Jak wygląda gorczyca?
Gorczyca to roślina należąca do rodziny kapustowatych. W Polsce uprawia się jej trzy rodzaje: białą, sarepską i czarną. To rośliny jare, które osiągają wysokość do około 120-150 cm.
Barwa i owłosione liście gorczycy czarnej i sarepskiej kojarzą się z rzepakiem. Natomiast gatunek biały ma jasnozieloną barwę, silnie owłosione liście i łuszczyny. U każdej z nich występują żółte kwiaty, lecz tylko biała jest miododajna. Obecność pszczół na plantacji zwiększa plonowanie. Owoce białej gorczycy mają kilka nasion, w przeciwieństwie do dwóch pozostałych gatunków, które zawierają ich kilkanaście.
Omawiana roślina jest znana od wielu tysięcy lat. Świadczy o tym chociażby biblijna przypowieść o ziarnku gorczycy, które jest porównywane do Królestwa Niebieskiego. W momencie zasiewu jest zwykle niepozorne, natomiast, gdy wyrośnie jest większe od innych roślin. Oczywiście, opowieść ta ma znaczenie metaforyczne. Z I wieku n.e. pochodzą natomiast przepisy Rzymianina Columelli, który opisywał przygotowanie musztardy na bazie tego dodatku. Właściwości gorczycy znał również znany lekarz starożytności - Hipokrates.
Dawniej do produkcji musztardy wykorzystywano gorczycę polną. Dziś raczej traktuje się ją jako chwast. Atrakcyjną wizualnie odmianą sałaty jest tzw. gorczyca japońska. Nazwa może więc nieco mylić.
Gorczyca to powszechnie stosowana przyprawa, a także składnik kiszonek nadający im aromatyczny smak.
Gorczyca biała
Najbardziej delikatna ze wszystkich gatunków jest gorczyca jasna, inaczej gorczyca biała o właściwościach przeciwzapalnych i osłonowych. Stymuluje metabolizm, przez co znajduje zastosowanie w wielu ciężkostrawnych daniach. To roślina oleista, której ma skład chemiczny zbliżony do oleju rzepakowego.
Choć niektórzy utożsamiają gorczycę białą z żółtą, to nie są takie same rośliny - od gorczycy żółtej biała różni się przede wszystkim wielkością, kolorem i smakiem. Ta żółta jest mniejsza i nieco bardziej ostra, a jej ziarenka - jak sama nazwa wskazuje - są znacznie bardziej żółte. Oba typy są surowcem przyprawowym. Jednak jeżeli wolisz delikatniejsze potrawy, koniecznie postaw na gorczycę białą.
Gorczyca czarna
Inna nazwa gorczycy to czarna kapusta. Surowcem wykorzystywanym w fitoterapii są olejek oraz jej dojrzałe czarne nasiona. W roślinie tej znajduje się wiele wartościowych związków.
W średniowiecznych klasztorach zakazane było spożywanie produkowanej z niej musztardy, a to za sprawą tego, że już wieki wcześniej, bo w starożytności przypisywano gorczycy czarnej właściwości wzmagające popęd. Od stuleci traktowano ją jako afrodyzjak.
Warto też przyjrzeć się różnicom między gorczycą czarną a białą. Nasiona obu są bezwonne. Jednak ziarenka gorczycy czarnej wyróżniają się bardziej łagodnym, orzechowym smakiem, z kolei te drugie są znacznie bardziej gorzkie i pikantne. Ma to znaczenie podczas dodawania tej przyprawy do potraw.
Inne typy gorczycy, które zasługują na uwzględnienie to gorczyca brązowa i czerwona. Wykorzystuje się je do produkcji musztard.
Reklama
Jaka jest uprawa gorczycy?
