Dlaczego prawidłowe czyszczenie uszu jest ważne?
Powszechna opinia głosi, że uszy należy czyścić i dbać o ich higienę, ale absolutnie nie z pomocą popularnych patyczków do uszu, które mogą je zatkać, podrażnić, a nawet uszkodzić od wewnątrz. Jak zatem czyścić uszy w sposób prawidłowy - skutecznie i dobrze, a jednocześnie bezpiecznie dla delikatnego narządu słuchu?
Przede wszystkim warto pamiętać, że zdrowe ucho ma zdolność do samooczyszczania i nadmierna ingerencja w ten proces nie jest potrzebna, a wręcz może okazać się szkodliwa. Czyścić uszy poprawnie nie oznacza zatem pozbywać ich całkowicie produkowanej woskowiny. Substancja ta pełni wobec uszu funkcję ochronną - chroni przed czynnikami zewnętrznymi i różnego rodzaju patogenami. Jej produkcja jest kwestią indywidualną, dlatego u jednych osób woskowiny jest więcej, u innych zaś mniej.
Prawidłowe czyszczenie jest zatem bardzo ważne, by nie pozbawiać uszu ich naturalnej bariery ochronnej i tym samym - nie osłabiać odporności.
Reklama
Anatomia ucha a czyszczenie
Ludzkie ucho jest narządem o dość skomplikowanej budowie. Wiedząc co nieco o jego anatomii, łatwiej jest świadomie podchodzić do kwestii higieny i unikać ewentualnych zagrożeń z nią związanych. O ile mycie samej małżowiny nie nastręcza większych trudności, tyle to, jak czyścić uszy w środku z zalegającej tam woskowiny, jest już kwestią bardziej złożoną.
Otwór znajdujący się w dolnej części muszli małżowiny to przewód słuchowy zewnętrzny. Ponieważ jego ujście jest widoczne, często widać również nagromadzoną w nim woskowinę. Należy jednak pamiętać, że przewód nie prowadzi donikąd. Na jego drugim końcu znajduje się błona bębenkowa, a za nią cały skomplikowany aparat, który umożliwia odbieranie bodźców dźwiękowych.
Jak oczyścić ucho z wosku, by nie podrażnić lub nie uszkodzić błony bębenkowej? Przede wszystkim warto zastanowić się, czy rzeczywiście trzeba wyczyścić uszy w środku, skoro mają one zdolność samooczyszczania. Kiedy woskowiny jest dużo i staje się ona widoczna z zewnątrz, ucho wygląda nieestetycznie. Ponadto jej nadmiar może prowadzić do zatkania przewodu i ograniczenia słuchu. Ucho należy jednak czyścić jak najdelikatniej i możliwie mało inwazyjnie, by nie naruszyć jego wewnętrznych struktur.
Reklama
Popularne metody czyszczenia uszu
Jak samemu wyczyścić ucho – w domu, powszechnie dostępnymi metodami? Uszy można bezpiecznie czyścić z zewnątrz - z pomocą patyczków lub bez nich, np. używając płatków kosmetycznych nawilżonych wodą, tonikiem, płynem micelarnym itd. Można też myć je zwyczajnie podczas kąpieli i płukać przy myciu głowy, w taki sposób jednak, by woda nie dostawała się do środka.
Jeśli chodzi o wnętrze ucha, z reguły w ogóle nie wymaga ono czyszczenia. Zdrowe ucho oczyszcza się w środku samo, co umożliwia mu jego budowa. Uszy wymagają czyszczenia wewnątrz jedynie w szczególnych przypadkach - gdy woskowina zatyka przewód słuchowy, podczas regularnego stosowania zatyczek do uszu bądź słuchawek wewnątrzusznych, przy stosowaniu aparatów słuchowych, u osób z nieprawidłową anatomią narządu słuchu.
Niekiedy oczyszczanie przewodów słuchowych wymaga specjalistycznego zabiegu u laryngologa, a czasem wystarczą popularne metody, takie jak spray czy krople na bazie olejów roślinnych. Preparaty do czyszczenia uszu dostępne są w aptekach bez recepty.
