Co to jest hipotonia ortostatyczna?
Hipotonia ortostatyczna, nazywana również hipotensją ortostatyczną, to spadek ciśnienia tętniczego przy zmianie pozycji ciała. Ten nagły spadek ciśnienia pojawia się najczęściej w ciągu pierwszych trzech minut w momencie szybkiego przejścia z pozycji leżącej czy siedzącej do stojącej.
W pozycji stojącej większa część krwi znajduje się w dolnej części organizmu. Przy zmianie pozycji na leżącą krew zaczyna równomiernie rozkładać się po całym organizmie. Kolejna zmiana pozycji, jaką jest wstawanie, zmienia poziom ciśnienia.
Osoby, które doświadczają hipotensji ortostatycznej w normalnych warunkach mają prawidłowe ciśnienie tętnicze, a zmiany pojawiają się nagle najczęściej przy wstawaniu.
Czym charakteryzuje się hipotonia ortostatyczna? Oto dwie główne cechy:
- spadek ciśnienia skurczowego o 20 mmHg (lub więcej),
- spadek ciśnienia rozkurczowego o 10 mmHg (lub więcej).
Te dwie zmiany mogą u konkretnej osoby pojawiać się łącznie lub pojedynczo. Hipotonia raczej rzadko dotyka młode osoby, a częstotliwość jej występowania gwałtownie wzrasta wraz z wiekiem (70-80 lat). Znacznie częściej pojawia się u osób chorych na cukrzycę lub z nadciśnieniem tętniczym.
Reklama
Objawy hipotonii ortostatycznej
Przy hipotonii ortostatycznej sygnały o zaburzeniach dotyczą przede wszystkim pracy mózgu i oczu. Objawy niedociśnienia ortostatycznego to przede wszystkim spadki ciśnienia tętniczego w pozycji stojącej po nagłej pionizacji ciała, nasilające się głównie po porannym przebudzeniu, przy nadmiernym wysiłku fizycznym, po obfitym posiłku lub po dłuższym odpoczynku w pozycji leżącej.
To nie jedyne sygnały, które wskazują na to zjawisko.
Hipotonia ortostatyczna – objawy:
- uczucie osłabienia,
- trudności w utrzymaniu równowagi,
- „mroczki” przed oczami,
- chwilowe zaburzenia widzenia,
- ból w klatce piersiowej,
- ból z tyłu głowy,
- napięcie z tyłu szyi,
- krótkotrwałe omdlenia,
- brak kontroli nad organizmem,
- duszność w pozycji stojącej,
- szumy w głowie,
- blada skóra,
- nudności, niekiedy wymioty.
Ortostatyczne zawroty głowy pojawiają się głównie rano, po przebudzeniu. Odczuwane są zaraz po wstaniu z łóżka. Najczęściej znikają samoistnie, ale w takich przypadkach należy usiąść i odczekać kilka minut, aby uniknąć omdlenia.
Objawy hipotonii są punktem wyjścia do określenia stopnia skali natężenia choroby. Pierwszy stopień charakteryzuje się tylko spadkiem ciśnienia, przy drugim pojawiają się zaburzenia widzenia i zawroty głowy, przy trzecim występują omdlenia, a czwarty stopień cechują przedłużające się zaburzenia świadomości.
Reklama
Czy hipotonia ortostatyczna jest groźna?
Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy hipotonia ortostatyczna jest groźna? Te nagłe zmiany w ciśnieniu same w sobie nie są groźne, jeśli pojawiają się sporadycznie. Niestety często dochodzi przy nich do upadków i to stanowi główne niebezpieczeństwo oraz przyczynę wielu urazów. Tym samym hipotonia jest bardzo uciążliwa. Niskie ciśnienie krwi, jeśli nie towarzyszą mu inne niepokojące objawy nie jest stanem zagrażającym zdrowiu.
Skutki hipotonii ortostatycznej o przewlekłym charakterze ujawniają się w postaci mniejszej elastyczności tętnic, która jest przyczyną spowolnienia przepływu krwi i słabszym dotlenieniem tkanek organizmu.
Z tego powodu niedociśnienie ortostatyczne może zagrażać nie tylko zdrowiu pacjenta, ale także jego życiu. Częste omdlenia nasilają niedokrwienie serca przy chorobach układu krążenia.
Hipotensja ortostatyczna nie występuje tak często, jak nadciśnienie. Samo niskie ciśnienie krwi nie jest groźne. Nie wolno jednak bagatelizować hipotonii. Utraty przytomności są nie tylko niebezpieczne dla samego organizmu, ale także stanowią zagrożenie dla innych, na przykład podczas prowadzenia samochodu. Każdy niepokojący sygnał ze strony organizmu należy zawsze skonsultować z lekarzem.
Reklama
Przyczyny hipotonii ortostatycznej
Hipotonia ortostatyczna może występować w dwóch postaciach – ostrej i przewlekłej. Pierwsza rozwija się bardzo szybko i natychmiast pojawiają się objawy schorzenia, druga rozwija się stopniowo, nie dając początkowo żadnych objawów ani nieprzyjemnych dolegliwości. Ciśnienie ortostatyczne to także skutek wielu chorób.