Miejscem idealnym do uprawy gorczycy jest gleba po zbożach. Należy pamiętać, że najmniejsze wymagania glebowe ma gorczyca biała. Z kolei największe - czarna. Uprawa gorczycy czarnej powinna odbywać się na glebach pszenno-buraczanych. Co istotne, trzeba zadbać o to, by każdy rodzaj gorczycy posadzić na glebach bogatych w wapń. Gorczyca biała dobrze rosnie na glebach żytnich. Natomiast sarepska i czarna tolerują również zmeliorowane gleby torfowe.
Jeżeli planujesz uprawę gorczycy z myślą o nasionach, uprawiaj ją na ziemi po orce zimowej. Gorczyca wymaga płytkiego zasiewu. Roślinę najlepiej wysiewać na przełomie marca i kwietnia. Kwitnienie gorczycy przypada na czerwiec. Do odchwaszczania zwykle stosuje się herbicydy.
Co ciekawe, gorczyca sprawdzi się bardzo dobrze na poplon. Sadzi się ją tak nie po to, by zbierać z niej owoce, ale by użyźniła ziemię. Roślina nadaje się na zielony nawóz, a także skutecznie odstrasza ślimaki. Sprawdzi się też na opuchlaki.
Kiedy siać gorczycę na poplon? Idealnym terminem jest przełom sierpnia i września. Nasiona wysiewa się w dawce 2-5 g/m2, najlepiej na głębokości do 3 cm. Już po 4 tygodniach od zasadzenia roślina będzie dostatecznie rozwinięta. Pod koniec października następuje moment, gdy można przyorać roślinę nim zdrewnieje. Taka gorczyca staje się też wartościowym źródłem pyłku dla pszczół.
Reklama
Jakie są właściwości gorczycy?
Czy gorczyca jest zdrowa? Odpowiedzi dostarczają nam zawarte w tej roślinie składniki. W składzie czarnego i białego gatunku znajdziemy m.in. takie substancje jak:
- olej tłusty - (ok. 30 %) nawilża i wygładza, pozytywnie wpływając m.in. na stan włosów,
- związki śluzowe - mają istotne znaczenie w łagodzeniu różnego rodzaju podrażnień, m.in. podrażnień jamy ustnej;
- związki białkowe - to składnik budulcowy organizmów;
- flawonoidy - działają przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo, przeciwbakteryjnie, a także niwelują wolne rodniki sprzyjające starzeniu się organizmu;
- fitosterole - ograniczają wchłanianie cholesterolu, co może zabezpieczać np. przed rozwojem miażdżycy.
To również skarbnica glikozydów, m.in. synigryny, która działa odkażająco, rozgrzewająco i wykrztuśnie, a także olejku eterycznego o niezwykle silnym potencjale antybakteryjnym.
To właśnie przedstawione powyżej składniki mają wpływa na właściwości lecznicze gorczycy czarnej i białej. Ich nasiona były wykorzystywane już w czasach starożytnych jako afrodyzjak, wzmagający popęd. Gorczyca działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo, przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie, ma pozytywny wpływ na procesy trawienne, a także łagodzi dolegliwości reumatyczne i bóle mięśniowe. Wspomaga także walkę z problemami dróg oddechowych.
Biała gorczyca pozytywnie wpływa nie tylko na organizm ludzki, ale jest też rośliną miododajną. Może też być wykorzystywana jako pasza dla zwierząt.
Nie można pominąć również właściwości zdrowotnych kiełków gorczycy. Dzięki obecności w ich składzie:
- fitoncydów roślina ta działa bakteriobójczo;
- witaminy B2 wzmocniony jest układ odpornościowy;
- błonnika przyśpieszone zostają procesy trawienne.
Ponadto właściwości kiełków gorczycy to działanie przeczyszczające i przeciwzapalne. Swoje wartości odżywcze kiełki zawdzięczają także obecności witamin A, C, E, K, B1 i B3. To źródło wapnia, magnezu, selenu, potasu, fosforu, cynku i żelaza. Znajdziemy w nich również kwasy omega-3, białko, przeciwutleniacze, chlorofil i karoten. Te wszystkie składniki sprawiają, że kiełki to nie tylko pikantny zamiennik szczypiorku do sałatki lub na kanapkę, ale też prawdziwy zastrzyk witamin i minerałów.
