Czym są i jak wyglądają jagody goji?
Jagody goji to owoce rosnące na krzewach z rodziny Lycium L. należących z kolei do rodziny psiankowatych. Obejmuje ona około 100 gatunków krzewów. Wskazane tu łacińskie określenie odnosi się do greckiego słowa „lykion” oznaczającego krzewy cierniste. Takie jest też pochodzenie polskiej nazwy tej rośliny, a mianowicie: kolcowój.
Dwa gatunki, które są coraz chętniej uprawiane to: kolcowój chiński, czyli L. chinese i kolcowój pospolity, po łacinie L. Barbarum. To rozłożyste krzewy o przewieszających się pędach i wąskich, ciemnozielonych, lancetowatych liściach. Ten pierwszy osiąga około 3 m wysokości, a drugi - 2-2,5 m. Wyróżniają się dużą odpornością na mróz. Radzą sobie z temperaturą dochodzącą nawet do -26 st. Celsjusza. Kwiaty jagód goji są małe i fioletowe, a przy tym miododajne.
Znacznie popularniejsze jest sformułowanie „owoce goji”. Nawiązuje ono do chińskiego słowa „Gouqi” wywodzącego się od nazwy jednej z wierzb, do której krzewy te są podobne. Jagody goji wyróżniają się pomarańczowo-czerwonym kolorem i długością około 1-2 cm.
Ze względu na ogromne walory zdrowotne, owoce nazywane są czasem „czerwonymi diamentami”. Zalicza się je do superfoods, czyli superżywności odznaczającej się bardzo wysokimi walorami zdrowotnymi.
Wśród popularnych odmian jagód goji wymienić można, np.:
- Big Berry,
- Korean Big,
- Sweet Berry.
Obecnie krzewy goji można spotkać przede wszystkim w Azji Środkowej i Wschodniej, ale też na innych kontynentach, w tym w Europie oraz w Ameryce Południowej i w Środkowej.
Największym producentem owoców goji są Chiny, które przykładowo w 2004 roku przeznaczyły 82 tys. ha swoich ziem na zasadzenie tej rośliny i zarobiły na tym 120 milionów dolarów. Owoce kolcowoju są znanym od kilku tysięcy lat elementem Tradycyjnej Medycyny Chińskiej.
Podobno, gdy krzew kolcowoju został po raz pierwszy sprowadzony do Anglii, pomylono go z krzewem herbaty i z czasem nazwano Lord Macartney’s Tea. Napar z liści był w Chinach stosowany jako namiastka herbaty, stąd też to nazewnictwo.
Reklama
Na czym polega uprawa jagód goji?
Kolcowój to roślina o małych wymaganiach i zdrowych owocach. Być może dlatego domowa uprawa jagód goji w Polsce staje się coraz bardziej popularna.
Roślina poradzi sobie nawet na wysuszonych czy zanieczyszczonych glebach. Jednak chcąc uzyskać jak najzdrowsze owoce, najlepiej posadzić ją na ziemiach żyznych, o odczynie pH lekko kwaśnym. Toleruje ona miejsca zacienione i choć wykazuje odporność na mróz, to jednak przez pierwsze 2 lata sadzonki należy chronić przed niskimi temperaturami.
Jak sadzić jagodę goji? Sadzonkę należy włożyć do wykopanego dołka wyłożonego próchniczną ziemią albo kompostem. Jeżeli decydujesz się na zasadzenie kilku krzewów, zadbaj o to, by odstęp między nimi wynosił przynajmniej 1 m. Możliwa jest również początkowa uprawa jagody goji w doniczce, jednak potem warto przesadzić je do ziemi w ogrodzie. Posadzoną roślinę zasil nawozem mineralnym lub organicznym.
Kwiaty jagody goji kwitną od czerwca do jesieni. Krzewy owocują w dobrych warunkach już w pierwszym roku od posadzenia, jednak zwykle na owoce można liczyć po około 2 latach od momentu. Czas, kiedy je zbierać to moment od końcówki lata do jesieni.
