Czym jest grzybica układu pokarmowego?
Grzyby z rodzaju Candida Albicans obecne są w jelitach każdego człowieka. Ich ilość oraz szybkość, z jaką namnażają się u osób zdrowych regulowane jest przez działanie innych bakterii.
Niekiedy jednak - na skutek stanu chorobowego - równowaga ta zostaje zachwiana, a grzybów przybywa zbyt szybko. Wówczas mówi się o grzybicy układu pokarmowego.
Do nadmiernego namnażania drożdżaków przyczynia się obniżenie odporności organizmu i zaburzenia równowagi flory bakteryjnej. Dlatego najbardziej narażeni są na nie pacjenci:
- po antybiotykoterapii,
- po chemioterapii,
- po innych terapii zaburzających pracę układu immunologicznego,
- cierpiący na inne choroby obniżające odporność, np. nosiciele wirusa HIV.
Grzybica układu pokarmowego bardzo często występuje w trakcie miesiączki, kiedy organizm kobiety jest osłabiony. Często zdarza się też u osób, które odżywiają się nieprawidłowo i spożywają w nadmiarze produkty przetworzone zawierające bardzo duże ilości cukru.
Na grzybicę układu pokarmowego, zwaną również kandydozą, chorują nie tylko dorośli, ale również dzieci (a nawet niemowlęta). U dziecka najczęściej umiejscawia się ona w jamie ustnej i gardle. Objawia się białym nalotem na języku, obrzękiem, zaczerwienieniem i brakiem apetytu.
Reklama
Przyczyny grzybicy układu pokarmowego
Zewnętrzne czynniki będące najczęstszą przyczyną grzybicy układu pokarmowego to:
- zanieczyszczenia i toksyny,
- stosowanie niektórych leków - antybiotyków, leków steroidowych czy antykoncepcyjnych,
- przewlekły stres,
- osłabienie organizmu, np. podczas miesiączki u kobiet,
- niewłaściwa dieta, przede wszystkim produkty zawierające dużo cukru,
- niedożywienie,
- niektóre choroby przewlekłe: nowotwory, cukrzyca, choroby tarczycy, choroby hematologiczne itd.,
- niektóre choroby przewodu pokarmowego,
- uszkodzone śluzówki przewodu pokarmowego.
Grzybica jelit to stan, w którym chorobotwórcze drożdżaki rozwijają się w jelitach, doprowadzając do nieprzyjemnych dolegliwości żołądkowych. To na warto zwrócić uwagę to, że namnażające się w jelitach drożdżaki mogą stać się również przyczyną obniżenia odporności. Grzybica układu pokarmowego może być zatem zarówno przyczyną jak i skutkiem licznych dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Reklama
Objawy grzybicy układu pokarmowego
Grzybica układu pokarmowego jest dość trudna do zdiagnozowania, ponieważ daje objawy takie same, jak wiele innych chorób jelit czy żołądka. Są to m.in.:
- bóle brzucha,
- zmieniająca się konsystencja wydalanej treści - od biegunki po zaparcia, czasem występujące naprzemiennie,
- wzdęcia, gazy, uczucie pełności,
- nudności i wymioty,
- swędzenie i zmiany skórne w okolicach odbytu,
- hemoroidy,
- wzrost lub spadek masy ciała,
- biały nalot w jamie ustnej i na języku,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- suchość w ustach i przełyku,
- zgaga,
- zaburzenia metaboliczne,
- zwiększony apetyt na produkty zawierające cukier.
To, co uznaje się za objawy kandydozy nie musi świadczyć o rozwoju grzybicy w jelitach, ponieważ występujące w przebiegu tego schorzenia symptomy to jednocześnie dość powszechne dolegliwości żołądkowe. W wyniku rozwoju grzybicy możliwe jest wystąpienie wzdęć, uczucia pełności w żołądku i wyraźnie słyszalnego bulgotania, a także problemów z wypróżnianiem.
W przypadku pojawienia się właśnie Candida albicans możliwe jest wystąpienie biegunki po zjedzeniu wybranych produktów. Do tego mogą dojść bóle brzucha, zwłaszcza w jego dolnej części.
Reklama
Diagnostyka grzybicy układu pokarmowego
Objawy grzybicy przewodu pokarmowego są mało charakterystyczne, dlatego często przed postawieniem diagnozy, lekarz kieruje pacjenta na odpowiednie badania pozwalające dokładnie ustalić przyczynę dolegliwości.
Warto też zwrócić uwagę na to, że objawy są zróżnicowane, w zależności od tego, jaki fragment przewodu objęty jest stanem chorobowym. Najłatwiej stwierdzić grzybicę jamy ustnej, ponieważ jej symptomy widoczne są gołym okiem. Kiedy jednak drożdżaki zaatakują żołądek lub jelita, konieczne będzie wykonanie badań obrazowych.
Kiedy lekarz rodzinny podejrzewa u pacjenta drożdżycę układu pokarmowego, przeważnie kieruje go do specjalisty - gastrologa, który z kolei zleca szczegółowe badania pozwalające określić, jakie grzyby powodują chorobę i gdzie dokładnie jest ona umiejscowiona.