Warto też przyjrzeć się lepiej właściwościom oleju z gorczycy, który można stosować zewnętrznie, np. do masażu w celach rozgrzania organizmu. Taki olejek wzmacnia również osłabione cebulki włosów. Zmniejszenie zmarszczek, trądziku i wyrównanie kolorytu skóry to kolejne zalety stosowania płynnej gorczycy.
Co jeszcze daje gorczyca? Zapach musztardowy, którym wyróżnia się m.in. olejek, skutecznie odstrasza pasożyty, chroni przed świerzbowcem, a także zniechęca gryzonie do odwiedzenia np. domowej spiżarni.
Reklama
Zastosowanie gorczycy. Na co pomaga?
Na co pomaga gorczyca? Jej dobroczynne działanie wykorzystywane jest wewnętrznie i zewnętrznie. Nasiona i olejek z tej rośliny sprawdzą się przy wielu dolegliwościach.
Gorczyca polecana jest:
- na zatoki - z uwagi na właściwości przeciwzapalne opisywanej tu rośliny, można wykorzystać ją do walki z problemami z zatokami. Funkcję rozgrzewającego termoforu może pełnić woreczek z gorczycą na zatoki. Tego typu produkt można kupić w niektórych sklepach internetowych.
- na stawy i bóle kręgosłupa - w medycynie ludowej wykorzystuje się płócienne woreczki napełnione ziarnami tej rośliny do tworzenia okładów na bolące miejsca z powodu reumatyzmu. Takie rozwiązanie nieco zmniejsza nieprzyjemne doznania.
- na bóle mięśniowe - dzięki temu, że gorczyca podrażnia delikatnie skórę, stymuluje układ krążenia do działania, co ma istotne znaczenie w niwelowaniu bólu. Zewnętrznie na kontuzje mięśni polecał ją nawet Hipokratesx.
- na włosy - nie tylko wzmacnia cebulki włosów, ale też stymuluje ich porost. Dodatkowo nakładanie olejku z gorczycy na włosy, działa na kosmki regenerująco i nawilżająco.
- na przeziębienie - znanym sposobem poprzednich pokoleń na walkę z tą dolegliwością były tzw. kąpiele gorczycowe stóp. W około 2 litrach wody należy rozpuścić 1 łyżkę zmielonej gorczycy. Następnie 2 razy dziennie przez 10 minut trzeba moczyć nogi w takim roztworze.
- na kaszel - w przypadku tego problemu, wystarczy okład z gorczycy nałożyć na klatkę piersiową. Wspomaga to pozbywanie się zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych.
- na nerwobóle - gorczycę można przyjmować w formie naparów lub okładów.
- na dolegliwości układu pokarmowego - gorczyca biała zwalcza zgagę, zaparcia i refluks, a także pobudza produkcję soków żołądkowych w żołądku. W problemach żołądkowych należy natomiast unikać gorczycy czarnej, która może podrażnić układ pokarmowy.
- na odchudzanie - ziarenka gorczycy podkręcają metabolizm, co ma istotne znaczenie w procesie odchudzania.
- na wyższy poziom testosteronu - choć od pokoleń stosuje się ją jako afrodyzjak, to jednak dopiero współcześnie wykryto, że zawiera substancje podnoszące poziom testosteronu. Przekłada się to na większą potencję.
To podstawowe zastosowanie gorczycy. Przypisuje się jej również działanie wybielające piegi. Powlekające właściwości nasion gorczycy białej mają zastosowanie do płukania jamy ustnej przy zapaleniu migdałków i gardła.