Główne przyczyny hipotonii ortostatycznej to:
- nadciśnienie tętnicze,
- przyjmowanie leków moczopędnych lub odwodnienie,
- przyjmowanie leków, które rozkurczają naczynia krwionośne,
- regularne spożywanie alkoholu,
- niewydolność układu nerwowego takie choroby, jak wiąd rdzenia, choroba Parkinsona, guzy mózgu czy zmiany w obrębie pnia mózgu,
- choroby gruczołów wewnętrznego wydzielania, jak cukrzyca czy niewydolność nadnerczy,
- dysfunkcja rozkurczowa,
- przyjmowanie leków antydepresyjnych lub przeciwpsychotycznych,
- zaburzenia kardiologiczne, jak zawał mięśnia sercowego czy zaburzenia rytmu serca,
- tachykardia,
- bradykardia,
- długotrwałe unieruchomienie,
- ciąża,
- podeszły wiek,
- zaburzenia elektrolitowe, głównie przy wymiotach czy ostrych biegunkach,
- przewlekłe zmęczenie,
- kołatanie serca.
Wymienione powyżej powody mogą być także przyczyną ortostatycznego zawrotu głowy. W grupie największego ryzyka są osoby starsze lub pozostające przez dłuższy czas w pozycji leżącej oraz osoby nadużywające alkoholu.
Reklama
Leczenie hipotonii ortostatycznej
Głównym zadaniem w procesie leczenia hipotonii ortostatycznej jest działanie, które ma na celu zminimalizowanie objawów. Jednak pierwszym etapem jest dokładna diagnostyka, która ma wyeliminować inne schorzenia.
W tym celu wykonywana jest próba ortostatyczna, nazywana także próbą pionizacji, która polega na pomiarach ciśnienia na leżąco i na stojąco w odpowiednich odstępach czasu. Wyniki pomiarów pozwalają zdiagnozować hipotonię.
Jak leczyć hipotonię ortostatyczną? Leczenie farmakologiczne opiera się przede wszystkim na podawaniu glikokortykoidów lub chlorowodorku midodryny.
Ogromną rolę odgrywają także metody niefarmakologiczne. Oto główne sposoby:
- korygowanie dawek przyjmowanych leków z uwagi na inne schorzenia, jeśli są one przyczyną hipotonii,
- wypijanie 2 litrów płynów dziennie,
- układanie nóg wyżej podczas snu niż położenie reszty ciała,
- siedzenie przez chwilę przed wstaniem z łóżka,
- rezygnacja z palenia papierosów i spożywania alkoholu,
- unikanie gorących kąpieli,
- unikanie dusznych pomieszczeń i wysokich temperatur,
- noszenie pasa brzusznego,
- noszenie pończoch uciskowych,
- zwiększenie spożycia soli, gdyż niedobór sodu wywołuje hipotonię,
- wprowadzenie aktywności fizycznej do trybu życia,
- unikanie drzemek w ciągu dnia,
- wypijanie kawy w porze śniadaniowej.
Reklama
Hipotonia ortostatyczna u młodzieży
U młodzieży hipotonia ortostatyczna pojawia się najczęściej w okresie dojrzewania. Bardziej są narażone dziewczynki o drobnej budowie. Dużym czynnikiem ryzyka jest stres. Omdlenia na skutek hipotensji pojawia się także u młodych ludzi, którzy uprawiają sport.
Nagłe zatrzymanie po dość silnym wysiłku fizycznym podczas którego krew była pompowana do góry powoduje, iż krew przestaje już tak szybko krążyć, spada ciśnienie i zaczyna kręcić się w głowie. To już prosta droga do omdlenia i niedociśnienia ortostatycznego.
U młodych osób spadki ciśnienia przy samej pionizacji występują dość rzadko. W momencie podnoszenia się dochodzi u nich do przyspieszenia pracy serca i pojawienia się skurczu naczyń w kończynach dolnych, dzięki czemu utrzymywany jest prawidłowy przepływ krwi przez mózg.
Reklama
Hipotonia ortostatyczna u osób starszych
Ortostatyczne spadki ciśnienia bardzo często pojawiają się u osób starszych, już po 60. roku życia. Istnieje dość duża zależność pomiędzy wiekiem a nasileniem dolegliwości. Osoby starsze są bardziej narażone na choroby neurologiczne, większą sztywność naczyń krwionośnych czy upośledzenie czynności baroreceptorów.
Seniorzy posiadają często wiele chorób współistniejących, jak cukrzyca, choroby układu krążenia czy choroby nadnerczy. Rozwojowi hipotonii sprzyjają także przyjmowane leki z powodu występowania dodatkowych schorzeń.
Hipotonia ortostatyczna u osób starszych często doprowadza do omdleń i urazów, związanych z upadkami. Jest także przyczyną niedotlenienia tkanek. Lekarze zalecają picie większej ilości wody, zwiększenie aktywności fizycznej i zdrowe odżywianie. Wyłomem jest stosowanie większej ilości soli.
Ważne, aby zmienić technikę wstawania i nie podnosić się zbyt szybko. Pozytywne rezultaty przy niedociśnieniu przynosi stosowanie substancji roślinnych, jak ekstrakty z konwalii, oleandra czy głóg.