Wczesną wiosną wskazane jest przycinanie jagody goji, ponieważ stare pędy posiadają dużo cierni, a jednocześnie niekontrolowany wzrost rośliny ogranicza jej dostęp do światła.
Formowanie jagody goji opiera się na nadaniu krzewowi kształtu drzewka, czyli wybraniu silnego pędu, który będzie pełnił rolę pnia, a także skróceniu od góry oraz przycięciu pędów bocznych.
Można też pozbyć się nierozgałęzionych pędów pionowych. Zapewni to lepszy dostęp rośliny do słońca. Dzięki temu skończą się problemy z tym, że wieloletnia jagoda goji nie owocuje.
Reklama
Właściwości jagód goji i wartości odżywcze
Jagody goji są uznawane za najzdrowsze owoce świata. Czy rzeczywiście zasługują na ten tytuł? Ich skład wskazuje na to, że tak. To prawdziwe superfood, które w Chinach były już stosowane w 2800 r. p.n.e
Zawierają w sobie szereg wartościowych substancji takich jak:
- kompleks polisacharydowy;
- karotenoidy, w tym beta-karoten;
- olejek eteryczny;
- kwasy tłuszczowe;
- wolne aminokwasy, w tym prolina;
- sole mineralne - selen, wapń, fosfor, jod, cynk, miedź, żelazo;
- witaminy z grupy B;
- witamina E;
- analog witaminy C;
- polifenole, przede wszystkim flawonoidy,
- błonnik.
Dzięki kompleksowi polisacharydowemu właściwości jagód goji to m.in. działanie przeciwutleniające. Badania opublikowane przez zespół na czele z He sugerują, że tego typu substancje hamują rozwój komórek odpowiedzialnych za raka sutka u człowieka. Przeciwnowotworowe właściwości kompleksu potwierdzają także badacze skupieni wokół naukowca Gan. Badania Miao i Xiao wskazują, że kompleks polisacharydowe hamuje rozwój komórek raka żołądka.
Jedzenie owoców goji może też zmniejszać insulinooporność, a więc małą wrażliwość tkanek organizmu na działanie insuliny. Przyjmowanie jagód goji może też korzystnie wpływać na profil lipidowy i obniżać poziom cholesterolu.
Przypisywane jagodom goji za sprawą m.in. flawonoidów i innych wartościowych antyoksydantów działanie opóźniające procesy starzenia, zdaniem Adama Marosza z Instytutu Ogrodnictwa, zostało potwierdzone naukowo.
Witamina C dodatkowo wzmacnia odporność. Selen i witamina E w takim połączeniu wspierają spermatogenezę oraz prawidłową pracę tarczycy. Wartościowe pierwiastki to zastrzyk zdrowia dla, m.in. kości, stawów, paznokci, skóry czy włosów.
Liście kolcowoju chińskiego to źródło terpenoidów. Ekstrakt z tego typu surowca działa antyoksydacyjnie. Ponadto, badania Mocan wykazały, że taki wyciąg ograniczał rozwój bakterii gram-ujemnych, jednak - jak twierdzi A. Marosz - duża zawartość szkodliwych alkaloidów wyklucza wykorzystanie pędów na szerszą skalę.
Jednocześnie liście były dodawane do wielu mieszanek chińskich. Zastosowanie od lat znajduje natomiast korzeń tej rośliny, od lat stosowany do leczenia gorączki, podwyższonego ciśnienia czy łagodzenia bólów miesiączkowych.
Inne właściwości zdrowotne jagód goji to m.in. działanie wspomagające wzrok i profilaktyka chorób oczu oraz wsparcie dla układu krążenia i układu nerwowego.
Reklama
Jagody goji na odchudzanie. Na co jeszcze pomagają?
Z uwagi na obecność błonnika przypisuje się jagodom goji właściwości odchudzające. Nic jednak nie zastąpi właściwie zbilansowanej, zdrowej diety.
