Czym jest infekcja bakteryjna i czy jest zaraźliwa?
Infekcja bakteryjna to stan wywołany zakażeniem organizmu przez bakterie. Te drobnoustroje mogą zająć praktycznie wszystkie lub wybrane układy, wywołując określone nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu.
Przyczyną zakażenia mogą być zarówno bakterie znajdujące się w mikrobiocie organizmu, jak i te pochodzące z zewnątrz. Stopień zaraźliwości bakterii zależy nie tylko od ich typu, ale też ogólnej odporności organizmu osoby, która zostaje poddana ich działaniu.
Wśród bakterii wywołujących opisywaną tu dolegliwość wymienić można:
- paciorkowce,
- gronkowce,
- Escherichia coli,
- pałeczki Salmonella,
- maczugowca błonicy,
- bakterie z rzędu Chlamydies.
W klasyfikacji ICD-10 wyróżnia się zakażenia bakteryjne o nieokreślonym umiejscowieniu wpisując je pod kodem A49, ale też cały szereg chorób wywołanych przez bakterie.
Jak odróżnić infekcję wirusową od bakteryjnej i grzybiczej?
W diagnostyce różnicowej znaczenie ma kilka czynników. Przede wszystkim sposób rozwoju infekcji. W przypadku infekcji bakteryjnej początek jest nagły, a wirusowej - objawy ujawniają się stopniowo.
Infekcja bakteryjna:
- powoduje wyższą gorączkę niż wirusowa;
- rzadko wywołuje kaszel - jeżeli się pojawia się, zwykle jest mokry. Przy infekcji wirusowej ma suchą postać;
- sprawia, że katar ma konstystencję ropno-śluzową. Z kolei katar przy wirusie jest bezbarwny.
Gdy choroba wirusowa trwa długo, może dojść do nadkażenia bakteryjnego, co objawia się np. zmianą wydzieliny z nosa.
Znaczenie ma też czas trwania dolegliwości - o podłożu wirusowym świadczy krótszy czas, maksymalnie 5-10 dni. Natomiast objawy wywołane przez bakterie mogą być obecne przez 7-14 dni.
Warto też przyjrzeć się, jak odróżnić infekcję bakteryjną od grzybiczej. Oto podstawowe różnice.
Infekcji grzybiczej towarzyszy świąd i ból, natomiast w przypadku infekcji pochwy - serowate, białe upławy. Z kolei infekcja bakteryjna wywołuje nieprzyjemny zapach, a ewentualne wydzieliny są dość rzadkie.
Reklama
Gdzie najczęściej występuje infekcja bakteryjna?
Zazwyczaj mówiąc o tym problemie zdrowotnym ma się na myśli zakażenia:
- skórne, np. paznokcia, powierzchni twarzy, rąk,
- układu płciowego, np. pochwy, penisa,
- układu oddechowego, np. gardła, zatok, płuc.
Warto jednak pamiętać, że na zakażenie narażone są również inne systemy, w tym:
- układ pokarmowy, np. infekcja jelit, odbytu, żołądka,
- układ nerwowy,
- układ moczowy, np. dróg moczowych,
- układ mięśniowy.
Dolegliwość może też rozwinąć się w oku.
Reklama
Objawy infekcji bakteryjnej
Symptomy towarzyszące temu problemowi zdrowotnemu w dużej mierze zależą od tego, jaki układ został zaatakowany przez bakterie. Nieco inne objawy występują przy dolegliwościach intymnych, a inne przy tych związanych z układem oddechowym czy pokarmowym.
Warto jednak zwrócić uwagę na objawy ogólnoustrojowe związane m.in. z gorączką, ogólnym rozbiciem i zmęczeniem.
W przypadku infekcji intymnej klasyczne symptomy to:
- upławy,
- nieprzyjemny zapach,
- ból podczas stosunku,
- opóźnienie miesiączki.
Natomiast objawy występujące, gdy zaatakowany zostaje układ pokarmowy np. przez E. coli, salmonellę, to:
- ból brzucha,
- wymioty,
- gorączka,
- biegunka.
W przypadku zakażenia Shigella dochodzi dodatkowo do pojawienia się krwi w stolcu.
Gdy dolegliwość dotyczy układu oddechowego, wówczas chory mierzy się z:
- katarem o zmienionej barwie,
- mokrym kaszlem,
- gorączką.
