Jak wygląda fiołek trójbarwny?
Fiołek trójbarwny (Viola tricolor) jest niewielkim kwiatem zaliczanym do rodziny fiołkowatych (Violaceae). W tradycyjnych przekazach ludowych bywa inaczej nazywany bratkiem polnym.
Oba określenia, jedno botaniczne, drugie tradycyjne, odnoszą się do tej samej rośliny. Innym kwiatem jest natomiast też fiołek polny (Viola arvensis Murr) - to odmienny gatunek, choć mający podobną morfologię. Należy o tym pamiętać, nazwy te bowiem często są błędnie używane zamiennie.
Fiołek trójbarwny, jak sama nazwa wskazuje, charakteryzuje się zróżnicowaną kolorystyką kwiatów. Są one białe, z fioletowymi lub granatowymi plamami na brzegach oraz żółtymi w części centralnej. Mają lekko jajowaty kształt i ząbkowane brzegi.
Liście często mają kształt serca, ale bywają też bardziej podłużne, ich brzegi są zaś pokarbowane. Delikatnie owłosione łodygi osiągają wysokość od 10 do 30 centymetrów.
Jako ciekawostkę można podać, że kwiat ten w wielu krajach, a przykład Niemczech, uchodzi za symbol miłości i podziwu, w związku z czym bywa wręczany ukochanym osobom w Walentynki. Symbolizuje też takie wartości i uczucia, jak wolność i podziw.
Fiołek trójbarwny jest kwiatem ozdobnym, którego wygląd budzi pozytywne emocje. Przede wszystkim jednak warto pamiętać, iż ma on liczne właściwości prozdrowotne, dzięki czemu znajduje szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej.
Reklama
Uprawa fiołka trójbarwnego
Trójbarwny bratek jest rośliną jednoroczną lub dwuletnią, występująca dziko w Europie, Azji i Ameryce Północnej. W dużych ilościach rośnie polach i nieużytkach rolnych.
Preferuje gleby żyzne, dobrze przepuszczalne, o odczynie pH zbliżonym do obojętnego. Potrzebuje słońca, dobrze rozwija się też w półcieniu, gorzej natomiast radzi sobie w miejscach stale zacienionych.
Jego uprawa w doniczce, skrzynce czy przydomowym ogrodzie nie przysparza większych trudności. Nasiona mogą być umieszczane bezpośrednio w ziemi, najlepiej wczesną wiosną lub jesienią.
Roślina lubi wilgoć, dlatego powinna być regularnie podlewana, zwłaszcza w okresach suszy. Nie powinno się jednak doprowadzać do przemoczenia ziemi - efektem tego mogą być różne choroby, powodowane przez pajęczaki i grzyby.
Zalecane jest nawożenie substancjami organicznymi lub mineralnymi, jednak z zachowaniem umiaru. W przypadku upraw ogrodowych, trzeba też dbać o regularne usuwanie chwastów.
Jeśli chodzi o zbieranie fiołka do zastosowań leczniczych i kosmetycznych, ziele powinno być ścięte w porze letniej, a następnie jednowarstwowo wyłożone do wysuszenia w ciepłym, słonecznym miejscu.
Reklama
Właściwości fiołka trójbarwnego
Ziele fiołka trójbarwnego ma wiele właściwości leczniczych, które medycyna naturalna wykorzystuje w terapii licznych schorzeń i zaburzeń.
W jego składzie znajdują się substancje cenione w medycynie i kosmetologii, takie jak między innymi:
- Bioflawonoidy (rutozyd, rutyna, kwercetyna czy hesperydyna) i karotenoidy (zeaksantyna, wiolaksantyna), które są znane ze swoich właściwości antyoksydacyjnych.
- Fenolokwasy (kawowy, protokatechowy, gentozynowy czy waniliowy) o działaniu ściągającym, przeciwzapalnym, przeciwobrzękowym, a także ograniczającym krwawienia.
