Co to jest entezopatia?
Zaburzenie obejmujące miejsca, w których przyczepy ścięgien, więzadeł, torebki stawowej lub powięzi, łączą się z kośćmi, to inaczej entezopatia. Uznaje się ją za proces patologiczny, a nie za chorobę. W jego wyniku dochodzi do powstania zwapnień w ścięgnach i więzadłach, inaczej określanych jako entezofity.
Zmiany entezopatyczne nierzadko są objawem różnych chorób, np.:
- łuszczycowego zapalenia stawów,
- idiopatycznego zapalenia stawów,
- zesztywniejącego zapalenia stawów kręgosłupa,
- zaburzeń metabolicznych.
Jak wskazują McGonagle i Benajmin, enthesis, inaczej przyczep, to narząd łączący ścięgno z kością. Nie należy jednak ograniczać się do takiego rozumienia przyczepu, ponieważ - zdaniem wskazanych badaczy - podstawowym zadaniem tego organu jest zmniejszenie i rozproszenie napięcia podczas wykonywania ruchu.
Ich hipoteza ma na tyle doniosłe znaczenie, że tłumaczy, dlatego zmiany entezopatyczne mają rozlany, a nie miejscowy charakter.
W klasyfikacji ICD 10 entezopatia występuje pod wieloma oznaczeniami. Kryterium jest tu jej rodzaj:
- M76 - obejmuje entezopatie kończyny dolnej, z wyłączeniem stopy;
- M77 - inne entezopatie.
Entezopatie mogą pojawiać się w różnych miejscach. Znane są m.in. entezopatie:
- łokcia,
- rzepki,
- ścięgna podeszwowego,
- ścięgna Achillesa,
- guza kulszowego,
- krętarza większego,
- chorobę de Quervaina.
W klasyfikacji ICD entezopatie można znaleźć pod numerem:
- FB85 jako “Niektóre określone entezopatie”,
- FA92.00 jako “Zapalenie przyczepów rdzeniowych”,
- FB54 jako “Entezopatie kończyn dolnych”,
- FB53.Z jako “Zmiany barku, nieokreślone”,
- FB53.0 jako “Adhezyjne zapalenie torebki barku”
Warto również wskazać, że entezopatia może być wywołana przeciążeniem, urazem, które prowadzą do zwyrodnień I stanów zapalnych. Przewlekła entezopatia to częsty problem u osób uprawiających sporty, ale też pracowników wykonujących powtarzalne ruchy, np. u mechaników.
Entezopatia przebiega w 3 etapach, a jej skutkiem jest skostnienie lub zwapnienie przyczepu mięśnia.
- Na pierwszym etapie dolegliwości mijają podczas odpoczynku, a nasilają się w trakcie podejmowania aktywności.
- Drugi etap wiąże się z odczuwaniem bólu już na początku aktywności fizycznej, taki ból może promieniować i utrzymywać się wiele miesięcy.
- Z kolei trzecia faza entezopatii zmusza do rezygnacji z jakichkolwiek aktywności fizycznych, a na stawach mogą pojawić się guzki.
Reklama
Przyczyny entezopatii
Podstawową przyczyną występowania entezopatii jest długotrwałe przeciążenie ścięgien lub więzadeł. Dojść do niego może w przypadku uprawiania sportu, ale też noszenia zbyt ciężkich przedmiotów czy wykonywania powtarzalnych ruchów w pracy.
Entezopatia w sporcie to nie tylko kwestia zbyt intensywnych treningów. Wśród jej przyczyn wymienia się także m.in.
- nieprawidłową technikę ćwiczeń,
- brak przeprowadzenia rozgrzewki,
- wykonanie jej w nieumiejętny sposób.
Entezopatia przyczepu ścięgna nierzadko wynika również z braku wystarczającej regeneracji między treningami.
Do wystąpienia entezopatii mogą doprowadzić inne problemy, np. przewlekła rwa barkowa czy rwa kulszowa.
Reklama
Cechy entezopatii
Objawy entezopatii dotyczą nie tylko dolegliwości bólowych, bólu mięśni i ścięgien, ponieważ postępujący proces zapalny osłabia ścięgna, prowadząc w skrajnych przypadkach do ich przerwania w miejscu łączenia z kością.
Ból nasila się podczas ruchu, prowadzi również do ograniczenia ruchomości stawu, sztywności stawów, a nawet zaburzeń czucia.
