Co to jest ferrytyna?
Zdrowy organizm człowieka nie może prawidłowo funkcjonować bez odpowiedniej dawki żelaza. Jego rola w prawidłowej pracy różnych układów jest nieoceniona.
Żelazo wspiera system odpornościowy w walce z drobnoustrojami, wspomaga pracę układu nerwowego, występuje w hemoglobinie, gdzie ułatwia pobieranie tlenu w płucach i oddawanie go w innych tkankach, w szpiku kostnym jest wykorzystywane do tworzenia czerwonych krwinek, wpływa na pracę mięśni, enzymów tkankowych i metabolizm cholesterolu.
Ferrytyna jest białkiem, które w organizmie pełni funkcję magazynu żelaza. Gdzie występuje ferrytyna? Znajdziemy ją w największych ilościach w wątrobie, szpiku kostnym i śledzionie. Ferrytyna to najlepszy marker występujących niedoborów żelaza. Jest o wiele bardziej dokładna niż badanie samego poziomu żelaza.
Reklama
Kiedy badać poziom ferrytyny?
Najczęstsztm wskazaniem do wykonannia badania poziomu ferrytyny sa złe wyniki morfologii krwi. To one już mogą sugerować, że pacjent cierpi na niedokrwistość. Inne niepokojące wyniki to:
- obniżone stężenie hemoglobiny,
- obniżone stężenie hematokrytu,
- mikrocytoza, czyli sytuacja, kiedy czerwone krwinki mają mniejszy rozmiar.
Przy okazji badania ferrytyny warto też zlecić badanie poziomu transferryny (białko nośnikowe jonów żelaza w surowicy) oraz badanie zdolność organizmu do wiązania żelaza (tzw. TIBC).
Warto wiedzieć, że małe niedobory żelaza we krwi mogą nie powodować występowania objawów niedokrwistości. Dopiero przy dużych ubytkach żelaza u chorego mogą pojawić się typowe objawy dla anemii, jak ciągłe zmęczenie, zawroty głowy, senność oraz ogólne osłabienie organizmu.
Badanie ferrytyny powinno się wykonać także wtedy, gdy istnieje podejrzenie, że u pacjenta występuje nadmiar żelaza we krwi, zwane hemochromatozą. Więcej o tej chorobie przeczytasz tutaj. Dodatkowo poziom ferrytyny warto reguralnie kontrolować przy suplementacji żelaza, czy przunosi ona oczekiwane efekty.
Reklama
Badanie poziomu ferrytyny - jak wygląda?
Żeby sprawdzić poziom ferrytyny wykonuje się badanie krwi w punkcie diagnostycznym, a próbkę pobiera się z żyły łokciowej. Wystarczy jej niewielka ilość. Badanie wykonuje się zazwyczaj rano (w godz. 07.00 - 10.00), pacjent powinien być na czczo, a ostatni posiłek powinien być spożyty 13-14 godzin przed badaniem.
Przed badaniem warto skonsultować z lekarzem leki i suplementy przyjmowane regularnie, ponieważ niektóre mogą mieć wpływ na wynik badania.
Wynik może być zafałszowany także, gdy pacjent robi badanie po nieprzespanej nocy, po intensywnym wysiłku fizycznym, gdy ma objawy infekcji stan podgorączkowy.
Ile się czeka na wynik ferrytyny? To zależy od laboratorium, w którym wykonaliśmy badania. Zazwyczaj wynik jest gotowy w tym samym dniu, najpóźniej w dniu kolejnym.
Reklama
Ferrytyna - cena badania
Ile kosztuje oznaczenie poziomu ferrytyny? Koszt jest zależny przede wszystkim od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie. Cena badania ferrytyny zwykle waha się w granicach 20-40zł.
Reklama
Norma ferrytyny
Normy stężenia ferrytyny są uzależnione są od płci i wieku badanego. Dla osób dorosłych przyjmuje się, że wynoszą one:
- w przypadku kobiet 10-200 μg/l,
- w przypadku mężczyzn 15-400 μg/l,
Wartości referencyjne mogą się jednak różnić między sobą w zależności od laboratorium wykonującego badania, dlatego pacjent nie powinien sam interpretować wyników badania ferrytyny.
