Pacjent potrzebuje siły do walki z chorobą nowotworową, musi być dobrze odżywiony, żeby przejść wyczerpujące terapie i zregenerować organizm po radioterapii czy chemioterapii. Dlatego tak ważna dla chorych na nowotwory jest odpowiednia dieta bogata w wysokoenergetyczne i wysokobiałkowe produkty.
Niestety wielu chorych nie przywiązuje do odżywiania tak wielkiej wagi, jak powinni. Większość pacjentów ulega też stereotypom, które mogą być groźne dla ich zdrowia, a nawet życia.
Z najpopularniejszymi mitami na temat żywienia w chorobie nowotworowej postanowiła rozprawić się dr Aleksandra Kapała, lekarz onkolog z Centrum Onkologii w Warszawie, która wydała poradnik dla pacjentów i ich rodzin. Oto 12 mitów na temat diety dla chorych na raka.
1. Mit: Raka trzeba zagłodzić
Fakt: Nie można zagłodzić raka i jednocześnie dostarczać cennych składników odżywczych zdrowym komórkom. Wszystkie komórki i zdrowe, i te rakowe potrzebują do życia takiej samej ilości glukozy, białka, tłuszczów, witamin i składników mineralnych.
Głodząc raka głodzimy cały organizm, utrudniając mu walkę z nowotworem. Niedożywiony pacjent z chorobą nowotworową jest narażony na większe ryzyko śmierci, bo osłabiony jest jego układ odpornościowy, trudniej przechodzi rekonwalescencję po zabiegach radio- i chemioterapii, częściej występują u niego powikłania.
Zdarza się, że pacjent, który się głodzi, jest tak słaby, że nie można go poddać terapii onkologicznej, co zmniejsza jego szanse na przeżycie. Lekarze podkreślają, że wsparcie żywieniowe powinno być integralną częścią leczenia onkologicznego.
Reklama
2. Mit: Białko żywi raka
Fakt: Białko odgrywa bardzo ważną rolę w diecie onkologicznej, bo u chorego na nowotwory wzrasta zapotrzebowanie na ten składnik diety. Białko wspiera układ odpornościowy pacjenta, stymuluje produkcję enzymów i hormonów, wspomaga gojenie się ran i odnowę uszkodzonych tkanek.
Usuwając białko z diety utrudnia się pacjentowi walkę z choroba nowotworową. Z uwagi na bezpieczeństwo pacjenta, o ilości białka w diecie nowotworowej zawsze powinien zdecydować dietetyk onkologiczny.
Reklama
3. Mit: Cukier żywi raka
Fakt: Wszystkie komórki, w tym także nowotworowe, potrzebują do swojego metabolizmu glukozy, nie oznacza to jednak, że w chorobie nowotworowej trzeba pozbawiać zdrowe komórki tego potrzebnego do uzyskania energii składnika.
Poza tym cukier cukrowi nie jest równy. W diecie onkologicznej powinno się ograniczyć cukry proste (słodycze, ciasta), bo prowadzą one do otyłości i nie zapewniają wartości odżywczych.
Trzeba też pamiętać, że stanowią one składnik tak wielu produktów, że nie jesteśmy w stanie w 100 procentach wyeliminować ich z diety onkologicznej. Jadłospis chorego na raka powinien być jednak bogaty w cukry (węglowodany) złożone, które stanowią podstawę zdrowej diety.
Reklama
4. Mit: W diecie nowotworowej trzeba wyeliminować mięso
Fakt: Wręcz przeciwnie. Chude mięso jest bardzo dobrym źródłem białka (białko zwierzęce powinno stanowić połowę kalorii białkowych w diecie przy nowotworach). W jadłospisie chorego na raka nie powinno zabraknąć mięsa z kurczaka, indyka bez skóry, królika. Czasami w diecie onkologicznej można sięgnąć po chudy schab lub cielęcinę. Trzeba jednak unikać tłustych przetworów mięsnych, takich jak kiełbasy, parówki, szynki, bekon, pasztety oraz ograniczyć czerwone mięso: wieprzowinę, wołowinę, jagnięcinę.
Reklama
5. Mit: Witamina B 12 żywi raka, a witamina B17 zwalcza komórki rakowe
Fakt: W trakcie choroby nowotworowej u pacjentów najczęściej dochodzi do niedoborów witaminy B12, ale nie oznacza to, że rak żywi się tą witaminą. Po prostu w trakcie choroby zapotrzebowanie na ten związek jest większe, bo z diety onkologicznej eliminowane są często produkty bogate w witaminę B12, takie jak czerwone mięso i wątróbka. Pacjent nie powinien uzupełniać niedoborów tej witaminy na własną rękę, bo to lekarz musi zdecydować o ewentualnej suplementacji.
Nie ma jednocześnie żadnych naukowych dowodów na to, że przyjmowanie większych dawek witaminy B17 (tzw. amigdalina) zwalcza komórki rakowe. Amigdaliny zawarta w pestkach czereśni, wiśni, moreli, brzoskwiń, jabłek, gorzkich migdałach może znacznie osłabić efekt chemioterapii i prowadzić do niestrawności.