Czyszczenie uszu patyczkami
Właściwie w każdej drogerii i każdym markecie kupić można popularne patyczki do uszu, jednak od dawna mówi się o tym, że uszy najlepiej czyścić bez patyczków, bo ich stosowanie jest niebezpieczne dla narządu słuchu.
Jak naprawdę jest z tymi patyczkami - używać ich czy nie? Otóż patyczki świetnie sprawdzają się do mycia małżowiny usznej, szczególnie jej „zakamarków” - muszli i czółenka. Zaokrąglona końcówka z watą dociera do tych trudno dostępnych miejsc, więc patyczkami można czyścić je skutecznie i bezpiecznie. Co innego, jeśli chodzi o przewód uszny. Nagromadzoną w nim woskowinę patyczkiem można przepchnąć głębiej, co prowadzi do zatkania przewodu, a w skrajnych przypadkach - uszkodzić nim położoną na końcu błonę bębenkową.
Wsuwanie patyczka do wnętrza ucha grozi też pozostawieniem w przewodzie włókien nawiniętej na niego waty, a pozostawienie w środku jakiegokolwiek ciała obcego wywołuje infekcję lub stan zapalny.
Uszy w środku należy zatem myć bez patyczka. Jak? Najlepiej za pomocą preparatów rozpuszczających woskowinę.
Czyszczenie uszu sprayem
Wśród preparatów do usuwania woskowiny dużą popularnością cieszą się wygodne w użyciu spray’e. Jak czyścić uszy sprayem? Zabieg taki nie jest skomplikowany, jednak należy pamiętać o kilku zasadach, które pozwolą przeprowadzić go bezpiecznie.
Spray do uszu z reguły dostępny jest w niewielkich opakowaniach zaopatrzonych w końcówkę rozpylającą ciecz. Ważne, by końcówkę tę jedynie blisko przystawić do czyszczonego otworu, a nie wsuwać jej do wnętrza przewodu słuchowego, by nie wywołać podrażnień błony śluzowej.
Należy też pamiętać, że spray to nie krople i nie aplikuje się go w pozycji leżącej. By dostał się do wnętrza przewodu, wystarczy lekko przechylić głowę (na prawo, gdy czyści się lewe ucho i na odwrót). Po rozpyleniu preparatu należy odczekać, aż woskowina samoistnie wypłynie z otworu i wówczas wystarczy wytrzeć ją chusteczką higieniczną lub wacikiem.
Rozpuszczonej woskowiny nie należy wydobywać z wnętrza ucha patyczkiem ani innymi przyrządami.
Czyszczenie uszu wodą
Kiedy nagromadzona woskowina zatyka przewód słuchowy, można spróbować wyczyścić uszy wodą, pod delikatnym ciśnieniem. Jak to zrobić? W aptekach kupić można specjalne urządzenia - np. strzykawki, gruszki - do przepłukiwania uszu. Stosuje się do nich wodę, najlepiej przegotowaną i ostudzoną do temperatury ciała (wówczas zabieg jest najbardziej komfortowy).
Końcówkę przyrządu przystawia się do otworu ucha i pompuje wodę, jednocześnie delikatnie pociągając małżowinę w górę i w tył, co ułatwia wodzie dostanie się do środka. Metoda ta w wielu przypadkach pozwala na szybkie pozbycie się „korka” woskowego i przywrócenie ograniczonego nim słuchu, jednak nie zawsze jest skuteczna i bezpieczna.
Aby dobrze przeczyścić ucho strzykawką, należy posiadać pewną wprawę. Nieumiejętne wykonanie zabiegu może nie przynieść spodziewanych rezultatów, a w skrajnych przypadkach prowadzić do uszkodzenia narządu słuchu.
Najlepiej, gdy płukanie takie wykonuje specjalista laryngolog, w warunkach ambulatoryjnych.
Czyszczenie uszu oliwką
Jedną z popularnych metod czyszczenia uszu jest też rozpuszczanie woskowiny oliwką. Substancją stosunkowo bezpieczną i rozpuszczającą produkowany w uszach wosk jest oliwa z oliwek. Można stosować oliwę o temperaturze pokojowej lub lekko podgrzaną (do temperatury ciała). Ważne, by nie była podgrzana zbyt mocno, ponieważ poparzenie błony śluzowej jest bardzo bolesne i może prowadzić do groźnych dla zdrowia powikłań.