Reklama
Niska ferrytyna - przyczyny i objawy niedoboru
Niski wynik ferrytyny oznacza występowanie niedoborów żelaza w organizmie i że pacjent może cierpieć na niedokrwistość, np. z powodu źle zbilansowanej diety (zawierającej niewiele żelaza).
Przyczyn niedokrwistości może być wiele.
Bardzo często niedokrwistość jest wynikiem długich i obfitych miesiączek, krwawienia z przewodu pokarmowego (przy wrzodach żołądka i dwunastnicy), krwawienie z powodu mięśniaków macicy.
Niedokrwistość z niedoboru żelaza może być jednym z objawów nowotworów.
Niedokrwistość może też wynikać z: niedoborów B12 lub kwasu foliowego, przerzutów nowotworowych do szpiku kości, anoreksji i bulimii, upośledzonego wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego (po wycięciu żołądka, po resekcji jelita, przy enteropatii glutenowej, chorobie Leśniowskiego-Crohna), diety ubogobiałkowej, diety bogatej w substancje upośledzające wchłanianie żelaza (fosforany, fityniany, tanina).
Oprócz tego typowymi objawami dużych niedoborów żelaza są:
- obniżona odporność,
- zaburzenia koncentracji,
- bóle głowy,
- szumy uszne,
- zadyszka,
- łamliwość włosów i paznokci,
- bladość i suchość skóry,
- przyspieszona praca serca,
- nerwowość,
- zaburzenia koncentracji,
- trudności w nauce u dzieci,
- ból w klatce piersiowej,
- bóle nóg,
- pęknięcia kącików ust,
- łyżeczkowate wgłębienia na paznokciach,
- zmiany jamie ustnej.
Jak widać, niska ferrytyna wpływa na samopoczucie i ogólny stan organizmu. Osoba z obniżoną ferrytyną ma mniej energii, ciężko jej się skupić na wykonywanych pracach i szybko się męczy.
Reklama
Podwyższona ferrytyna - co oznacza?
Interpretując wyniki badań zaniepokoić powinno podwyższone stężenie ferrytyny. Na początku nalezy wykluczyć czynniki, w sztuczny sposób zawyżają wyniki badania. Należą do nich:
- infekcje ze stanem zapalnym – wynik może być zawyżony nawet miesiąc po wyleczeniu,
- ciężki trening fizyczny i intensywna praca fizyczna – wynik może być zawyżony, nawet jeśli trening odbywał się kilka dni przed badaniem.
Co oznacza wysoka ferrytyna? Jeśli wynik jest wiarygodny, podwyższone stężenie ferrytyny może wskazywać na:
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- uszkodzenie wątroby,
- martwicę wątroby,
- nowotwory,
- choroby związane z nadmiarem żelaza w ustroju, czyli: hemochromatozę pierwotną lub potransfuzyjną, niedokrwistość megaloblastyczną, hemolityczną lub aplastyczną,
- przewlekłe zakażenia,
- choroby autoimmunologiczne,
- uszkodzenia śledziony.
Jeśli wysoki poziom ferrytyny utrzymuje się przez dłuższy czas, może dojść do zbytniego obciążenia żelazem organów wewnętrznych, w tym między innymi wątroby. Warto wtedy wykonać kontrolne próby wątrobowe i USG jamy brzusznej.
Objawy nadmiaru żelaza we krwi charakteryzują się:
- osłabieniem,
- zaburzoną pracą serca,
- bólami stawów,
- zaparciami,
- wzdęciami,
- mniejszym libido.
Jak obniżyć wysoki poziom ferrytyny? Warto skupić się na odpowiedniej diecie, która nie może zawierać produktów bogatych w żelazo (czerwone mięso, szpinak, żółtka jaj).
Innymi sposobami są m.in. wykonanie zabiegu flebotomii, czyli pobraniu większej ilości krwi od pacjenta (zabieg trzeba wykonać minimum kilka razy) oraz przyjmowaniu chelatów, czyli substancji wiążącymi się z metalami we krwi, co pozwala na ich eliminację z organizmu.
