Co to jest hemoglobina glikowana?
Hemoglobina glikowana jest wskaźnikiem, który daje informację o poziomie zmienionej hemoglobiny w stosunku do jej całkowitego stężenia. Stanowi zatem cenne źródło wiedzy m.in. o przebiegu cukrzycy oraz o postępach w leczeniu tego schorzenia u danej osoby.
A dokładnie co to jest hemoglobina glikowana? To jednostka powstająca w procesie, który określa się jako glikację. Polega on na przyłączaniu resztek cukrowych i zbierania się w erytrocycie (krwince czerwonej). Jeśli stężenie glukozy we krwi przekracza normy ustalone dla konkretnego pacjenta, wówczas stężenie hemoglobiny glikowanej rośnie. Można więc określić ten wskaźnik jako narzędzie do monitorowania przebiegu terapii cukrzycowej, a nawet czujnik wykrywający to schorzenie u chorego.
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne stoi na stanowisku, że badanie HbA1c (hemoglobiny glikowanej) powinno być u każdego cukrzyka wykonywane raz w roku. W praktyce jednak lekarze zazwyczaj zalecają przeprowadzanie tego badania co pół roku, a nawet – w określonych przypadkach – co trzy miesiące.
Reklama
Badanie hemoglobiny glikowanej
Badanie HbA1c polega na pobraniu krwi z żyły, najczęściej łokciowej (ze zgięcia łokciowego). Wystarczy jednorazowe wkłucie, by przeanalizować zawartość surowicy krwi.
W jaki sposób należy przystępować do badania stężenia parametru nazywanego hemoglobina glikowana? Na czczo, po co najmniej ośmiogodzinnej przerwie od ostatniego posiłku, po nocnym odpoczynku. Kiedy wiadomo jak wysoka jest hemoglobina glikowana? Ile się czeka na wynik? Zazwyczaj, tak jak podczas innych badań laboratoryjnych, wyniki są dostępne następnego dnia po badaniu.
Z wyniku takiej analizy medyk dowiaduje się jak prezentował się poziom glukozy we krwi w ciągu ostatnich kilku-kilkunastu tygodni (6-10 tygodni), a w związku z tym czy leczenie cukrzycy przebiega prawidłowo, czy pacjent stosuje się do lekarskich wskazań, na ile realne są zagrożenia związane ze źle lub nieleczoną cukrzycą u konkretnego pacjenta, itp.
Naturalnie badanie krwi HbA1cnie zwalnia z obowiązku wykonywania codziennych pomiarów glikemii.
Reklama
Normy dla hemoglobiny glikowanej
Jak powinna wyglądać prawidłowa hemoglobina glikowana? Norma dla tego parametru glikemicznego wynosi do 6,5 proc. całkowitej hemoglobiny u danej osoby. Oczywiście w różnych laboratoriach normy mogą nieznacznie od siebie odbiegać, dlatego powinno się wykonywać kolejne analizy w tej samej placówce. Celem dla lekarzy jest utrzymywanie poziomu HbA1c na poziomie nie przekraczającym 7,0 proc.
Hemoglobina glikowana u zdrowego człowiekaplasuje się na poziomie około 6,1 proc. w odniesieniu do całościowej hemoglobiny.
Podwyższony poziom hemoglobiny glikowanej najczęściej wskazuje na wystąpienie zaburzeń węglowodanowych w przeciągu dwóch ostatnich miesięcy. Im stężenie HbA1c jest wyższe, tym większe ryzyko pojawienia się problemów metabolicznych i dysfunkcji narządowych wynikających z cukrzycy. Natomiast bardzo wysoki poziom hemoglobiny glikowanej świadczy o niekontrolowanej cukrzycy.
Stężenie hemoglobiny glikowanej HbA1cponad lub poniżej normy może jednak wynikać z tego, że kobieta jest w ciąży, czy w okresie połogu, ale też z występowania innych chorób niż cukrzyca, czy innych nieprawidłowości w ustroju.
Na badanie HbA1c lekarz z reguły kieruje pacjenta w ramach świadczeń NFZ. Jeśli jednak prywatnie sprawdzamy jak wysoka jest hemoglobina glikowana, cena za taką analizę wynosi około 30 zł.
Reklama
Po co badać hemoglobinę glikowaną?
Dlaczego badanie krwi HbA1c jest tak ważne? Dlatego, aby rozpoznać cukrzycę w możliwie jak najniższym stadium choroby, a jeśli schorzenie już występuje – by kontrolować postęp choroby i przebieg leczenia. Ponadto istotna jest też ocena hemoglobiny glikowanej w czasie ciąży, szczególnie jeśli ciężarna zachorowała przed zajściem w ciążę na cukrzycę lub cierpi na cukrzycę ciążową.
Poza tym informacja o stężeniu hemoglobiny glikowanej jest także cenna dla lekarza, który ma podjąć decyzję o włączeniu insuliny do terapii diabetologicznej.
Do czego jeszcze przydaje się oszacowanie wskaźnika HbA1c? Badanie hemoglobiny glikowanej zleca się kiedy pacjentowi trudno jest wyrównać glikemię mierzoną w domowych warunkach, a także kiedy z jakiś powodów nie może dokonywać tych pomiarów.
Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że cukrzyca to poważna choroba, która, jeśli nie jest kontrolowana i leczona w sposób właściwy, może doprowadzić m.in. do:
- zawału serca,
- udaru mózgu,
- uszkodzenia nerek,
- stopy cukrzycowej,
- retinopatii cukrzycowej,
- zaćmy,
- chorób naczyń obwodowych.
W dalszej konsekwencji ignorowanie poziomu glikemii może wiązać się z trwałym kalectwem, niesprawnością, a nawet zgonem.
Reklama
Co może zaburzać wyniki HbA1c?
W niektórych stanach fizjologicznych wyniki HbA1c odbiegają od normy. I tak na przykład hemoglobina glikowana w ciążyjest wyższa niż u tej samej kobiety w czasie sprzed ciąży. Dotyczy to drugiej połowy ciąży. Natomiast pierwsza połowa ciąży oraz niedokrwistość hemolityczna mogą powodować, że hemoglobina glikowana będzie poniżej normy.
Za nieprawidłowe wyniki HbA1c mogą odpowiadać takie schorzenia, jak niewydolność nerek, hiperlipoproteinemia oraz alkoholizm. Wysokie stężenie hemoglobiny glikowanej obserwuje się u pań karmiących piersią oraz u osób przyjmujących niektóre leki, np. salicylany w dużych ilościach. Zachwianie wartości hemoglobiny glikowanej może pojawić się u pacjentów po przetoczeniu krwi oraz po krwotoku, a także jeśli u danej osoby występują schorzenia polegające na obserwowaniu zmian w budowie hemoglobiny.
