Czym jest frakcja wyrzutowa?
Frakcja wyrzutowa (ejection fraction, EF) to jeden z parametrów branych pod uwagę przy ocenie pracy serca. Parametr ten oznacza ilość krwi, jaka jest wypompowywana z lewej komory serca w trakcie jednego skurczu.
Co należy podkreślić, frakcja wyrzutowa serca nie oznacza całej objętości krwi znajdującej się w lewej komorze serca, a jedynie wydostającą się z komory w trakcie skurczu. EF określa się procentowo, najczęściej w trakcie badania echokardiograficznego, nazywanego potocznie echem serca. Im frakcja wyrzutowa lewej komory (LVEF) jest mniejsza, tym na gorszą niewydolność serca (heart failure, HF) cierpi pacjent. Zwykle obniżona manifestuje się poprzez szereg objawów podmiotowych i przedmiotowych.
Reklama
Objawy niewydolności serca z obniżoną frakcją wyrzutową serca
Pacjent z obniżoną frakcją wyrzutowa serca zazwyczaj skarży się na następujące dolegliwości:
- duszność, zwłaszcza nasilająca się w pozycji leżącej, a także napadowa duszność nocna;
- zmniejszenie tolerancji wysiłku;
- świszczący oddech;
- kołatanie serca;
- omdlenia;
- zmęczenie;
- znużenie;
- obrzęki kończyn dolnych;
- uczucie pełności;
- brak apetytu;
- przyrost masy ciała, a także spadek w zaawansowanej niewydolności.
Wśród typowych objawów przedmiotowych dysfunkcji skurczowej lewej komory serca wymienić można:
- podwyższone ciśnienie w żyłach szyjnych;
- trzeci ton serca;
- przemieszczenie uderzenia koniuszkowego;
- szmery skurczowe;
- tachykardia.
Co warto podkreślić, niewydolności serca nie zawsze towarzyszy obniżona frakcja wyrzutowa. Zdarzają się przypadki niewydolności serca z nieznacznie obniżoną lub prawidłową EF, jednakże z dysfunkcją rozkurczową.
Zazwyczaj u tych pacjentów obserwuje się inne objawy choroby, takie jak:
- przerost lewej komory serca,
- powiększenie lewego przedsionka,
- dysfunkcja rozkurczowa.
Reklama
Normy frakcji wyrzutowej
Norma frakcji wyrzutowej serca wynosi 50 - 75 proc. Generalnie wartości powyżej 50 proc. oznaczają, że serce pracuje prawidłowo i należycie zaopatruje narządy w tlen i substancje odżywcze.
Frakcja wyrzutowa serca poniżej normy, ale mieszcząca się w zakresie 36-49 proc., oznacza umiarkowanie obniżoną kurczliwość serca. Taki wynik EF oznacza wyraźnie uszkodzenie serca, jednakże w stopniu umiarkowanym, pozwalającym pacjentowi na normalne funkcjonowanie.
Natomiast frakcja wyrzutowa wynosząca 35 proc. lub mniej oznacza poważną niewydolność mięśnia sercowego, która może skutkować arytmiami komorowymi serca, a także nagłą śmiercią sercową.
Reklama
Czy frakcja wyrzutowa może się poprawić?
Wielu pacjentów z obniżonym parametrem EF zastanawia się, czy frakcja wyrzutowa może się poprawić. Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, gdyż wszystko zależy od przyczyny dysfunkcji skurczowej komory serca, a także od stanu pacjenta.
W przypadku przewlekłej niewydolności serca, będącej zazwyczaj następstwem nadciśnienia tętniczego lub choroby wieńcowej, frakcja wyrzutowa serca nie ulegnie dużej poprawie bez względu na metodę leczenia. Warto jednak podkreślić, że leczenie przewlekłej niewydolności serca jest niezbędne by spowolnić postęp choroby, a tym samym przedłużyć choremu życie.
Natomiast w przypadku ostrej niewydolności serca, która najczęściej jest skutkiem zawału lub zapalenia mięśnia sercowego, frakcja wyrzutowa może się poprawić.
Reklama
Jak można podnieść frakcję wyrzutową serca?
Zatem jak można podnieść frakcję wyrzutową serca? Leczenie niewydolności mięśnia sercowego zazwyczaj przebiega dwutorowo. Koniecznie jest zarówno stosowanie środków farmakologicznych, jak i zmiana trybu życia.
Lekami stosowanymi najczęściej na niewydolność serca z obniżoną frakcją wyrzutową są:
- inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę;
- beta-blokery;
- antagoniści receptora aldosteronowego;
- iwabradyna;
- diuretyki (leki moczopędne);
- blokery kanału wapniowego;
- leki przeciwzakrzepowe.
Jeżeli chodzi o leczenie niefarmakologiczne, to pacjent powinien diametralnie zmienić tryb życia. Przy niewydolności serca wskazana jest aktywność fizyczna, jednakże odpowiednio dostosowana do stanu pacjenta. Zalecane są przede wszystkim spacery, pływanie, jazda na rowerze, zaś niewskazane – sporty siłowe, wymagające gwałtownych ruchów takie jak squash, podnoszenie ciężarów czy biegi sprinterskie.
Pacjent cierpiący na przewlekłą niewydolność serca powinien także zwracać uwagę na ilość wypijanych płynów – zalecane jest picie 1,5 l płynów na dobę, włącznie z kawą, herbatą, zupami etc.
Kolejnym ważnym punktem leczenia niefarmakologicznego jest kontrola spożycia soli (sodu). Typowa polska dieta obfituje w sól, dlatego zwykle pacjentom zaleca się ograniczenie soli. Warto zwykłą sól kuchenną zastąpić dietetyczną niskosodową.
Kolejny, nie mniej ważny punkt, to ograniczenie spożycia alkoholu. Dopuszczalne jest jedynie okazjonalne picie, jednakże w dawce nie przekraczającej 10 ml czystego alkoholu na dobę, co jest równoznaczne z wypiciem kieliszka wina lub 0,25 l piwa. Pacjent, który pali papierosy powinien niezwłocznie porzucić nałóg, gdyż dym papierosowy uszkadza serce poprzez znaczące zmniejszenie ilości tlenu we krwi. Ponadto chory powinien zadbać o minimum 8 godzinny sen.
Co warto podkreślić, przy zaawansowanej niewydolności serca, leczenie farmakologiczne może nie wystarczyć. Niekiedy zachodzi konieczność wszczepienia stymulatora - rozrusznika serca, wykonania zabiegu ablacji, kardiowersji czy przezskórnego poszerzenia tętnic cewnikiem balonowym (PCI) z implantacją metalowego rusztowania (stentu) bądź wszczepienie pomostu aortalno-wieńcowego (tzw. baj-pasy, CABG).