Jak czyścić uszy oliwką? Mechanizm podobny jest, jak w przypadku sprayu, tyle że krople oliwy wpuszcza się do ucha w pozycji leżącej (na boku). Po aplikacji należy odczekać, aż woskowina zostanie rozpuszczona i wypłynie na zewnątrz.
Metoda czyszczenia uszu oliwką może okazać się mało skuteczna, jeśli korek woskowy jest duży i twardy. Może też wywołać podrażnienia, jeśli osoba czyszcząca ucho ma skłonność do alergii lub nadwrażliwości na stosowaną substancję.
Reklama
Bezpieczne techniki czyszczenia uszu
Jak zatem najlepiej czyścić uszy - jednocześnie skutecznie, dokładnie i bezpiecznie? Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ zależy ona od kilku czynników. Przede wszystkim od tego, jaki jest powód konieczności ich czyszczenia. Jeżeli uszy trzeba wyczyścić ze względów estetycznych, należy zrobić to powierzchownie, czyli dokładnie wytrzeć woskowinę zalegającą wokół otworu przewodu słuchowego i w obrębie małżowiny. Okolice te dobrze jest czyścić po prostu palcem owiniętym w chusteczkę higieniczną lub wacik. Nie zaleca się stosowania zwykłej waty, ponieważ jej włókna przylepiają się do wosku i mogą dostać się do wnętrza przewodu ucha.
Aby skutecznie wyczyścić ucho zatkane korkiem woskowym, najbezpieczniej jest użyć preparatów przeznaczonych do jego rozpuszczania. Jeśli metody takie nie są skuteczne, należy zgłosić się do laryngologa.
Reklama
Jak często należy czyścić uszy?
Jak często czyścić uszy, kiedy woskowina gromadzi się w dużych ilościach i stanowi problem natury estetycznej? Z zewnątrz ucho można myć codziennie, przecierając je chusteczką lub zwilżonym wacikiem, wokół otworu przewodu słuchowego.
Jeśli chodzi o wnętrze - gdy woskowina nie zatyka przewodu słuchowego – ucha nie trzeba czyścić w ogóle. Ma ono zdolność do samooczyszczania, więc samoistnie pozbywa się nadmiaru wosku, bez żadnej ingerencji.
Co innego, kiedy woskowina zatyka ucho i ogranicza słyszenie. Wówczas preparatu rozpuszczającego ją można używać nawet kilka razy dziennie (nie częściej jednak niż zakładają zalecenia producenta), aż do rozpuszczenia korka i odetkania przewodu.
Gdy ucho choruje (objęte jest stanem zapalnym lub inną infekcją), należy zgłosić się do lekarza. Nie należy wówczas bez konsultacji czyścić uszu środkami takimi jak woda utleniona czy parafina, ponieważ często nie przynoszą one spodziewanego efektu, a mogą dodatkowo podrażnić błonę śluzową ucha.
Reklama
Czyszczenie uszu u dzieci i niemowląt
Uszy są delikatnym narządem, szczególnie u małych dzieci, u których skóra i inne tkanki dopiero się rozwijają i nabierają odporności. Jak zatem czyścić uszy dzieciom? Niemowlakowi czy noworodkowi wolno je przemywać wyłącznie z zewnątrz. Czyszczenie przewodu słuchowego u tak małych dzieci jest absolutnie niewskazane, ponieważ może prowadzić do trwałych uszkodzeń i groźnych konsekwencji zdrowotnych.
Niemowlakowi można wyczyścić małżowinę z wypływającej woskowiny, za pomocą wacika nawilżonego w przegotowanej i ostudzonej wodzie. Mycie zewnętrznej części uszu powinno być elementem codziennej higieny. Obmywając uszka dziecku, należy pamiętać o zakamarkach za uszami, gdzie często znajdują się zaschnięte resztki pokarmu. Ich delikatne usuwanie podczas mycia chroni wrażliwą skórę malucha przed podrażnieniami.
Jak czyścić uszy dziecku rocznemu lub starszemu? Najlepiej robić to również wyłącznie z zewnątrz. U dzieci w wieku szkolnym można stosować preparaty rozpuszczające woskowinę, jednak należy najpierw upewnić się, czy są one dedykowane danej grupie wiekowej.
