Czym są enterowirusy i jak się rozprzestrzeniają?
Enterowirusy należą do najpowszechniej występujących wirusów. Potrafią one zainfekować rocznie nawet 1 miliard osób. Wśród nich wyróżnia się ponad 100 serotypów należących do 4 gatunków z rodziny Picornaviridae. Do najbardziej znanych enterowirusów należą wirusy Coxsackie A (23 wirusy), Coxsackie B (6 wirusów) oraz wirusy ECHO, czyli enteric cytopathogenic human orphan viruses, (31 wirusów).
Wirusy Coxsackie A są najczęściej powodem herpanginy i ostrego krwotocznego zapalenia spojówek, a wirusy Coxsackie B - choroby bornholmskiej zapalenia mięśnia sercowego oraz zapalenia osierdzia.
Enterowirusy z obydwu grup mogą natomiast powodować:
- choroby gorączkowe,
- choroby układu oddechowego,
- zapalenie wątroby,
- zapalenie opon mózgowych,
- zapalenie mózgu,
- zespoły porażenne.
Jak widać choroby wywoływane przez enterowirus i klasyfikowane w ICD jako B34.1 są bardzo zróżnicowane. Zakażenia nimi występują najczęściej u dzieci i pojawiają się zazwyczaj w miesiącach letnich i jesiennych.
Do głównych ich źródeł zaliczamy:
- nosicieli,
- zakażone osoby,
- kąpiele w niedezynfekowanych zbiornikach wodnych.
Większość zakażeń powodują osoby przechodzące chorobę bezobjawowo, a następują one drogą pokarmową, kropelkową bądź kontaktową. Aby uniknąć infekcji, należy przede wszystkim unikać kontaktu z chorym, często myć ręce oraz unikać kąpieli w małych naturalnych zbiornikach wodnych.
Obecnie istnieje także możliwość zaszczepienia się przeciwko wirusom polio i wirusom powodującym wirusowe zapalenie wątroby typu A. Nie dają one jednak ochrony przed innymi odmianami enterowirusów.
Reklama
Objawy infekcji enterowirusowej u dzieci
Najczęściej powodowane przez enterowirus objawy u dzieci to:
- osłabienie,
- gorączka,
- wysypka skórna,
- ból gardła.
Enterowirusy prawie nigdy nie są powodem zapaleń oskrzeli, ucha i czy nosa. Natomiast najbardziej powszechną konsekwencją zakażenia enterowirusowego jest tzw. nieswoista choroba gorączkowa objawiająca się podwyższoną temperaturą, złym samopoczuciem oraz bólami głowy. Wystąpić mogą również objawy ze strony górnych dróg oddechowych lub nudności i wymioty. Choroba występuje najczęściej latem i wczesną jesienią.
Enterowirus u dzieci często powoduje także tzw. herpanginę, czyli ostre entowirusowe zapalenie gardła. Podczas tej infekcji spowodowanej przez enterowirusy objawy są bardzo charakterystyczne. Na łukach podniebiennych chorego oraz na jego podniebieniu miękkim i języczku pojawiają się małe pęcherzyki lub grudki. Chorzy cierpią też zwykle przez 5 do 7 dni na ból gardła.
Inną chorobą enterowirusową jest choroba dłoni, stóp i ust, czyli tzw. bostonka, podczas której oprócz objawów zapalenia gardła pęcherzyki pojawiają się również na dłoniach i stopach. Natomiast przy wywołanym przez te patogeny krwotocznym zapaleniu spojówek spowodowanym przez enterowirusa objawy to przede wszystkim wylewy podspojówkowe.
Najcięższe zakażenia enterowirusowe zagrażają noworodkom oraz niemowlętom do 3. miesiąca życia. Infekcja zwana uogólnioną chorobą noworodków często przypomina posocznicę bakteryjną i przebiega wraz z wysoką temperaturą, drażliwością i sennością. Na jej skutek rozwinąć się mogą u dzieci poważne choroby takie jak zapalenie mięśnia sercowego czy zapalenie mózgu.
