.jpg "Erytropoetyna")
Czym jest erytropoetyna?
Erytropoetyna to hormon peptydowy, naturalnie występujący w organizmie, regulujący proces wytwarzania krwinek czerwonych w szpiku kostnym.
Oprócz EPO do prawidłowej produkcji erytrocytów potrzebna jest także odpowiednia ilość żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego, jak również prawidłowa praca szpiku kostnego.
Reklama
Działanie erytropoetyny
Erytropoetyna jako glikoproteinowy hormon peptydowy odpowiedzialna jest za stymulowanie wzrostu i dojrzewanie erytrocytów, a także (choć w znacznie mniejszym stopniu) ) innych elementów morfotycznych krwi, m.in. trombocytów.
Warto przypomnieć, że główną cechą erytrocytów jest rozprowadzanie tlenu po organizmie. Większość, bo około 85 procent EPO (erytropoetyny) wytwarzana jest w nerkach, a tylko nieznaczna jej ilość w wątrobie.
Ilość produkowanych krwinek czerwonych, które transportują tlen, ma ogromny wpływ na wydolność organizmu - siłę, wytrzymałość, a więc także na szybkość. Co ciekawe, zdaniem niektórych ekspertów podawanie EPO u sportowców wpływa na mózg, zwiększając motywację zawodników oraz poprawiając ich koncentrację.
Reklama
Erytropoetyna jako lek
Jakie wskazania ma erytropoetyna? Stosowana jest u pacjentów onkologicznych oraz z zaburzeniami pracy nerek, szczególnie u tych, którzy muszą poddawać się dializom.
Przewlekła niewydolność nerek powoduje niedostatecznie wytwarzanie tego hormonu, w skutek czego dochodzi do niedokrwistości typu normocytarnego. Można ją leczyć przy pomocy preparatów z erytropoetyny. Lek podawany jest w postaci iniekcji dożylnych lub podskórnych.
Zastosowanie EPO w wielu przypadkach umożliwia poprawę wyników badań bez konieczności przetoczeń krwi.
Leczenie erytropoetyną może mieć także skutki uboczne. Jednym z nich może być nadciśnienie. Ponadto nadmiar krwinek czerwonych może powodować zakrzepicę mózgową, wieńcową oraz żylną, jak również zatorowość płucną.
Reklama
Badanie erytropoetyny
Najczęściej EPO oznaczane jest u pacjentów z nieprawidłowymi wynikami morfologii krwi, w tym poziomem erytrocytów, hematokrytu oraz hemoglobiny. Poziom erytropoetyny bada się również u osób z niedokrwistością (niedoborem erytrocytów) i przy podejrzeniu nasilenia anemii, a także aby sprawdzić reakcję organizmu na wdrożone leczenie.
Ponadto badanie wykonuje się również przy diagnozowaniu przyczyn nadkrwistości oraz w przypadku kontroli antydopingowej u sportowców.
Norma erytropoetyny u zdrowej osoby to około 4,3–29 IU/L. Należy jednak pamiętać, że wartości te mogą się nieznacznie różnić w zależności od labolatorium, wieku, płci, a także stanu klinicznego pacjenta. Wynik poniżej normy wskazuje na niedokrwistość spowodowaną m.in. chorobami nerek, natomiast podwyżony poziom EPO może oznaczać np. czerwienicę, choroby serca, czy anemię spowodowaną niedoborem żelaza.
Krew na zbadanie poziomu EPO pobierana jest z żyły łokciowej. Na badanie nie trzeba stawiać się na czczo, chyba że lekarz zlecił jednocześnie wykonanie w celu oznaczenia poziomu erytrocytów, hematokrytu i hemoglobiny.
Badanie może być refundowane w ramach NFZ, natomiast jeśli wykonywane jest odpłatnie to cena waha się od 8-100 zł.
Reklama
Erytropoetyna w sporcie
Badanie na obecność EPO to podstawa działań antydopingowych w sporcie. Przyjmowanie tego preparatu od lat zakazane jest przez międzynarodowe organizacje sportowe. Znajduje się m.in. na liście zakazanych środków dopingowych Światowej Agencji Antydopingowej (WADA) oraz polskiego Ministerstwa Sportu.
Co powoduje erytropoetyna? Dzięki temu, że znacząco wpływa na wydolność organizmu (lepiej dotlenione mięśnie dłużej i wydajniej pracują), wciąż często stosowana jest przez sportowców.
Po erytropoetynę sięgają nawet profesjonalni zawodnicy, mimo groźby kar. Najgłośniejszy i najbardziej szokujący przypadek dopingu z erytropoetyną w roli głównej dotyczył amerykańskiego kolarza Lance’a Armstronga, który przez lata nie miał sobie równych w kolarskich wyścigach.
Przyznał się on do wielokrotnego przyjmowania zabronionego środka, a nawet transfuzji krwi, aby nie wykryto w niej erytropoetyny (EPO).
Za stosowanie erytropoetyny siedmiokrotny triumfator Tour de France został dożywotnio zawieszony, stracił m.in. brązowy medal olimpijski oraz pokaźną część majątku.
Reklama
Skutki uboczne erytropoetyny
Zdaniem ekspertów, EPO może powodować zbyt duży poziom hemoglobiny we krwi, a to może prowadzić do tworzenia się niebezpiecznych zakrzepów wewnątrznaczyniowych, a nawet ataku serca, udaru mózgu, a w konsekwencji do śmierci.
Jak twierdzą niektórzy specjaliści, to właśnie EPO mogło stać za licznymi, tajemniczymi przypadkami zgonów wśród sportowców.
