Co to jest gorączka krwotoczna?
Gorączka krwotoczna to zbiorcza nazwa dla szerokiej grupy ciężkich ogólnoustrojowych zakażeń, których wspólną cechą jest podobny przebieg kliniczny.
Typowe objawy gorączki krwotocznej to:
- bardzo wysoka temperatura (39-41 stopni Celsjusza), dreszcze, uczucie rozbicia, silne bóle głowy oraz mięśniowo-stawowe, niekiedy także brzucha; możliwe nudności, biegunki i wymioty;
- uszkodzenie naczyń krwionośnych i zaburzenia krzepnięcia, prowadzące do krwawień i krwotoków wewnętrznych, zaburzenia równowagi organizmu, wstrząsu i niewydolności wielonarządowej - dlatego schorzenia tego typu cechują się wysoką śmiertelnością.
Różnego typu gorączki krwotoczne wywoływane są przez wirusy RNA należące do czterech rodzin: Filoviridae, Flaviviridae, Arenaviridae i Bunyaviridae.
Przenoszone są:
- przez tzw. wektory zakażenia, czyli ukąszenia komarów, kleszczy i tym podobnych
- drogą kropelkową, przez kontakt ze śliną, wydzieliną z nosa, kałem, moczem, wymiocinami.
Gorączki krwotoczne występują przede wszystkim w krajach trzeciego świata, położonych w strefie międzyzwrotnikowej. Większość tego typu chorób ma pochodzenie odzwierzęce, choć w przypadku kilku zakażeń rezerwuarem pozostaje człowiek. Ze względu na łatwość szerzenia się zarazków, część z nich ma potencjał epidemiczny. Niezwykle trudno jest zapobiegać zakażeniom.
Trudne też jest leczenie gorączki krwotocznej. Terapia ma charakter objawowy, polegający na zbijaniu temperatury, uzupełnianiu płynów, wyrównywaniu zaburzeń wodno-elektrolitowych, czy działaniach przeciwwstrząsowych. Jedynym lekiem działającym przyczynowo, czyli przeciwwirusowo, jest rybawiryna, jednak jej skuteczność ogranicza się wyłącznie do kilku postaci choroby.
Reklama
Gorączka krwotoczna Ebola
Z kilkunastu odmian, najbardziej znaną w ostatnich latach jest gorączka krwotoczna Ebola, nękająca ludność Afryki Subsaharyjskiej. Wywoływana jest przez wirus należący do rodziny Filoviridae, zidentyfikowany w 1976 roku, obecnie występujący w kilku podtypach (Zair, Sudan, Tai Forest, Bundibugyo, Reston).
Naturalnym rezerwuarem dla tego patogenu są małpy oraz niektóre gatunki nietoperzy. Człowiek zaraża się poprzez bezpośredni kontakt z krwią lub płynami ustrojowymi zwierząt oraz osób chorych i zmarłych, a także przez mięso. Wirus Ebola nie przenosi się drogą powietrzną, co ogranicza zdolność jego transmisji.
Nie mniej stanowi on ogromne zagrożenie, siejąc w organizmie śmiertelne spustoszenie. Po początkowych objawach niespecyficznych (bardzo wysoka gorączka, dreszcze, ból mięśni), następują symptomy skazy krwotocznej:
- krwiste wymioty i biegunki;
- krwawienie z nosa, dziąseł, plucie krwią;
- krwiomocz i krwawienie z dróg rodnych (kobiety);
- odwodnienie;
- hipoalbuminemia – obniżenie stężenia białek zwanych albuminami poniżej krytycznego poziomu;
- uszkodzenie wątroby z objawami żółtaczki;
Mimo, iż od odkrycia wirusa minęło już 45 lat, nauka wciąż nie dysponuje lekiem, który pozwoliłby go zwalczyć, nie ma też szczepionki zapobiegającej zakażeniom. Śmiertelność Eboli według różnych danych sięga od 50 do nawet 90 procent. Dlatego każdorazowo w sytuacji pojawienia się większych ognisk choroby epidemiolodzy drżą w obawie przed rozprzestrzenieniem się zarazy na szerszą populację.
Reklama
Gorączka Denga
Innego rodzaju schorzeniem jest gorączka krwotoczna Denga. Źródłem zakażeń jest w tym przypadku wirus z rodziny Flaviviridae, rodzaju Flavivirus. Rezerwuarem jest człowiek, sporadycznie także małpy.
Choroba przenoszona jest przez komary Aedes aegypti, nie istnieje natomiast możliwość bezpośredniego zarażenia się od drugiej osoby. Wirus Denga obecny jest w wielu rejonach świata, w tym w Azji Południowo-Wschodniej, Afryce Subsaharyjskiej, Ameryce Środkowej i Południowej, a także w Oceanii.