W 100 g tych owoców znajduje się 350 kcal. Jednak to zbyt duża dawka dzienna, której i tak raczej nie przyjmiesz. Ile jagód goji można zatem zjeść dziennie? Optymalna dawka to 5-15 g.
Owoce mają również niski indeks glikemiczny, dlatego mogą być częścią diety osób z cukrzycą i tych zrzucających wagę. W przypadku świeżych owoców wynosi on 29, natomiast w przypadku suszonych jest on nieco wyższy.
Konsumpcja owoców goji zmniejsza cellulit i rozstępy, z którymi często borykają się osoby z nadmierną masą ciała. Na co jeszcze pomagają? Poprawiają koncentrację, wspierają nerki i wątrobę. To także wsparcie dla pacjentów cierpiących na łuszczycę.
Reklama
Jak jeść jagody goji? Suszone czy świeże?
Forma, w jakiej warto jadać owoce goji, zależy od Twoich upodobań kulinarnych. Jednak doświadczenia ogrodników, w tym A. Manosza, wskazują, że z uwagi na smak, świeżych jagód goji nie da się jeść w większych ilościach. Ponadto, w Polsce wciąż trudno o sprawdzone miejsca, z których można je pozyskiwać w takiej formie, dlatego znacznie rozsądniejszym rozwiązaniem jest sięgnięcie po wersję suszoną. Jeżeli masz jagody we własnym ogródku, możesz też samodzielnie poddać je temu procesowi.
Jak suszyć jagody goji? Jeżeli chcesz je spożywać w formie suszonej należy położyć je wcześniej w cieniu, a następnie wystawić na działanie promieni słonecznych do momentu, gdy skórka stanie się twarda, a miąższ miękki. Suszenie na słońcu trwa około 2 tygodnie. Można skrócić ten proces, umieszczając owoce w piekarniku w temperaturze około 150 st. Celsjusza. Po upływie kilku godzin będą gotowe do spożycia.
Reklama
Jak jeszcze stosować jagody goji? Produkty
Jagody goji zakupisz nie tylko w wersji suszonej albo od sprawdzonego producenta w wersji świeżej. To także coraz bardziej popularny składnik wielu produktów takich jak:
- syropy,
- tabletki,
- herbaty,
- kremy,
- nalewki,
- ekstrakty.
Jak widać, stosowanie jagód goji nie jest obecnie ograniczone jedynie do ich konsumpcji. Z właściwości tych owoców możesz czerpać również sięgając po wyżej wymienione produkty, w których składach się znajdują.
Każde z nich ma inne zastosowanie. Kremy wspierają skórę, zwalczają skórkę pomarańczową i spowalniają procesy starzenia. Z kolei tabletki, herbaty i syropy wzmacniają od wewnątrz, np. układ odpornościowy w okresie przeziębień i grypy.
Reklama
Przepisy z jagodami goji. Jakie przetwory można zrobić?
Istnieje wiele sposobów na kulinarne wykorzystanie jagód goji. Warto jednak najpierw krótko wspomnieć o ich walorach smakowych. Niektórzy doceniają je za słodki, przypominający lukrecję smak. Inni podczas jedzenia wcale nie doświadczają słodyczy, a raczej połączenie pomidora, papryki i nutki goryczki.
W Chinach od pokoleń stosuje się ten dodatek w kuchni. Liście wzmacniają smak zup i sosów, a także jajek. Serwuje się je też z mięsem i owocami morza. Owoce to dodatek do zup mięsnych, np. z żółwi, drobiu lub wieprzowiny.
Suszone owoce możemy wykorzystać również na naszym, polskim gruncie, np. przygotowując chleb lub inny wypiek z ich dodatkiem, np. ciastka owsiane. Jagody goji mogą też stanowić dodatek do dżemu z czerwonych jagód. Suszone owoce to nierzadko podstawa nalewki albo soku, którą można pić na czczo albo dodawać do herbaty.