Zapalenie przyczepów ścięgnistych może przebiegać również bezobjawowo, choć zwykle charakteryzuje się nadmierną tkliwością dotykową.
Zmiana ujawnia się w zależności od tego, jakiej części ciała dotyczy. Objawy entezopatii więzadła biodrowo lędźwiowego to m.in. ból na dole pleców, z kolei entezopatia kolana wiąże się z bólem kolana.
Reklama
Diagnostyka entezopatii
Aby rozpoznać entezopatię diagnozę należy oprzeć na badaniach obrazowych, wśród których wymienić można:
- USG - widać na nim pogrubienie tkanek, co wynika z uszkodzenia włókien kolagenowych, nadżerki w części kostnej entezy, wzmożone unaczynienie w badaniu USG typu Power Doppler,
- rezonans magnetyczny - ujawnia obrzęk tkanek miękkich i szpiku w części entezy,
- RTG - ujawnia złogi wapniowe, w miejscu, gdzie ścięgno przyczepione jest do kości.
Dla przykładu diagnostyka entezopatia więzadła biodrowo-lędźwiowego opiera się na poddaniu powyższym badaniu tej konkretnej części ciała.
Tendinopatia a entezopatia
Niektórzy stawiają znak równości pomiędzy entezopatią a tendinopatią. Tymczasem tendinopatia to procesy patologiczne zachodzące w obrębie ścięgien i więzadeł. Z kolei entezopatia to mikrouszkodzenia, które pojawiają się przy przyczepach więzadeł i ścięgien.
Lokalizacja tych zmian jest bardzo bliska, jednak nie należy mylić ich ze sobą, choć obie wynikają ze zbyt wolnej regeneracji w stosunku do obciążenia, eksploatacji ścięgien i więzadeł.
Zarówno entezopatia jak i tendinopatia mogą charakteryzować się bólem, choć znane są sytuacje, gdy pomimo rozpoznanych zmian w obrębie ścięgien czy więzadeł, nie dochodzi do pojawiania się dolegliwości bólowych.
Reklama
Miejsca występowania entezopatii
Entezopatia może ujawniać się w różnych miejscach na ciele. Z uwagi właśnie na konkretne obszary, na których rozpoznaje się enztezopatię, stosuje się również określenia wskazujące, gdzie i przez co rozwinęła się choroba. Mówi się m.in. o łokciu tenisisty, kolanie skoczka i wielu innych problemach.
Entezopatia rzepki
Inną nazwą entezopatii więzadła rzepki jest tzw. kolano skoczka z uwagi na to, że problem zwykle dotyczy sportowców wyczynowych którzy uprawiają sporty związane ze skokami, w tym siatkówkę, koszykówkę czy skoki wzwyż.
Entezopatia stawu kolanowego to efekt przeciążenia ścięgna będącego konsekwencją zbyt częstego nadwyrężania rzepki bez możliwości regeneracji powstałych mikrourazów. Wpływ na rozwój entezopatii podstawy rzepki ma również nieprawidłowa technika ruchu, rodzaj podłoża czy wykorzystanego sprzętu sportowego, jak również szereg czynników wewnątrzpochodnych, np. wady postawy.
Entezopatia kolana charakteryzuje się bólem w przedniej części kolana.
Entezopatia ścięgna Achillesa
Tego rodzaju problem, czyli entezopatia przyczepu ścięgna Achillesa zazwyczaj dotyczy osób uprawiających biegi lub skoki. Jak wskazuje dr hab. Bożena Targońska-Stępniak, entezopatia pięty rozpoznawana jest u około 52% byłych biegaczy.
Sztywność i ból w godzinach porannych to charakterystyczne objawy entezopatii przyczepu ścięgna Achillesa do kości piętowej. Dolegliwości bólowe rozpoznaje się w środkowej części ścięgna.
Entezopatia w obrębie stopy może dotyczyć również innych elementów, m.in. istnieje ryzyko pojawienia się entezopatii rozcięgna podeszwowego, co skutkuje problemem z poruszaniem się.
Entezopatia barku
Dolegliwość jaką jest entezopatia stawu barkowego zazwyczaj dotyczy guzka większego kości ramiennej, entezopatii stożka rotatorów barku.