Innym powodowanym przez enterowirusy schorzeniem może być również pleurodynia zwana chorobą bornholmską lub diabelską grypą. Objawia się ona zazwyczaj występującą nagle wysoką gorączką oraz kłuciami w klatce piersiowej lub bólami w górnej części brzucha, którym towarzyszy pocenie się oraz przyspieszony oddech. Napady bólu mogą przypominać zawał mięśnia sercowego.
Warto wiedzieć, iż przejście zakażenia spowodowanego przez jeden typ enterowirusa nie uodparnia przed zakażeniem innymi patogenami z tej grupy wirusów.
Reklama
Jaki jest okres zarażania i ile trwa infekcja?
Infekcja enterowirusowa wylęga się w organizmie od 2 do 14 dni, a trwa ok tygodnia. Po zakażeniu wirus osiedla się w gardle i rozprzestrzeniania się w tkance chłonnej chorego. Około trzeciego dnia po zarażeniu następuje pierwsza wiremia, a po namnożeniu wirusów możliwa jest również wiremia wtórna.
Podczas chorób spowodowanych przez enterowirusy okres zarażania jest dość długi, a pacjenci roznoszą chorobę najintensywniej tuż przed wystąpieniem objawów. Izolacja polega głównie na unikaniu kontaktu pacjenta z osobami narażonymi na zakażenie.
Pamiętać należy również o myciu rąk, zachowywaniu higieny w toalecie. Choć wirus obecny jest w kale chorego do 12 tygodni, izolacja nie musi trwać aż tak długo i wystarczy, żeby pacjent nie miał kontaktu z otoczeniem do momentu ustąpienia objawów choroby.
Reklama
Wysypka w przebiegu infekcji enterowirusowej
Zakażenia enterowirusowe są przyczyną częstych wśród dzieci, a znacznie rzadszych u dorosłych, wysypek.
Mogą one występować w postaci wykwitów:
- pęcherzykowych,
- pokrzywkowych,
- wybroczynowych,
- plamistych,
- o charakterze różyczkopodobnym lub odropodobnmym.
Wysypka enterowirusowa występuje zazwyczaj latem i nie powoduje zauważalnego powiększenia węzłów chłonnych. Krosty mogą występować osobno lub zlewać się ze sobą.
Na ogół w pierwszej fazie pojawiają się one na twarzy, po czym przechodzą na tułów oraz kończyny. Zmiany zazwyczaj utrzymują się od 7 do 10 dni. Gdy organizm ludzki zostanie zaatakowany przez enterowirusa, wysypce, pojawiającej się na ciele często towarzyszą łagodne objawy ze strony układu pokarmowego lub oddechowego.
Reklama
Gorączka w przebiegu infekcji enterowirusowej
W pierwszej fazie zakażenia przez enterowirus gorączka pojawić się może nagle. Towarzyszy jej zwykle złe samopoczucie oraz ból gardła. Temperatura u chorego przy tego rodzaju infekcjach zwykle nie jest wysoka (do 38 stopni C) i ustępuje w ciągu 48 godzin.
Warto jednak wiedzieć, że choć wzrost temperatury u dziecka przy zakażeniu enterowirusem bywa bardzo dynamiczny, nie wymaga ona od razu zbijania lekami. Jednakże, gdy przekroczy 38 stopni, bezwzględnie należy zastosować środki przeciwgorączkowe z paracetamolem lub ibuprofenem.
Reklama
Jak leczyć objawy zakażenia enterowirusami?
Przy niegroźnych infekcjach dróg oddechowych wywołanych enterowirusem leczenie polega głównie na zwalczaniu ich objawów. Aby ulżyć choremu, zalecane są środki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, a także leki wpływające łagodząco na błonę śluzową jamy ustnej i gardła.
Do obniżania gorączki najczęściej stosuje się preparaty zawierające paracetamol oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy. Należy przy tym pamiętać, iż ten ostatni nie jest wskazany dla dzieci, a wszystkie preparaty zbijające temperaturę podawane być muszą zgodnie ze wskazówkami zamieszczonymi na ulotce lub według wskazań lekarza.