Reklama
6. Mit: Brak apetytu w chorobie nowotworowej jest normalny
Fakt: Choć w trakcie chemio- i radioterapii większość chorych odczuwa brak apetytu, to nie jest to stan stały, który nierozerwalnie łączy się z chorobą nowotworową. Utrata apetytu może być okresowa, zazwyczaj jest odczuwalna np. przez 2-3 dni po chemioterapii.
Jeśli apetyt nie wróci do normy, trzeba włączyć specjalne wsparcie żywieniowe w formie wysokoenergetycznych i wysokobiałkowych preparatów odżywczych w płynie. Dzięki nim pacjent otrzyma wszystkie potrzebne do regeneracji składniki odżywcze.
Takie produkty należy stosować pod kontrolą lekarza. Gdy pacjent traci apetyt, dobrze jest też włączyć do diety onkologicznej pokarmy o półpłynnej konsystencji (np. przetarte zupy, przeciery, musy, galaretki, lody, sorbety).
Reklama
7. Mit: Dietę w chorobie nowotworowej trzeba uzupełniać witaminami i antyoksydantami
Fakt: Źródłem witamin i antyoksydantów w diecie nowotworowej powinny być produkty pochodzenia naturalnego. Nie ma żadnych naukowych dowodów na to, że syntetyczne preparaty wspomagają walkę z rakiem. Nie zaleca się regularnego stosowania syntetycznych witamin i minerałów, dlatego o ewentualnym uzupełnianiu diety w chorobie nowotworowej suplementami zawsze powinien zdecydować lekarz.
8. Mit: Nie wolno przyprawiać dań w diecie przy chorobie nowotworowej
Fakt: W diecie onkologicznej zaleca się stosowanie przypraw, w tym między innymi kurkumy, natki pietruszki, imbiru, cynamonu, kardamonu, rozmarynu, kolendry. Warunkiem ich stosowania jest oczywiście to, że pacjent dobrze toleruje przyprawy.
Nie ma też przeciwwskazań do umiarkowanego stosowania soli. Trzeba pamiętać, że przyprawione dania są smaczniejsze i chętniej zjadane, co ma znaczenie, w sytuacji, gdy pacjent traci apetyt. Z diety onkologicznej najlepiej wyeliminować drażniące produkty: chrzan, musztardę, majonez, keczup, ostre papryczki i pieprz.
9. Mit: Sok z buraka poprawia krew
Fakt: Pacjent chory na raka nie powinien wypijać więcej niż 1 szklankę soku z buraków na dobę, bo buraki bogate w cukry mogą powodować nadmierną fermentację w jelitach. U pacjentów mogą wystąpić biegunki, wzdęcia, co w trakcie chemioterapii i radioterapii jest niewskazane. Tym bardziej, że wpływ soku z buraka na poprawę ilości krwinek czerwonych jest niewielki.
10. Mit: Kroplówka zapewnia odpowiednie odżywienie pacjenta
Fakt: Kroplówka to nie jest sposób na odżywianie chorego, bo dostarcza głównie leki a wraz z nimi chlorek sodu, glukozę, chlorek potasu, magnezu, wapnia. Pacjent wraz z kroplówką nie otrzymuje odżywczych białek, węglowodanów, witamin i tłuszczów, dlatego nie jest to sposób na regularne odżywianie pacjenta z chorobą nowotworową.
11. Mit: Istnieje cudowna dieta lecząca z raka
Fakt: To bardzo groźny mit, bo nie ma takiej diety, która mogłaby uleczyć pacjenta chorego na raka. Co więcej zaburzenie w proporcjach składników potrzebnych choremu, może spowodować jego niedożywienie i osłabić organizm w walce z chorobą. Nigdy nie powinno się ufać osobom, które proponują cudowne diety, a jednocześnie zalecają rezygnację z leków i tradycyjnych terapii onkologicznych.
12. Mit: Najlepsze i najbardziej odżywcze są posiłki domowe
Fakt: Tak i nie. Lepsze są domowe posiłki niż te kupowane w sklepach czy dania restauracyjne. Jednak trzeba pamiętać, że domowe dania nie zawsze są w stanie pokryć indywidualne zapotrzebowanie chorego na składniki pokarmowe. Na przykład popularny domowy rosół nie dostarcza choremu zbyt wielu składników odżywczych, jest jedynie tłustym i zawierającym puste kalorie posiłkiem.
Dlatego czasem lepiej wspólnie z lekarzem podjąć decyzję o wsparciu żywieniowym. Płynne preparaty odżywcze mogą uzupełniać dietę chorych na raka lub całkowicie zastąpić odżywianie, gdy stan chorego jest bardzo ciężki (gdy pojawią się problemy z połykaniem i gryzieniem pokarmów stałych). Żywienie medyczne może być stosowane nie tylko w szpitalu, ale również w domu.