- Kwas salicylowy, który działa ograniczająco w stanach zapalnych, działa też przeciwbakteryjnie, a także hamuje aktywność gruczołów łojowych.
- Antocyjany, które uszczelniają naczynia krwionośne.
- Składniki mineralne oraz witamina C, będąca silnym antyoksydantem.
- Inne składniki, w tym śluz, saponiny, garbniki oraz olejki eteryczne.
Reklama
Zastosowanie fiołka trójbarwnego. Na co pomaga?
Jednym z najczęstszych zastosowań ziela fiołka trójbarwnego są różnego typu problemy dermatologiczne.
Czy wyciąg z tej rośliny pomaga na trądzik? Tak. Może być stosowany w terapii tej choroby między innymi ze względu na właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, a także hamujące łojotok.
Znaczenie ma też działanie detoksykujące, a także kojące. Należy pamiętać, że trądzik jest chorobą związaną z nadmiernym pobudzeniem gruczołów łojowych, czemu towarzyszą miejscowe stany zapalne. Ważnym czynnikiem etiologicznym są zaś bakterie Propionibacterium acnes i kilka podobnych szczepów.
Fiołek trójbarwny wykorzystuje też korzystne działanie na skórę przy innych dermatozach, w tym:
Z powodzeniem może być też stosowany na cerę problematyczną - uszczelniając naczynka krwionośne i zwiększając ich elastyczność oraz zapobiegając pękaniu objawiającemu się nieestetycznym rumieniem na twarzy.
Roślina ta:
- reguluje przemianę materii,
- przyspiesza trawienie tłuszczów,
- ułatwia wypróżnianie się,
- łagodzi uczucie głodu - przeciwdziała więc długotrwałym zatwardzeniom.
Bratek polny może także wspierać odchudzanie się. Efekt ten możliwy jest między innymi dzięki znacznej zawartości śluzów, zapewniających uczucie sytości, a także ułatwiających pasaż treści pokarmowych w jelitach.
Bratek ma też działanie moczopędne, dzięki czemu może być stosowany przy infekcjach pęcherza moczowego, kamicy nerkowej czy uszkodzeniach nerek związanych choćby z nadużywaniem leków.
W związku z tym bywa również używany pomocniczo w terapii nadciśnienia tętniczego, które jest schorzeniem korelującym często z problemami nefrologicznymi.
Z racji tego, że wyciąg z tej rośliny oczyszcza oskrzela, nadaje się do wykorzystania przez osoby dotknięte astmą, a także borykające się z infekcjami górnych dróg oddechowych.
Oprócz tego poleca się przyjmowanie ekstraktów z fiołka między innymi przez pacjentów cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów. Innym wskazaniem są schorzenia dotykające siatkówkę oka.
Nie można oczywiście zapominać, że oprócz właściwości leczniczych i pielęgnacyjnych, fiołek spełnia się w zastosowaniach czysto estetycznych i jest często wybieraną rośliną ozdobną.
Reklama
Jak stosować fiołek trójbarwny? Dawkowanie
W jaki sposób można stosować ekstrakty z bratka? Niewątpliwie dużą popularnością cieszą się herbaty z fiołka trójbarwnego, które przygotowuje się poprzez zalanie ziela wrzątkiem i odstawienie do zaparzenia na kilka minut.
Oprócz naparu może przygotować też odwar, zalewając surowiec letnią wodą, a następnie gotując.
Obok ekstraktów przeznaczonych do picia, dostępne na rynku są także suplementy diety w tabletkach, dedykowane między innymi pacjentom zmagającym się z trądzikiem.
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, co jest lepsze dla zdrowia - herbata czy tabletki. Napój wydaje się być bardziej naturalnym środkiem, jednak gotowe suplementy są łatwiejsze w codziennym stosowaniu.