Warto sięgnąć również po tabletki do ssania na gardło oraz inne środki służące do płukania gardła i jamy ustnej, jakie można nabyć w aptece bez recepty. Przy łagodnym przebiegu infekcji warto spróbować również naturalnych metod, np. naparów ziołowych, wzmacniających pokarmów czy syropów. Chorym zaleca się również odpoczynek oraz nawadnianie organizmu.
W przypadku zakażenia enterowirusami nie istnieje praktycznie ryzyko nadkażeń bakteryjnych. Nie należy więc w żadnym wypadku podawać pacjentom antybiotyków, ponieważ są one nieskuteczne.
W przypadku gdy dojdzie do infekcji u noworodków i niemowląt oraz przy pojawieniu się poważniejszych chorób, takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie osierdzia, potrzebna jest hospitalizacja.
Reklama
Enterowirusowe zapalenie gardła
Zarażenia enterowirusami często skutkuje tzw. herpanginą. Jest to enterowirusowe pęcherzykowe zapalenie gardła wywołane przez wirusy Coxsackie z grupy A i chorują na nie zazwyczaj małe dzieci, około pierwszego roku życia, a znacznie rzadziej dorośli. Infekcja ta charakteryzuje się występowaniem pęcherzyków lub grudek, często krwotocznych, w jamie ustnej pacjenta.
Wykwity te mogą być duże, nawet o średnicy kilku milimetrów. Pojawiają się na łukach podniebiennych, podniebieniu miękkim i języczku chorego, natomiast zwykle nie występują na migdałkach.
Dla herpanginy charakterystyczne są również:
- występujący przez 5-7 dni ból gardła,
- nagła gorączka o ostrym początku,
- ból głowy,
- problemy z połykaniem,
- złe samopoczucie,
- bóle mięśniowe.
Objawy herpanginy pojawiają się około 2 dni przed pełnym zachorowaniem.
Enterowirusy u dorosłych - czy przebieg choroby jest inny?
Zakażenie enterowirusem u osób dojrzałych może mieć przebieg bardziej uciążliwy i długotrwały niż u dzieci i grozi poważniejszymi powikłaniami kardiologicznymi albo neurologicznymi.
W odróżnieniu od objawów występujących u najmłodszych symptomami infekcji u dorosłych mogą być bardzo silne kłujące bóle mięśni brzucha lub klatki piersiowej. Trwają one nierzadko od 2 do 3 dni i nazywane są epidemicznym bólem mięśni albo inaczej pleurodynią.
U dzieci natomiast rzadko dochodzi do tak skomplikowanych powikłań, jakie powodować mogą enterowirusy u dorosłych.
Kiedy zgłosić się do lekarza w przypadku podejrzenia infekcji enterowirusowej?
Enterowirusy to patogeny szczególnie niebezpieczne dla niemowląt oraz małych dzieci do lat 3, u których układ odpornościowy nie został jeszcze ukształtowany. Jednakże w grupie największego ryzyka znajdują się też osoby dorosłe cierpiące na różnego rodzaju choroby przewlekłe, np. na cukrzycę.
Na kongresie European Association for the Study of Diabetes (EASD) w Sztokholmie naukowcy poinformowali, że osoby chore na cukrzycę typu 1 aż osiem razy częściej od zdrowych są narażone na zakażenie enterowirusem.
Oprócz osób z chorobami przewlekłymi wśród dorosłych do grup ryzyka należą również:
- kobiety w ciąży, istnieje bowiem ryzyko poronienia lub powstania wad rozwojowych płodu;
- osoby z obniżoną odpornością, które przyjmują leki immunosupresyjne;
- osoby z wrodzonym niedoborem przeciwciał klasy IgG (agammaglobulinemią).
Przy poważniejszych objawach dorośli cierpiący na infekcje wirusowe również potrzebują specjalistycznej pomocy.
Za symptomy zakażenia enterowirusem pilnie wymagające konsultacji lekarskiej uważane są:
- duszności,
- przyspieszona praca serca,
- zaburzenia rytmu serca,
- uczucie kłucia w klatce piersiowej,
- ból głowy, występujący często z bólem gałek ocznych,
- ból mięśni,
- sztywność karku,
- wysoka gorączka,
- światłowstręt,
- wymioty.