Jeśli ucho ulega zatkaniu, boli lub wykazuje inne objawy infekcji, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Reklama
Najczęstsze błędy przy czyszczeniu uszu
Jak czyścić uszy, by nie zaszkodzić wrażliwemu przewodowi słuchowemu? Jednym z najczęstszych błędów popełnianych podczas zabiegu jest brak delikatności i podrażnianie wnętrza ucha, np. poprzez wprowadzanie do wnętrza przewodu patyczków lub - co gorsza - innych, nieprzeznaczonych do tego przyrządów.
Dłubanie czymkolwiek w środku ucha grozi nie tylko podrażnieniem, ale też uszkodzeniem błony bębenkowej, co może nieść poważne konsekwencje. Zagrożeniem są także zanieczyszczenia i patogeny dostające się do wewnątrz razem z przyrządami czy nawet poprzez brudne palce.
Najczęstszym skutkiem takich działań jest powstanie bolesnej, ropnej krosty, która zwykle utrzymuje się przez kilka dni. Jak jeszcze nie czyścić uszu? Jak już zostało wspomniane - woskowiny z wnętrza przewodu słuchowego nie należy wydobywać patyczkiem do uszu, ponieważ można łatwo doprowadzić do jej wepchnięcia głębiej i wówczas skutek zabiegu jest odwrotny od zamierzonego.
Jak radzić sobie z nadmiarem woskowiny?
Co robić, gdy wydzielanej przez uszy woskowiny zdaje się być za dużo? W przypadku zdrowych uszu trudno w ogóle mówić o jej nadmiarze. Produkcja wydzieliny jest kwestią indywidualną i normalne, że jedni mają jej więcej, inni mniej.
Jeśli wydzielanie jest intensywne, może to oznaczać, że narząd potrzebuje większej ochrony przed czynnikami zewnętrznymi i buduje taką naturalną barierę. Jak oczyścić ucho z woskowiny? Jeśli jej wzmożona produkcja nie jest związana z żadnym stanem patologicznym, uszy z wosku należy wyczyścić powierzchownie, tak by z zewnątrz wyglądało na zadbane i nie stanowiło problemu estetycznego.
Jeśli ucho zatkane jest woskowiną, można przeczyścić je za pomocą preparatów rozpuszczających wydzielinę lub strzykawką, z zachowaniem wszelkich zasad ostrożności.
Nie ma sposobów, by zmniejszyć ilość produkowanej przez zdrowe ucho wydzieliny, można jedynie delikatnie usuwać jej nadmiar w miejscach widocznych.
Kiedy zgłosić się do laryngologa?
Diagnozowaniem i leczeniem chorób uszu zajmuje się laryngologia. W dużych miastach - takich jak Warszawa, Łódź, Kraków - poradni laryngologicznych jest dużo, współcześnie jednak do wielu specjalistów można łatwo dostać się również w mniejszych miejscowościach. Na przykład laryngologia Łódź oferuje szeroki wybór specjalistów i nowoczesnych metod leczenia.
Kiedy z uszami należy udać się do laryngologa? Wizyta u lekarza konieczna jest po zaobserwowaniu jakichkolwiek niepokojących objawów, takich jak:
- ból ucha,
- zaczerwienienie wokół otworu usznego,
- obrzęk,
- wysięk,
- nadprodukcja wydzieliny, znacząco większa niż wcześniej.
Do laryngologa warto również zgłosić się w przypadku zatkania ucha woskowiną (szczególnie, jeśli nieskuteczne jest rozpuszczanie wydzieliny preparatami w sprayu lub kroplach) oraz w przypadku obecności ciała obcego w uchu.
Jak laryngolog czyści uszy? Zazwyczaj wykonuje zabieg płukania z użyciem strzykawki napełnionej wodą. Specjalista robi to pod dość wysokim ciśnieniem, co wymaga jednak odpowiedniego doświadczenia i fachowej wiedzy. Dawniej płukanie ucha mogła wykonać pielęgniarka, współcześnie jednak zabieg przeprowadza wyłącznie lekarz.