Reklama
Poduszka z gorczycy, materac i mata
Niedowład mięśni, bóle reumatyczne, problem z kręgosłupem? W takich dolegliwościach polecane są różne produkty zawierające wewnątrz nasiona przedstawianej tu rośliny. Popularnością cieszy się chociażby poduszka z gorczycy, ale również materac czy mata z tymi nasionami wewnątrz.
Działanie poduszki z gorczycy i innych tego rodzaju produktów opiera się nie tylko na wykorzystaniu właściwości przeciwbólowych, ale również przeciwzapalnych. Taki produkt łagodzi, wycisza i rozgrzewa.
Pamiętaj, by wybierając poduszkę lub materac z gorczycy, zwrócić uwagę na to, aby wewnątrz znajdowała się biała odmiana tej rośliny. Biała gorczyca wspiera również walkę z bezsennością. Dzięki temu znacznie łatwiej jest zasnąć osobie borykającej się z problemami tu opisywanymi.
Choć tego typu produkty cieszą się z reguły dobrymi opiniami, nie należy również zapominać także o drugiej stronie medalu, a mianowicie o przeciwwskazaniach do stosowania materacu z gorczycy. Nie powinny na nim spać osoby borykające się z cukrzycą, z uwagi na ryzyko nieznacznego obniżenia poziomu cukru we krwi, co może prowadzić do wielu powikłań u diabetyków.
Ponadto, nie musisz się ograniczać do sklepowych materaców, poduszek czy mat z gorczycy. Wystarczy tylko wiedzieć, jak zrobić poduszkę z gorczycy samodzielnie. Wystarczy przygotować tzw. mały jasiek i wsypać do poszewki szklankę białej gorczycy.
Reklama
Okłady, kompres, plastry z gorczycy i inne wyroby medyczne
Gorczyca ma silne działanie zewnętrzne. Jak już wskazaliśmy, popularne sposoby na walkę z wieloma dolegliwościami z wykorzystaniem gorczycy to:
- plastry,
- okłady,
- kompresy,
- opaski,
- maści,
- woreczki,
- poduszki,
- maski.
Przy okazji problemów z przeziębieniem i leczenia tej przypadłości z pomocą gorczycy, opisaliśmy również dokładniej na czym polega moczenie nóg z gorczycy.
Zamiast działać samodzielnie i ograniczać się np. do umieszczania gorczycy w skarpetkach albo w poduszkach, warto też sięgać po wyroby medyczne z nasion gorczycy dostępne w sprzedaży.
Są one znacznie bardziej profesjonalne niż te domowe, dlatego mogą działać skuteczniej. Oczywiście, w przypadku wielu dolegliwości wystarczą np. plastry rozgrzewające z gorczycą czy okłady z gorczycy na stawy, jednak warto też przetestować rozwiązania komercyjne.
Reklama
Jak jeść gorczycę? Musztarda, miód, olej i inne wyroby
Gorczyca to przyprawa, dlatego nie stanowi raczej podstawy żadnego dania. Głównym wyrobem z gorczycy jest oczywiście musztarda. W przypadku gorczycy białej można też sięgnąć po przygotowany z niej miód, olej czy krem. Wyróżnia się ona nieco bardziej delikatnym smakiem niż gorczyca czarna.
Z reguły jednak oba typy gorczycy to aromatyczne uzupełnienie potraw. Gorczyca to popularny dodatek do grzybów, ogórków kiszonych i konserwowych. Dodaje im aromatu. W wielu domach popularnością cieszą się np. ogórki z curry i gorczycą.
Gorczyca mielona świetnie smakuje jako dodatek do dań wytrawnych, w tym mięs, zup, ryb, np. śledzi, a także różnorodnych sałatek.
Na uwagę zasługują nie tylko nasiona, ale również kiełki gorczycy, które z powodzeniem mogą zastąpić szczypiorek w sałatce.
Przeciwwskazania do stosowania gorczycy i skutki uboczne
Choć gorczyca ożywia smak wielu potraw, a przy tym charakteryzuje się wieloma właściwościami zdrowotnymi, to jednak istnieje szereg przeciwwskazań do jej stosowania.
