80 proc. operowanych jest zadowolonych z wszczepienia sztucznego stawu i ocenia swoją jakość życia wyżej niż przed operacją. Z kolei około 10 proc. respondentów wskazuje, że jakość ich życia pogorszyła się po operacji. Natomiast około 12 proc. badanych twierdzi, że się nie zmieniła.
Co może mieć wpływ na takie odpowiedzi? Otóż, okazuje się, że często operacje są wykonywane w niewłaściwym czasie:
- albo za wcześnie - wówczas jakość życia pacjenta wzrasta nieznacznie niż przed operacją,
- albo za późno - wraz z postępowaniem zwyrodnienia, chorzy przystosowują się do niedogodności i decydują się na operację dopiero wówczas, gdy nie mogą już chodzić.
Istotne znaczenie ma również zastosowany materiał podczas operacji. Jak twierdzi prof. Mittelmeier, obserwuje się większe zadowolenie w przypadku endoprotezy stawu biodrowego niż endoprotezy stawu kolanowego m.in. z tego powodu, że przy alloplastyce kolana nadal często stosuje się artykulację metal-polietylen. Natomiast w endoprotezoplastyce stawu biodrowego stawia się na komponenty ceramiczne.
Zdaniem profesora do niezadowolenia przyczynia się także większe skomplikowanie operacji kolana niż bioder, a także bardziej skomplikowana kinematyka stawu kolanowego (CeraNews, Czasopismo dla ortopedów, wyd. 1/2015).
Co zamiast endoprotezy kolana?
Założenie endoprotezy kolana jest nieodwracalne, dlatego taką decyzję należy omówić z lekarzem, dobrze przemyśleć i – jeżeli jest taka możliwość – poszukać mniej inwazyjnych metod leczenia. Jak uniknąć endoprotezy kolana? Rozwiązaniem mogą być bioimplanty zastępujące chrząstkę stawową.
Jeżeli szukasz alternatywy dla sztucznego stawu kolanowego, pomyśl o możliwości terapii komórkami macierzystymi. Po ich wyodrębnieniu i wyhodowaniu w laboratorium, są one wstrzykiwane do kolana.
Na uwagę zasługuje również tzw. płynna endoproteza, o której mowa we wcześniejszej części artykułu.Zamiast implantu kolana można najpierw spróbować leczenia zachowawczego i wyeliminowania czynników obciążających stawy, np. otyłości czy niektórych sportów.
Ile wynosi cena endoprotezy kolana?
Zabieg, jakim jest endoproteza kolana może być wykonany na NFZ. Niestety, trzeba na niego czekać nawet kilka lat. Dlatego innym rozwiązaniem jest zabieg płatny. Ile kosztuje endoproteza kolana prywatnie? Cena wymiany stawu kolanowego zależy od wielu czynników, m.in. technologii czy placówki, w której jest wykonywana. Ile kosztuje endoproteza kolana? Taka operacja to koszt około 1,5 tysiąca do nawet 30 tysięcy złotych.