Zakażenie tym patogenem może przebiegać w trzech postaciach klinicznych:
- ostry stan gorączkowy z nieżytem górnych dróg oddechowych i wysypką plamisto-grudkową;
- gorączka Denga – wysoka temperatura, wysypka, bóle głowy, kości i stawów (zwłaszcza kolanowych), powiększenie węzłów chłonnych;
- gorączka krwotoczna Denga, spotykana głównie w Azji – dzieli się na dwie fazy: w pierwszej obecne są typowe objawy początkowe z wysoką temperaturą na czele, w drugiej występują bóle brzucha, powiększenie wątroby i skaza krwotoczna, z krwawieniami do jam ciała i krwistymi wybroczynami na jego powierzchni.
Większość zakażeń Dengą przebiega bezobjawowo lub z niewielkim tylko natężeniem. Poważne zagrożenie dla człowieka stanowi jedynie choroba w postaci krwotocznej. W wyniku skazy po kilku dniach może dochodzić do wstrząsu i utraty przytomności, a przy braku leczenia (czysto objawowego) – zgonu. Ofiarami śmiertelnymi są przede wszystkim dzieci.
Ostatnio świat obiegła informacja o wzroście zachorowań na degnę w Brazylii. Podaje się, że na początku 2024 roku zanotowano w tym kraju już ponad 350 tysięcy zakażeń, czyli cztery razy więcej niż przez cały ubiegły rok.
W Europie, w której do tej pory nie występowała denga z roku na rok pojawia się coraz więcej przypadków zakażeń. Choć źródłem zakażenia są rodzaje komarów, które rzadko występują na naszym kontynencie, naukowcy ostrzegają. Ocieplenie klimatu może sprawić, że insekty, które przenoszą groźnego wirusa mają coraz lepsze warunki do rozwoju w naszej w tej części świata.
Co ważne, choć od kilku lat cyklicznie pojawiają się informacje o dendze w Europie, w tym roku we Włoszech sytuacja stała się znacznie poważniejsza. Lokalne władze i służby medyczne podejęły decyzję o konieczności dezynfekcji samolotów, szczególnie tych, które przylatują z Argentyny i Brazylii. Wzmożono także kontrole sanitarne na lotnisku Fiumicino w Rzymie.
Reklama
Gorączki krwotoczne
Wymienione wyżej gorączki krwotoczne to tylko dwa przykłady. Całościowa typologia tego typu schorzeń uwzględnia aż kilkanaście pozycji.
Ze względu na źródło zakażenia oraz przebieg choroby i miejsce jej występowania, wyróżniane są:
- wirus Filoviridae:
- gorączka krwotoczna Ebola (m.in. Kongo, Gabon, Liberia, Sierra Leone, Gwinea, Sudan, Uganda, Wybrzeże Kości Słoniowej, Filipiny);
- gorączka krwotoczna Marburg (cała Afryka Subsaharyjska);
- wirus Flaviviridae:
- żółta gorączka (Ameryka Południowa, Afryka Subsaharyjska);
- gorączka krwotoczna Denga (Rejony tropikalne i subtropikalne na całym świecie);
- omska gorączka krwotoczna (Zachodnia Syberia);
- choroba lasu Kyasanur (Indie, Chiny, Arabia Saudyjska);
- gorączka Zachodniego Nilu (USA, Afryka Północna i Środkowa, Bliski Wschód);
- wirus Arenaviridae:
- gorączka Lassa (zachodnie rejony Afryki Subsaharyjskiej);
- gorączka Lujo (Zambia);
- argentyńskie, wenezuelskie, boliwijskie i brazylijskie gorączki krwotoczne;
- gorączka krwotoczna Chapare (Boliwia);
- wirus Bunyaviridae:
- gorączka krwotoczna Hanta z zespołem nerkowym (Azja i Europa Wschodnia);
- hantawirusowy zespół płucny (Ameryka);
- krymsko-kongijska gorączka krwotoczna (Afryka, kraje bałkańskie, południowa Rosja, Azja Centralna, Chiny, Indie, Pakistan, Afganistan);
- gorączka doliny Rift (Afryka Subsaharyjska, Madagaskar, Jemen, Arabia Saudyjska);
Reklama
Gorączka krwotoczna w Polsce
Choć kojarzona jest głównie z Afryką i Azją, występuje też gorączka krwotoczna w Europie. W postaci krymsko-kongijskiej pojawia się na Bałkanach i na Węgrzech, a jako gorączka Hanta we wschodniej części kontynentu, głównie na Ukrainie, ale nie tylko.
Odnotowuje się też pojedyncze przypadki tego typu gorączki krwotocznej w Polsce, przede wszystkim w województwie podkarpackim (w tym w Bieszczadach i Beskidzie Niskim).
Odpowiedzialny za zakażenia wirus Hinta roznoszony jest przez gryzonie i powoduje uszkodzenia nerek oraz krwotoki wewnętrzne. U pacjentów zdiagnozowanych w Polsce wykryto zakażenie stosunkowo mało groźnymi jego mutacjami Dobrava i Puumala, w przypadku których śmiertelność wynosi około 1 proc. Nie odnotowano żadnych zgonów.