Gorczyca zawiera różne alergeny, w tym albuminę 2S - białko, które dla uczulonych jest niebezpieczne, zwłaszcza dla małych dzieci i może prowadzić nawet do śmierci. Tak ciężka reakcja zdarza się rzadko. W przypadku uczulenia na tę przyprawę, należy jej kategorycznie unikać.
Alergeny gorczycy są odporne na działanie wysokich temperatur i działanie soków trawiennych. Często rozpoznawane przypadki uczuleń występują we Włoszech, Francji i w Hiszpanii, co może mieć związek z częstym spożyciem musztardy w tamtych regionach.
Kobiety powinny zrezygnować z jedzenia gorczycy w ciąży, ponieważ substancja ta silnie rozgrzewa naczynia krwionośne, co może prowadzić nawet do poronienia. Jednak dotyczy to jedzenia gorczycy w dużych ilościach, niewielki dodatek tej przyprawy nie powinien wywołać tak ciężkiej reakcji.
Szereg przeciwwskazań związanych ze spożywaniem gorczycy białej i czarnej dotyczy również przewlekłych chorób układu pokarmowego. W takich sytuacjach nawet gorczyca biała nie jest pomocna, a wręcz przeciwnie - prowadzi do podrażnień. W zbyt dużych stężeniach gorczyca może powodować również oparzenia, zaczerwienienia i pieczenia skóry.
Co zamiast gorczycy? Zamienniki
Uczulenia, ryzyko podrażnień wewnętrznych i oparzeń skórnych sprawiają, że wiele osób szuka sposobów na to, by zamienić tę roślinę innymi składnikami. Czy istnieją substancje, którymi można zastąpić opisywaną tu przyprawę? Okazuje się, że tak.
Zatem co zamiast gorczycy nadaje się np. do ogórków? Wśród popularnych zamienników gorczycy wymienić można m.in.:
- tarty chrzan - jeżeli nie chcesz używać gorczycy, sięgnij po taką samą ilość tartego chrzanu, np. do zaprawiania ogórków;
- kolendrę - wykazuje podobne właściwości konserwujące, co gorczyca. Stąd też warto zastosować ją do marynowania mięs, ryb oraz ogórków;
- kminek - charakteryzuje się bardzo zbliżonym smakiem do gorczycy, dlatego można go dodać np. do zupy czy mięs w zamian za opisywaną tu przyprawę;
- wasabi - tę pikantną zieloną pastę wystarczy dodać w mniejszej ilości.
Co ciekawe, równie smacznym zamiennikiem kiełków gorczycy jest szczypiorek.
Cena gorczycy. Gdzie ją kupić?
Producent, miejsce, forma i masa - to kwestie mające wpływ na to, ile kosztuje gorczyca. Tego typu przyprawę kupisz w zwykłych sklepach stacjonarnych, np. hipermarketach, sklepach ze zdrową żywnością, a także w Internecie.
Poduszki i materace z gorczycą są również łatwo dostępne w sieci.
Decydując się na ilości detaliczne tej przyprawy, trzeba liczyć się z ceną nasion gorczycy w wysokości 18-20 zł za kg. Z kolei decydując się np. na zakup kilku ton gorczycy na giełdzie rolnej, zapłacisz już mniej za kg, np. 3-5 zł.
Chcąc np. zakupić olej z gorczycy, za 1 l zapłacisz około 26 zł. Większość tego typu płynów sprzedawana jest jednak w mniejszych butelkach, np. o pojemności 250 ml.
Natomiast koszt poduszki z gorczycą to już 30-40 zł. Znacznie więcej trzeba zapłacić za materac gorczycowy, bo około 200-300 zł. Jeżeli chcesz nieco oszczędzić, możesz zdecydować się na samodzielne stworzenie poduszki z dodatkiem gorczycy.