Wyróżnia się bowiem:
- grzybicę jamy ustnej i gardła - za najpowszechniejszy czynnik etiologiczny grzybicy jamy ustnej i gardła uznaje się Candida albicans. W przebiegu tej choroby często pojawiają się zmiany grzybicze, jak zaczerwienienie z białawymi płytkami i błonami rzekomymi na powierzchni błon śluzowych gardła, języka i dziąseł;
- grzybicę przełyku - grzybica przełyku wywołane drożdżakiem Candida albicans objawia się w postaci biało-żółtawych płytek na zaczerwienionej błonie śluzowej. Kandydoza przewodu pokarmowego najczęściej lokalizuje się w jego środkowej i dolnej części;
- grzybicę żołądka i jelit - choć grzyby z rodzaju Candida naturalnie występują w przewodzie pokarmowym, rzadko są przyczyną grzybicy żołądka czy jelit. Zakażenia grzybicze prawie w każdym przypadku mają charakter wtórny do wcześniej istniejących w żołądku zmian patologicznych. Bardzo często problem ten dotyczy osób cierpiących na choroby nowotworowe. Typowe objawy w w przebiegu kandydozy żołądka i jelit to owrzodzenia. Rzadziej pojawiają się powierzchowne nadżerki czy białawe płytki bądź błony rzekome. Zmiany chorobowe występują w podobnej częstotliwości zarówno w jelicie cienkim, jak i grubym;
- grzybicę odbytu - grzyby z rodzaju Candida często powodują swędzenie odbytu. Zakażenie w tym miejscu ma charakter powierzchniowy - pojawia się zaczerwienie i maceracja skóry.
Jak wykryć grzybicę układu pokarmowego? Podstawą diagnostyki są badania endoskopowe (przede wszystkim gastroskopia i kolonoskopia) z pobraniem wycinków miejsc zaatakowanych przez drożdżaki.
W przypadku grzybicy jamy ustnej wystarczy pobranie wymazu. Pobrane próbki poddawane są badaniom laboratoryjnym celem ustalenia, jakie grzyby się namnożyły oraz jaka jest ich ilość.
Reklama
Leczenie grzybicy układu pokarmowego
Leczenie grzybicy układu pokarmowego bywa długotrwałe. Jego przebieg zależy przede wszystkim od tego, gdzie dokładnie umiejscowiła się choroba oraz ile grzybów się namnożyło.
W przypadku grzybicy jamy ustnej często stosowane jest leczenie miejscowe. Nystatyną leczy się często zakażenia o łagodnym przebiegu, flukonazolem - o przebiegu cięższym. Substancje te bywają również stosowane w przypadku grzybicy żołądka i jelit, może natomiast być zmienione dawkowanie i sposób ich podawania.
W leczeniu grzybicy przewodu pokarmowego o ciężkim przebiegu konieczne bywa zastosowanie antybiotyków. Te jednak mogą bardziej obniżać odporność organizmu na infekcje, dlatego konieczna jest jednoczesna terapia probiotykowa.
Grzybica przewodu pokarmowego powinna być zawsze leczona zgodnie z zaleceniami lekarza specjalisty. Leki bez recepty lub zioła na drożdżycę mogę jedynie wspierać terapię, jednak również powinno zostać bezwzględnie skonsultowane z gastroenterologiem. Często wykorzystuje się, np. wrotycz na grzybicę.
Leczenie kandydozy musi być zawsze wspierane przestrzeganiem odpowiedniej diety.
Reklama
Dieta przy grzybicy układu pokarmowego
Bez stosowania właściwej diety leczenie drożdżycy układu pokarmowego może okazać się całkiem nieskuteczne. Najważniejsze jest wyeliminowanie ze spożywanych pokarmów cukrów prostych.
Pacjent ze stwierdzoną kandydozą musi zrezygnować z:
- wyrobów cukierniczych,
- słodyczy,
- owoców takich jak: banany, gruszki, jabłka,
- soków owocowych,
- słodkich produktów mlecznych, np. jogurtów,
- słodkich napojów gazowanych,
- produktów mącznych - białego chleba i makaronu.
Dieta podczas leczenia grzybicy powinna natomiast obfitować w:
- produkty mleczne bez cukru (jogurty naturalne, maślankę, kefir, sery),
- produkty bogate w białko - jajka, białe mięso, ryby.
Produkty te skutecznie przywracają właściwą florę bakteryjną układu pokarmowego i wspomagają hamowanie namnażania się grzybów.
Białko i produkty pełnoziarniste
W diecie powinny znaleźć się produkty pełnoziarniste - pieczywo, makarony, kasze i ryż brązowy.
Do tego warzywa, które są bogate w białko, między innymi:
- kapusta (jelitom służy zwłaszcza ta kwaszona),
- ziemniaki,
- soczewica,
- brokuły,
- marchew,
- kalafior,
- soja.
Ważne jest również, by w przypadku grzybicy jelit unikać produktów, które zawierają drożdże, czyli głównie pieczywa i ciast, napojów alkoholowych (piwa i wina) czy octu. Niewskazane jest również spożywanie serów pleśniowych. Wszystko to może potęgować namnażanie się grzybów w jelitach i wzmocnienie objawów.
W przypadku grzybicy jelit nie trzeba zupełnie rezygnować z owoców - należy je jednak jeść w małych ilościach i sięgać raczej po te kwaśne, na przykład żurawinę, cytrynę, grejpfruta czy owoce leśne. Soki owocowe warto zastąpić herbatami ziołowymi, a do dań dodawać orzechy, ziarna oraz oliwę z oliwek.
Reklama
Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na grzybicę układu pokarmowego? Profilaktyka
Jak zapobiegać nawrotom infekcji grzybiczych układu pokarmowego? Bardzo ważne jest przede wszystkim usunięcie czynników ryzyka i:
- przestrzeganie zasad higieny jamy ustnej i gardła,
- dbałość o higienę intymną okolic intymnych,
- stosowanie diety z ograniczeniem cukrów prostych.
Profilaktykę grzybicy układu pokarmowego zaleca się tak naprawdę jedynie w kilku ściśle określonych przypadkach. Stosuje się ją m.in. u
- osób po przeszczepach w okresie 7-14 dni od transplantacji,
- pacjentów w trakcie chemioterapii,
- chorych z neutropenią po przeszczepieniu komórek macierzystych.
