Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych w Polsce. Co roku przybywa pacjentów, u których rozpoznaje się zmiany rakowe, najczęściej (aż 90 procent) to gruczolakorak jelita grubego. Ryzyko ich wystąpienia zwiększa się wraz z wiekiem.
Nowotwór okrężnicy rzadko występuje u osób poniżej 40. roku życia, najwięcej zachorowań diagnozuje się u pacjentów powyżej 70. roku życia.
W związku z tym, że polipy gruczołowe rosną wolno, a okres podwojenia ich rozmiarów wynosi aż 10 lat, wielką szansą na wczesne wykrycie zmian są badania profilaktyczne.
Co to jest gruczolak?
Polipy gruczołowe to najczęstsze łagodne zmiany nowotworowe, jakie występują w jelicie grubym, rzadziej w jelicie cienkim i żołądku. Są zbudowane ze rozrośniętego nabłonka, który może zmienić się w złośliwą zmianę rakową.
Szacuje się, że 40 procent gruczolaków w jelicie grubym znajduje się po prawej stronie okrężnicy, 40 proc. po stronie lewej, a 20 proc. występują w odbytnicy. Zazwyczaj to małe zmiany, u połowy pacjentów występują pojedyncze uszypułowane gruczolaki, których średnica nie przekracza 2,5 cm.
Zobacz wideo: Rak jelita grubego - przyczyny zachorowalności
Gruczolaki jelita grubego można podzielić na 3 rodzaje: gruczolak cewkowy, gruczolak kosmkowy i mieszany. Ryzyko powstania zmiany złośliwej w obrębie polipa gruczołowego zależy od jego wielkości, utkania histologicznego i stopnia dysplazji (zagrożenie ryzykiem przemiany nowotworowej).
Dysplazja może być małego, średniego i dużego stopnia. Prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworu złośliwego wzrasta w miarę powiększania się gruczolaka jelita grubego. Przyjmuje się, że gruczolaki, których rozmiar przekracza 10 mm, mają dysplazję wysokiego stopnia. Większe ryzyko przekształcenia się w nowotwór złośliwy mają też zmiany o charakterze kosmkowym..
Reklama
Gruczolaki cewkowe
To najczęściej występujące gruczolaki jelita grubego. Stanowią aż 75 procent polipów gruczołowych. Gruczolaki cewkowe jelita grubego najczęściej są małe, mają do 10 mm średnicy i mogą rosnąć w grupach, zazwyczaj są umiejscowione w esicy, ale może wystąpić także gruczolak odbytu. Szacuje się, że 5 procent gruczolaków cewkowych to zmiany złośliwe.
Reklama
Gruczolaki kosmkowe
Występują stosunkowo rzadko, gruczolaki kosmkowe stanowią 10 procent gruczolaków. Diagnozowane są częściej u osób starszych. Zlokalizowane są głównie w odbytnicy i esicy. Zwykle są to płaskie zmiany, nieuszypułowane, które przypominają kalafiorowatą masę i osiągają czasem średnicę do 10 cm. Ryzyko powstania z nich złośliwego raka jest wysokie. Aż w 40 procentach przypadków nieuszypułowanych gruczolaków kosmkowych większych niż 4 cm znajdują się złośliwe komórki rakowe.
Reklama
Gruczolaki cewkowo-kosmkowe
Gruczolaki mieszane, cewkowo-kosmkowe stanowią około 10-15 procent gruczolaków jelita grubego. Ryzyko powstania złośliwej zmiany zależy od tego, jak duży jest procent elementu gruczolaka kosmkowego. Szacuje się, że około 20 procent z nich to polipy złośliwe.
Reklama
Gruczolak jelita przyczyny
Do tej pory nie odkryto bezpośredniej przyczyny tworzenia się gruczolaków jelita grubego i rozwoju raka okrężnicy. Ryzyko wzrasta jednak w przypadku:
- wrzodziejącego zapalenia jelit
- choroby Leśniowskiego-Crohna
- osób otyłych
- osób, u których w rodzinie wystąpiły nowotwory jelita grubego
- palaczy
Niekorzystnie na jelita wpływa także nieprawidłowa dieta, w której zbyt dużo jest czerwonego mięsa, zwłaszcza, jeśli jest ono wędzone, smażone i grillowane. Trzeba także uważać na zbyt duże spożycie tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych.
Reklama
Gruczolak jelita grubego objawy
Bardzo często gruczolaki jelita grubego nie dają żadnych objawów, zwłaszcza jeśli są małe, dlatego badania okrężnicy powinno się wykonywać profilaktycznie, bez względu na to, że nie odczuwamy żadnych niepokojących dolegliwości.
Zmiany przednowotworowe, często nie dające objawów, stwierdza się średnio u około jednej czwartej z populacji pacjentów poddawanych kolonoskopii. U osób po 80. roku życia łagodne zmiany stwierdza się aż u 85 procent osób poddanych takiemu badaniu.
Jedynie większe polipy gruczołowate mogą powodować krwawienie z odbytnicy, a w kale można zobaczyć domieszkę śluzu. Duże gruczolaki kosmkowe mogą wywoływać biegunkę. W takich sytuacja częściej jednak diagnozuje się już zaawansowane zmiany nowotworowe.
Reklama
Gruczolak jelita grubego leczenie
Podczas endoskopowego badania jelita grubego lekarz może nie tylko zdiagnozować gruczolaki, ale także pobrać wycinek podejrzanej zmiany do badania histopatologicznego, a nawet usunąć gruczolaka w całości.
Zabieg odbywa się bezboleśnie, za pomocą specjalnej pętli lub kleszczyków, które stanowią część endoskopu.
