Szacuje się, że około 15 procent Polaków cierpi z powodu zapalenia zatok przynosowych. Dolegliwość dopada ich najczęściej 2-3 razy w roku w okresie największej zachorowalności na infekcje wirusowe (w przypadku dzieci to dwa razy częściej niż u dorosłych). Choć wiele przypadków ostrego zapalenia zatok ma tendencję do samowyleczenia się, to zdarza się, że uciążliwe objawy ciągną się miesiącami. Jeśli dolegliwość trwa dłużej niż 12 tygodni, mamy do czynienia z przewlekłym zapaleniem zatok.
W błonie śluzowej zatok dochodzi wtedy do wtórnego zakażenia bakteryjnego, które wywołuje stan zapalny i osłabia mechanizmy obronne organizmu. Czasem zakażenie obejmuje nie tylko błonę śluzową, ale także tkankę kostną ścian zatok przynosowych.
Dlaczego u jednych pacjentów zapalenie zatok występuje sporadycznie, a inni przeziębienie często kończy się stanem zapalnym? Przyczyn powstawania przewlekłego zapalenia zatok przynosowych jest wiele. Czynnikami zwiększającymi ryzyko zapalenia zatok jest wdychanie zanieczyszczonego powietrza i palenie papierosów, które upośledzają nabłonek rzęskowy, a także regularne pływanie i nurkowanie.
Częste infekcje wirusowe
Zatoki to komory powietrzne połączone z jamą nosa, które mają zdolność samooczyszczania się. Pomaga im w tym ruch rzęsek zlokalizowanych na komórkach nabłonka migawkowego, który sprawia, że wydzielina z zanieczyszczeniami jest samoczynnie usuwana z zatok.
Jednak w wyniku częstych infekcji wirusowych górnych dróg oddechowych, w błonie śluzowej zatok dochodzi do stanu zapalnego i obrzęku, który blokuje ujście zatok (dodatkowo wydzielina staje się gęstsza). W komorze zatoki, w której panuje ciepłe i wilgotne środowisko zaczynają się namnażać bakterie. Zakażeniom tym sprzyjają miesiące zwiększonej zachorowalności na choroby wirusowe: jesień, ciepła zima i wczesna wiosna.
Reklama
Polipy nosa
Na problem z zatokami częściej skarżą się chorych, którzy mają polipy nosa lub zatok. Polipy pojawiają się w wyniku rozrostu błony śluzowej wyścielającej nos i zatoki. To miękkie tkanki najczęściej zlokalizowane w okolicach połączenia zatoki z jamą nosową.
I właśnie ze względu na swoje umiejscowienie często prowadzą do zablokowania przepływu powietrza i samooczyszczania się zatok, prowokując powtarzające się infekcje górnych dróg oddechowych i przewlekłe stany zapalenie zatok. Polipy nosa i zatok częściej występują u mężczyzn, a także alergików, astmatyków oraz chorych na mukowiscydozę.
W ich leczeniu farmakologicznym stosuje się przeciwzapalne glikokortykosteroidy podawane do nosa, a w leczeniu operacyjnym endoskopowe wycięcie polipów.
Reklama
Zepsute zęby
Choroby zatok pojawiają się częściej u pacjentów, którzy nie dbają o zęby, istnieje bowiem duża zależność między laryngologią a stomatologią. Choroby zębów i okostnej mogą spowodować przewlekłe zapalenie zatok, zwłaszcza zapalenie zatoki szczękowej, która znajduje się najbliżej zębów.
Takie zapalenie rozwija się tylko po jednej stronie twarzy. Do zapalenia może dojść w wyniku nieleczonego zęba, gdy w jamie ustnej rozwijają się bakterie beztlenowe (najczęściej to Prevotella spp., Fusobacterium spp) lub w wyniku źle wykonanego leczenia kanałowego i źle założonego implantu.
Przy leczeniu kanałowym może zdarzyć się, że do zatoki dostaną się odłamki korzenia, amalgamatu lub materiał z wypełniania kanałów, które spowodują stan zapalny w zatokach.
Czasem po usunięcia zęba górnego pojawia się powikłanie w postaci przetoki ustno-zatokowej. Leczenie zatok przez wiele miesięcy może nie przynieść oczekiwanych efektów, jeśli nie jest połączone z konsultacją stomatologiczną.
Reklama
Alergiczne zapalenie zatok
Alergiczne zapalenie zatok najczęściej wywołują alergeny wziewne: pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt. Histamina, która pojawia się w organizmie chorego wystawionego na ekspozycję alergenów, powoduje obrzęk i podrażnienie błon śluzowych nosa i zatok oraz nabłonka dróg oddechowych.
U alergika pojawia się wtedy katar, zapalenie zatok, a często także napady astmy. Alergiczne zapalenie zatok może pojawić się również po podaniu leków zapalnych lub aspiryny a także przy nietolerowaniu pokarmów zawierających salicylany.
Związki te występują w świeżych owocach, m.in. w jabłkach, jagodach, malinach, morelach i, brzoskwiniach. Alergicy powinni uważać też na orzechy, migdały i napoje gazowane.
W leczeniu alergicznego zapalenia zatok stosuje się preparaty antyhistaminowe i zmniejszające stan zapalny donosowe glikokortykosteroidy. Dodatkowo ważne jest też płukanie nosa solą fizjologiczną i unikanie alergenów, które zostały oznaczone w trakcie testów alergicznych.
Alergicy, bez względu na rodzaj uczulenia, powinni bezwzględnie unikać dymu tytoniowego, który upośledza nabłonek rzęskowy.
Czytaj też:
- Zapalenie zatok - rodzaje powikłań