Mięśnie stożka ulegają mocnej eksploatacji napięciowej podczas np. określonych wzorców ruchowych. Może prowadzić do ograniczenia ruchomości barku.
W ramach postępujących zwyrodnień w tym obszarze wymienić można też entezopatia szyjną czy też entezopatię wyrostka barkowego łopatki.
Entezopatia łokcia
Ten typ entezopatii jest określany jako łokieć golfisty albo łokieć tenisisty, co może być mylne, ponieważ dotyczy on nie tylko przedstawicieli tych sportów, ale przede wszystkim osób wykonujących powtarzające ruchy łokciem. W tej grupie znajdują się m.in. informatycy, stomatolodzy, mechanicy czy elektrycy.
Aby rozpoznać entezopatię stawu łokciowego niezbędne są badania obrazowe (USG, MR, RTG) tej części ciała. Obserwuje się dolegliwości bólowe czy też problem związany z podaniem ręki na przywitanie, złapaniem filiżanki, naciśnięciem klamki czy pracą z myszką w ręce.
Bardzo istotne jest zróżnicowanie tej dolegliwości z radikulopatią szyjną, stanem zapalnym głowy kości promieniowej czy zapaleniem torebki stawowej.
Entezopatia dłoni
Zmiany degeneracyjne mogą dotknąć również dłoni. Obserwowana jest m.in. entezopatia kciuka, inaczej zespół de Quervaina, zwany również chorobą de Quervaina albo chorobą matek, które z uwagi na trzymanie małego dziecka w jednej pozycji na rękach nadwyrężają kciuk. Do entezopatii kciuka może dojść w wyniku nadmiernego korzystania ze smartfonu.
Na uwagę zasługuje również entezopatia nadgarstka, która charakteryzuje się bólem tej części dłoni. Występuje u osób, które dużo czasu spędzają na pracy przy komputerze lub w jakikolwiek inny sposób nadwyrężają nadgarstek.
Entezopatia pośladków i bioder
Głównym objawem wskazującym na to, że mamy do czynienia z entezopatią więzadła biodrowo-lędźwiowego jest ból tej części ciała, zwykle zlokalizowany w dole pleców.
Z kolei entezopatia krętarza większego to patologiczne zmiany umiejscowione w obrębie ścięgien przyczepiających się do naturalnego zgrubienia po zewnętrznej stronie kości udowej.
Natomiast entezopatia mięśnia pośladkowego może prowadzić do bólu, który będzie promieniować również na inne struktury, położone w sąsiedztwie. Pacjenci doświadczają także dolegliwości bólowych uda, biodra i pośladka.
W przypadku tego rodzaju entezopatii dominuje ból związany z obciążeniem guza kulszowego, np. podczas siedzenia. Może to świadczyć o entezopatii biodra.
Entezopatia uda
W przypadku, gdy pojawia się entezopatia tej części ciała, dochodzi do wystąpienia bólu bocznej strony kolana. Inne objawy to tkliwość przy dotykaniu głowy kości strzałkowej.
Czynniki, które predysponują do entezopatii mięśnia dwugłowego uda to chociażby za słabe rozgrzanie na treningach czy obciążenie nóg w trakcie ćwiczeń.
Znane odmiany entezopatii kończyny dolnej to np. entezopatia ścięgna mięśnia czworogłowego uda oraz entezopatia mięśnia podkolanowego. Mogą wywołać ból i problemy z poruszaniem się. Dlatego należy dać nodze się zregenerować i nie podejmować wzmożonego wysiłku.
Entezopatia kręgosłupa
Był rok 1980 kiedy to Moll i współpracownicy opisali entezopatię w przebiegu zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa. Tego rodzaju zmiany zwyrodnieniowe - jak inne entezopatie - wywołują ból, zwłaszcza, gdy człowiek przyjmuje pozycję lub wykonuje czynność, która doprowadziła do rozwoju problemu.
Wymienić można takie rodzaje entezopatii kręgosłupa jak entezopatia ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego, a także entezopatia wyrostków kolczystych objawiająca się bólem między łopatkami w wyniku przyjęcia określonej pozycji.
Reklama
Jaki lekarz przy entezopatii?
Jeżeli dostrzegasz u siebie objawy związane z entezopatią, ortopeda to lekarz, do którego warto udać się na konsultację w tej sprawie.
