Rodzaje zębów
Uzębienie człowieka jest zbliżone do uzębienia zwierząt wszystkożernych, składa się bowiem z zębów typowych zarówno dla zwierząt mięsożernych, jak i roślinożernych. Gwarantuje to ludziom możliwość obróbki mechanicznej różnego rodzaju pokarmów.
Poszczególne zęby różnią się między sobą wielkością oraz kształtem. Wyróżnia się następujące rodzaje zębów:
- siekacze - przypominające kształtem dłuto,
- kły - o stożkowatej koronie, zakończonej ostrym wierzchołkiem,
- zęby przedtrzonowe o koronie z dwoma guzkami,
- zęby trzonowe, mające kształt czworoboków z czterema lub pięcioma guzkami.
Każdy rodzaj zębów pełni inną funkcję. Siekacze służą do odgryzania kęsów, a kły do przytrzymywania i rozrywania pokarmu. Zęby przedtrzonowe i trzonowe natomiast miażdżą i rozcierają pokarm.
Co więcej, niezależnie od rodzaju, każdy ząb składa się z korony, szyjki i korzenia. Korona to część zęba widoczna ponad dziąsłem. Pokryta jest ona szkliwem, będącym najtwardszą tkanką w ciele człowieka. Pod szkliwem znajduje się zębina – tkanka, będąca główną częścią zęba, a pod nią miazga – tkanka, wypełniająca komorę zęba oraz kanał korzenia. Miazga zbudowana jest z tkanki łącznej, naczyń krwionośnych i nerwów.
Szyjka to część zęba łącząca koronę z korzeniem, który znajduje się pod brzegiem dziąsłowym i otoczony jest cementem, przypominającym swoją budową kość. Dzięki cementowi ząb jest umocowany w zębodole.
Reklama
Ile zębów ma człowiek?
Uzębienie człowieka charakteryzuje się difiodontyzmem. Oznacza to, że u ludzi występują dwie generacje uzębienia (zęby stałe i mleczne), różniące się między sobą ilością poszczególnych zębów.
Ile jest zębów w jamie ustnej osoby dorosłej? Przy prawidłowym, pełnym uzębieniu w pojedynczym łuku zębowym wyróżnia się:
- cztery siekacze,
- dwa kły,
- cztery zęby przedtrzonowe,
- sześć stałych zębów trzonowych.
Oznacza to, że jeden łuk składa się z 16 zębów, zaś oba z 32. Należy jednak zaznaczyć, że to, ile mamy zębów, jest uzależnione od czynników genetycznych oraz środowiskowych. Zdarzają się bowiem różne odstępstwa od normy.
Reklama
Ile zębów może mieć dorosły człowiek?
To, ile zębów posiada dorosły człowiek, w pierwszej kolejności jest uzależnione dbałości o higienę jamy ustnej oraz diety (obfitująca w cukier zwiększa ryzyko chorób zębów). Z danych epidemiologicznych wynika, że nawet 100 proc. dorosłych Polaków ma próchnicę. W wielu przypadkach choroba jest tak zaawansowana, że jedyną możliwością leczenia okazuje się ekstrakcja, czyli wyrywanie zęba. Badania prowadzone w 2018 roku przez Dorotę Olczak-Kowalczyk, Annę Turską-Szybkę, Dariusza Gozdowskiego i Urszulę Kaczmarek na grupie młodzieży w wieku 18 lat wykazały, że ponad 12 proc. nastolatków nie ma co najmniej jednego zęba stałego. Najczęściej pierwszego zęba trzonowego.
Braki w uzębieniu nie zawsze wynikają z braku możliwościleczenia zachowawczego. Przy niektórych wadach zgryzu zachodzi konieczność wyrwania zębów umiejscowionych nieprawidłowo. Ponadto nie każdy dorosły ma zęby ósemki, czyli trzecie zęby trzonowe, umiejscowione na końcu szczęki. Zazwyczaj wyrzynają się one w okresie dojrzewania, ale nie u każdej osoby. W wielu przypadkach w szczęce nie pojawiają się nawet zawiązki tych zębów. Wynikać to może z wad zgryzu lub braku miejsca w szczęce. U wielu osób ponadto zachodzi konieczność usunięcia ósemek, gdyż wyrastają one w nieprawidłowy sposób.
Osobną kwestią pozostają nieprawidłowości rozwojowe w szczęce wynikające z czynników genetycznych. Do takich nieprawidłowości należy hiperdoncja, czyli zwiększona liczba zębów. W jamie ustnej mogą występować zęby nadliczbowe (o nieprawidłowej budowie) lub zęby dodatkowe (o budowie prawidłowej).
Ile stałych zębów może mieć dorosły człowiek? U pacjentów z hiperdoncją stwierdza się zwykle występowanie jednego lub dwóch zębów nadliczbowych, co oznacza, że przy pełnym uzębieniu człowiek z taką anomalią może mieć 34 zęby. Zdarza się to jednak bardzo rzadko. Problem ten może dotyczyć 2-3 proc. pacjentów [Jańczuk, Kaczmarek, Lipski].
Reklama
Ile zębów mlecznych ma człowiek?
Zgodnie z powyższym, u ludzi występują dwie generacje zębów. Uzębienie stałe jest poprzedzone tzw. uzębieniem mlecznym. Ile jest zębów mlecznych? Kiedy i jak wyrastają pierwsze zęby u dzieci? Mleczaki u dzieci zaczynają pojawiać się w wieku niemowlęcym. Zwykle około 6. miesiąca życia wyrzynają się pierwsze ząbki (najczęściej dolne siekacze). Zaś wszystkie zęby mleczne u dzieci powinny wyrosnąć do 25 miesiąca życia.
Ile zębów mlecznych ma zdrowe dziecko? Pełne uzębienie mleczne jednego łuku składa się z:
- czterech siekaczy,
- dwóch kłów,
- czterech zębów trzonowych.
Oznacza to, że przy prawidłowym procesie wyrzynania się zębów, dziecko powinno mieć 20 ząbków. Jednakże to, ile faktycznie jest mleczaków w jamie ustnej malucha, który skończył 2 lata, pozostaje kwestią indywidualną. Niektóre dzieci ząbkują wcześniej, inne później. Za normę uznaje się odchylenia wynoszące 3-4 miesiące. Jeżeli zaś chodzi o wyrzynanie się zębów stałych za mlecznymi, uznaje się, że proces ten powinien się rozpocząć około 5 roku życia, zaś zakończyć w wieku 8 lat.