Skutki uboczne spożywania jagód goji
Przyjęcie zbyt dużych dawek jagód może prowadzić do zatrucia, objawiającego się nudnościami, biegunką i wymiotami, a także bólami brzucha. Przedawkowanie jagód goji może powodować również senność i znużenie. Nie są one jednak trujące.
Pocieszającą z pewnością jest informacja, że niejaki O. Potterat przeanalizował 150 doniesień związanych z zatruciem jagodami goji i żadne z nich nie wskazuje na poważne dla zdrowia konsekwencje zjedzenia zbyt dużych porcji tych owoców.
Działanie uboczne jagody goji można dostrzec w przypadku uczulenia. Reakcja alergiczna objawia się wysypką, pokrzywką, dusznościami, nieżytem nosa, silnym świądem i obrzękami.
Przeciwwskazania do stosowania jagód goji
Po jagody goji nie mogą sięgać osoby cierpiące z powodu alergii na te owoce. Nie należy łączyć jagód goji z niektórymi lekami, ponieważ mogą wchodzić z nimi w interakcję. Dotyczy to przede wszystkim leków przeciwzakrzepowych.
Nie należy podawać jagód goji małym dzieciom, w tym niemowlętom. Można delikatnie rozszerzać ich dietę dopiero około 1 roku życia, podając suszone owoce. Kobiety nie powinny jeść świeżych jagód goji w ciąży i w czasie, gdy karmią piersią, ponieważ może to wywołać zatrucie. Ograniczenie to nie dotyczy jednak suszonych owoców, które są nawet łatwiej dostępne w naszych sklepach.
Nie ma jednoznacznych badań sugerujących wpływ jagód goji na tarczycę, w tym na chorobę Hashimoto, jednak z uwagi na obecność jodu i w ich składzie, powinny spożywać je w umiarkowanych ilościach.
Jakie są opinie na temat jagód goji?
W przeszłości w polskim piśmiennictwie krzewy jagody goji były uznawane za trujące. W taki sposób pisał o nich Jakub Moszczowicz, polski botanik i profesor Uniwersytetu Łódzkiego. Jednak w świetle obecnych badań, takie twierdzenia są już nieuzasadnione. Zalecana jest ostrożność w przypadkach, gdy nie znamy pochodzenia roślin, ponieważ mogą zawierać różne domieszki podobnych owoców.
Warto też zwrócić uwagę na negatywne opinie o jagodach goji w postaci świeżej, które zdaniem wielu osób w Polsce są pozyskiwane z nieznanych źródeł, co powinno wywoływać obawy.
Jagody goji zawierają dużo błonnika, dlatego przyśpieszają one procesy odchudzania. Jednak samo jedzenie tych owoców przy nieprzestrzeganiu innych zaleceń dietetycznych, nie przyniesie oczekiwanego rezultatu.
Jeżeli nie wiesz, czy warto włączyć je do swojej diety, zapoznaj się z opinią znanych ci lekarzy i dopiero wtedy podejmij decyzję.
Ceny jagód goji. Gdzie je kupić?
Koszt, jaki poniesiesz za zakup jagód goji w dużej mierze zależy od tego, gdzie dokonujesz zakupu i w jakiej formie pozyskujesz te owoce.
Za 1 kg jagód goji w formie suszonej zapłacisz kilkadziesiąt złotych, około 60 zł. Suszone owoce kupisz w aptece, sklepie zielarskim, a także w zwykłym supermarkecie. Bez trudu zamówisz je również przez Internet.
Z kolei świeże jagody goji są w Polsce trudno dostępne, dlatego trzeba dokładnie sprawdzić źródła, w których planujesz je zakupić, by uniknąć np. zatrucia. Cena może tu być znacznie wyższa niż w przypadku suszonych odpowiedników.
Osobną grupę stanowią suplementy diety z jagodami goji. Za opakowanie składające się z kilkudziesięciu tabletek zapłacisz około 30 zł.