Ciekawym zjawiskiem są tzw. neuroinfekcje, które mogą być powodowane np. przez krętki Borrelia burgdorferi. Te przenoszone przez kleszcze bakterie mogą prowadzić do neuroboreliozy, która wywołuje:
- niedowład,
- paraliż twarzy,
- porażenie korzeni nerwowych,
- zapalenie opon mózgowych,
- częste bóle głowy.
Reklama
Rozpoznanie infekcji bakteryjnej
Jak rozpoznać podłoże dolegliwości? Z pomocą przychodzą badania krwi. Jeżeli przyczyną nieprzyjemnych objawów są bakterie, wówczas obserwuje się wzrost CRP, czyli białka C-reaktywnego. Zazwyczaj jego wartość jest wyższa niż 40 mg/l, a nierzadko przekracza nawet 100 mg/l. Przy zakażeniach wirusowych ten wskaźnik nie wzrasta tak diametralnie - utrzymuje się w normie albo lekko się podnosi. W aptekach można zakupić testy do użytku domowego pozwalające na wykrycie CRP.
Warto także przeanalizować morfologię - jeżeli czynnikiem chorobotwórczym są bakterie, dochodzi do podwyższenia leukocytów i neutrofili, natomiast obniżenia limfocytów. Przy zakażeniu wirusem wartości te są odwrotne.
Chcąc wykryć infekcję we wczesnej fazie, można przeprowadzić badanie PCT (prokalcytoniny). Podniesienie tej wartości wskazuje na problem bakteryjny.
Reklama
Leczenie infekcji bakteryjnej
Terapia trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni, choć w niektórych przypadkach np. zakażeniach układu płciowego, gdzie choroby mają tendencję do nawracania, cały proces wydłuża się do wielu miesięcy. Ponadto, niepodjęcie interwencji medycznej na czas, np. w przypadku neuroboreliozy, wiąże się z poważnymi powikłaniami, które wymagają nawet wieloletniej rehabilitacji.
Większość powszechnie ujawniających się infekcji bakteryjnych, ma tendencję do samoograniczania się i zanikania w ciągu kilku-kilkunastu dni. Nie zawsze jednak proces zdrowienia przebiega samoistnie.
W wielu sytuacjach niezbędne jest podanie antybiotyku, który zabije bakterie lub powstrzyma ich dalszy wzrost. To właśnie dzięki tym środkom można zwalczać infekcje stanowiące w poprzednich stuleciach śmiertelne zagrożenie. Co ważne, antybiotyki nie działają na wirusy, dlatego nie podaje się ich np. przy leczeniu grypy.
Jakie substancje mogą znaleźć się w takich preparatach? Najważniejsze rodzaje antybiotyków to antybiotyki:
- β-laktamowe - do tej grupy zalicza się penicylinę, cefalosporyny. Oddziałują na większość typów bakterii,
- fluorochinolony - stosuje się je przy problemach z układem moczowym, przy rzeżączce,
- tetracykliny - to narzędzie do walki z boreliozą, ale też trądzikiem,
- makrolidy - sprawdzają się w leczeniu chorób górnych dróg oddechowych,
- ryfamycyny - pozwalają na wyleczenie gruźlicy.
Minusem antybiotyków jest to, że oddziałują na wszystkie bakterie - również te o pozytywnym wpływie na organizm. Dlatego też przyjmując tego rodzaju leki, nie można zapominać o osłonie oraz o wsparciu mikrobiomu jelitowego.
Nie wszystkie antybiotyki są na receptę, część, np. na infekcje bakteryjne pochwy, można uzyskać bez recepty. Mają one zazwyczaj postać globulek dopochwowych, ale też żeli i kapsułek.
Wśród domowych sposobów wskazać można na stosowanie cebuli oraz czosnku. Warzywa te zawierają allicynę, która działa silnie bakteriobójczo. Kolejnym naturalnym antybiotykiem jest miód. Nie można też zapominać o odpoczynku i nawadnianiu organizmu.
Reklama
Infekcja bakteryjna u dziecka
Dolegliwości związane z opisywanym tu problemem mogą być bardziej nasilone u dzieci, szczególnie tych najmłodszych. Poza tym, mogą wiązać się z dodatkowymi, niewystępującymi u dorosłych objawami. Ma to związek z niedojrzałym i nie w pełni ukształtowanym układem odpornościowym, który może gorzej radzić sobie z walką z drobnoustrojami.
Ponadto, na liście symptomów infekcji układu oddechowego na próżno szukać kaszlu. Tego symptomu zazwyczaj brak w przebiegu chorób o podłożu bakteryjnym. Dzieci narażone są też na nadkażenia bakteryjne przy okazji infekcji wirusowych - jeżeli katar u maluszka zmienia kolor z bezbarwnego na zielonkawy, najprawdopodobniej doszło do nadkażenia.