Do tego specjalisty możesz dostać się w ramach NFZ lub skorzystać z prywatnej służby zdrowia, co z pewnością skróci czas oczekiwania na tego lekarza.
Aby dostać się na NFZ do ortopedy niezbędne jest skierowanie od lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej.
Innym specjalistą, choć nie lekarzem, który zajmie się Twoją rehabilitacją jest fizjoterapeuta. Pomoże Ci on w łagodzeniu doświadczanych dolegliwości bólowych.
Może to uczynić poprzez wskazanie właściwych ćwiczeń, ale również wykonywanie masaży.
Reklama
Leczenie entezopatii
Istnieje wiele sposobów na to, by leczyć entezopatię. Wiele z nich koncentruje się na łagodzeniu dolegliwości bólowych. Leczenie domowe entezopatii to przede wszystkim schładzanie bolesnego miejsca, przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, korzystanie ze stabilizatora i ortez w trakcie podejmowania wysiłku fizycznego.
Obecnie popularnością cieszy się leczenie entezopatii falą uderzeniową. W ramach fizjoterapii chorego, bez względu na rodzaj entezopatii: barku, łokcia, biodra, rzepki kieruje się na jonoferezę, krioterapię czy magnetoterapię.
Inne metody na leczenie entezopatii to:
- diatermia krótkofalowa,
- ultradźwięki,
- laseroterapia.
Coraz częściej stosuje się również leczenie komórkami macierzystymi.
Gdy dolegliwości bólowe ustąpią, należy podjąć się odpowiednich ćwiczeń wzmacniających mięśnie. Jeżeli nie przyniesie to rezultatu, konieczne będzie poddanie się operacji.
W czasie zabiegu chirurg-ortopeda odbarczy ścięgna, wytnie zmienione chorobowo fragmenty i zrekonstruuje ścięgno.
Ćwiczenia przy entezopatii
W przypadku entezopatii istotne jest podjęcie ćwiczeń, które wzmocnią mięśnie w okolicy zmian. Z tego też powodu inne będą ćwiczenia na każdy typ entezopatii:
- kolana - w przypadku problemów z rzepką, sięgnij po protokół Alfredsona,
- więzadła biodrowo-lędźwiowego - propozycja ćwiczenia: połóż się na plecach i spróbuj wykonywać nogą łagodne krążenia,
- ścięgna Achillesa - propozycja ćwiczenia: złóż ręcznik i spróbuj go chwycić palcami stopy.
W takich przypadkach konieczne jest podjęcie fizjoterapii w porozumieniu ze specjalistą. Tylko wówczas rehabilitacja entezopatii przyniesie zadowalające rezultaty.
Złagodzić dolegliwości bólowe może również masaż czy kinesiotaping, polegający na odpowiednim oklejaniu chorych miejsc.
Rokowania przy entezopatii
Rezygnacja z leczenia entezopatii nie jest dobrym rozwiązaniem. Nieleczona może prowadzić nawet do oderwania się ścięgna od kości. Niestety, entezopatie mają tendencje do nawracania, dlatego ważne jest podejmowanie działań, które usuną przyczynę tej dolegliwości.
Im szybciej zajmiesz się terapią swojego problemu tym lepiej. Drobna entezopatia doprowadzi do mniejszych zmian, niż rozległy stan patologiczny.
Co więcej, niektóre rodzaje entezopatii wywołują problemy z poruszaniem i chodzeniem albo uprawianiem sportu, a inne np. uniemożliwiają wykonywanie innych czynności, np. przeglądania smartfona czy pisania na komputerze.
Odszkodowanie z powodu entezopatii
Pracownik, który w wyniku choroby zawodowej stał się stale niezdolny do pracy albo jego niezdolność ma charakter stały, czyli trwa minimum 6 miesięcy, może ubiegać się o jednorazowe odszkodowanie z ZUS-u.
Aby je otrzymać niezbędne jest również bycie objętym ubezpieczeniem wypadkowym. Jednorazowe odszkodowanie jest przyznawane w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Jeżeli pacjent udowodni, że dolegliwość powstała w wyniku aktywności zawodowej, przysługuje mu odszkodowanie za entezopatię.
Entezopatie mogą być również podstawą do tego, by ubiegać się o rentę. Jednak ostateczną decyzję w tym zakresie podejmuje właściwy organ przyznający takie świadczenie.