Można też w ich przypadku zachować lepszą kontrolę nad dawkowaniem, które nota bene nie jest szczególnie rygorystycznie określone. Wiadomo bowiem tylko, że ziele to należy stosować z umiarem. Warto w związku z tym zapoznać się z informacjami zawartymi na opakowaniach, a w razie konieczności skonsultować z lekarzem.
Świeży bratek dodawany jest też niekiedy do produktów spożywczych, na przykład soków, syropów i likierów, aby zwiększyć ich aromatyczność.
Wyciąg z fiołka trójbarwnego jest również składnikiem kosmetyków służących do pielęgnacji, a nawet komponentem perfum.
Reklama
Przeciwwskazania i skutki uboczne stosowania fiołka trójbarwnego
Mimo niezaprzeczalnych korzyści, stosowanie bratka polnego wiąże się z ryzykiem potencjalnych skutków ubocznych.
Należą do nich między innymi:
- Alergie skórne przy zastosowaniach zewnętrznych: rumienie, wysypki, pokrzywki czy świąd.
- Częstomocz - nadmierne pobudzenie układu moczowego może doprowadzić do odwodnienia i utraty niektórych cennych substancji.
- Biegunki - zapobiegając zatwardzeniom, fiołek przyjmowany w zbyt dużych ilościach może mieć efekt odwrotny, doprowadzając do regularnych biegunek, które także wiążą się z odwodnieniem.
- Zubożenie naturalnej mikroflory jelit - wykazując właściwości przeciwbakteryjne, składniki fiołka mogą eliminować w układzie trawiennym nie tylko chorobotwórcze patogeny, ale też pożyteczne bakterie probiotyczne. Efektem tego jest między innymi obniżenie naturalnej odporności organizmu.
- Osłabienie lub wzmożenie działania niektórych leków, np. przeciwzakrzepowych lub przeciwcukrzycowych. Pacjenci korzystający stale ze wsparcia farmakologicznego nie powinni stosować bratka bez konsultacji z lekarzem.
W związku z ryzykiem skutków ubocznych i potencjalnej szkodliwości, przeciwskazane jest stosowanie fiołka w następujących sytuacjach:
- Ciąża i karmienie piersią - zaleca się, by kobiety w tym okresie życia nie przyjmowały preparatów zawierających wyciąg z bratka, m.in. ze względu na obecność salicylanów, a także brak szerszych badań w tej materii.
- Alergia - stwierdzenie podatności na reakcje uczuleniowe spowodowane którąś z substancji znajdujących się w składzie fiołka praktycznie wyklucza możliwość jego używania.
- Schorzenia krwotoczne - fiołek może hamować procesy krzepnięcia krwi. Z tego samego powodu przeciwskazaniem jest również stosowanie wspomnianych wyżej leków.
- Choroby autoimmunologiczne - choć fiołek bywa polecany osobom z RZS, jednocześnie schorzenie to jest często wymieniane jako przeciwskazanie do jego stosowania. Podobnie dotyczy to innych problemów zdrowotnych, których istotę stanowi nieprawidłowa agresja układu immunologicznego względem tkanek własnego organizmu. Fiołek może bowiem wpływać modulująco na odporność. Zaleca się w związku z tym zachować ostrożność w jego przymowaniu.
Reklama
Cena fiołka trójbarwnego. Gdzie kupić?
Gdzie kupić fiołek trójbarwny? Zioła w postaci odpowiednio spreparowanego suszu dostępne są w aptekach i sklepach z naturalną żywnością, podobnie jak suplementy diety oraz wyroby medyczne.
Ceny tego typu produktów są niewygórowane. Ziele w opakowaniu o wielkości 100 gramów można kupić za około 5-6 złotych.
Preparaty w tabletkach można dostać już za kilkanaście złotych, aczkolwiek są też droższe, na które trzeba wydać kilkadziesiąt złotych.
Podobnie rzecz wygląda w przypadku kosmetyków, takich jak szampony czy kremy. Nasiona są natomiast do nabycia w sklepach ogrodniczych w cenie zaledwie kilku złotych.