W przypadku infekcji układu pokarmowego należy zachować szczególną ostrożność - wymioty i biegunka mogą doprowadzić do szybkiego odwodnienia dziecka. Maluchy mają mniejszą powierzchnię ciała niż dorośli przez co szybciej w takich sytuacjach tracą wodę, co może wywołać poważne konsekwencje zdrowotne i wymagać hospitalizacji.
Infekcje mogą ujawniać się też na skórze maluszka. Powodem nierzadko jest jego przegrzanie, ale też np. zabrudzenie skóry kałem.
Reklama
Infekcja bakteryjna w ciąży i karmiących piersią
Nasilenie objawów jest zazwyczaj takie samo jak u innych dorosłych, zagrożenia natomiast należy upatrywać w tym, jak płód może zareagować na działanie bakterii. W przypadku infekcji układu oddechowego zazwyczaj nie dochodzi do przeniknięcia drobnoustrojów przez łożysko.
Powikłania mogą pojawić się natomiast w przebiegu infekcji układu płciowego. Z tego też względu każda taka dolegliwość, niezależnie od etapu ciąży wymaga leczenia. Waginoza bakteryjna i rzęsistkowica to choroby prowadzące do przedwczesnych porodów, poronień, a także stanów zapalnych u matki po porodzie, np. stanu zapalnego błony śluzowej macicy czy zakażenia rany po cesarskim cięciu. Kobietom w ciąży zazwyczaj podaje się metronidazol, który nie wykazuje szkodliwego działania na płód.
Infekcje bakteryjne same w sobie nie stanowią przeciwwskazania do karmienia piersią. Należy natomiast skonsultować się z lekarzem w tej kwestii w przypadku przyjmowania antybiotyku.
Zapobieganie infekcji bakteryjnej
Chcąc zmniejszyć ryzyko stanów zapalnych i chorób wywołanych bakteriami, należy przede wszystkim dbać o higienę osobistą. Częste mycie rąk, zmiana bielizny, mycie warzyw i owoców, sprawdzanie pochodzenia i świeżości mięsa to podstawowe zasady, które mogą ochronić przed infekcją.
Ważne jest także wzmacnianie ogólnej odporności organizmu. Nawet najbardziej radykalne środki ostrożności nie zagwarantują tego, że nie dojdzie do kontaktu z bakteriami. Wówczas to system immunologiczny musi podjąć działania, które zabezpieczą przed rozwojem infekcji.
Wspierać odporność można nie tylko poprzez stosowanie doustnych witamin, minerałów, suplementów diety, ale też przez:
- regularną aktywność fizyczną,
- zdrowy sen,
- dbanie o odpoczynek,
- menu oparte na warzywach, owocach, rybach, produktach bogatych w antyoksydanty i inne cenne substancje,
- troskę o równowagę psychiczną i wypracowywanie metod radzenia sobie ze stresem.
Częste zakażenia bakteryjne stanowią nierzadko manifestację zaburzeń pracy układu odpornościowego. Europejskie Towarzystwo Niedoborów Odporności wskazuje na tzw. objawy ostrzegawcze związane z infekcjami, które mogą sugerować deficyty w tym zakresie.
U dorosłych są to:
- konieczność co najmniej czterokrotnego przechodzenia antybiotykoterapii w ciągu roku;
- nawracające zakażenia;
- przejście dwóch lub więcej ciężkich zakażeń bakteryjnych, np. zapalenia skóry, sepsy, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych;
- zakażenie nietypowym patogenem albo w nietypowym miejscu na ciele;
- przejście 2 lub więcej zapaleń płuc w ciągu 3 lat (choroba musi być potwierdzona w RTG);
- obciążenie rodzinne niedoborem odporności.
Z kolei u dzieci sygnały, które powinny zwrócić uwagę to m.in.:
- minimum 2 zakażenia zatok w ciągu roku,
- minimum 2 zapalenia płuc w ciągu roku,
- minimum 4 ropne zakażenia uszu w roku,
- brak poprawy przy stosowaniu antybiotyków,
- pojawianie się głębokich ropni skóry,
- minimum 2 ciężkie infekcje bakteryjne.
Osoby z tego typu tendencjami powinny znajdować się pod ścisłą kontrolą lekarską, gdyż są bardziej niż inne narażone na infekcje, nie tylko te bakteryjne, z poważnym przebiegiem, prowadzącym nawet do śmierci.
