Czym jest jama nosowa?
Jama nosowa, nazywana także cavum nasi to pierwszy odcinek dróg oddechowych. Wraz z gardłem zaliczana jest do górnych dróg oddechowych. To istotny element budowy nosa. Początek jamy nosowej tworzą nozdrza przednie, a końcowy nozdrza tylne. Z tyłu ten odcinek przewodu oddechowego łączy się z nosową częścią gardła.
Cavum nasi jest głównym ośrodkiem zmysłu powonienia. To właśnie w tej części znajduje się pole węchowe, czyli część nabłonka węchowego, który zawiera komórki z receptorami węchowymi.
Jama nosowa to dość wąska przestrzeń. Pokryta jest błoną śluzową, która rozciąga się w kierunku krtani. To ona tworzy nos wewnętrzny. Na twarzy widoczna jest tylko część zewnętrzna nosa, którą tworzą nasada, trzon i wierzchołek. Budowa jamy nosowej jest bardziej skomplikowana. Pełni także bardzo ważne funkcje w procesie oddychania.
Reklama
Funkcje jamy nosowej
Nos człowieka działa jak filtr powietrza, klimatyzator i nawilżacz. Rola jamy nosowej w procesie oczyszczaniu powietrza to jedna z ważniejszych funkcji. Prawidłowe funkcjonowanie jamy nosowej ułatwia oddychanie i dotlenienie komórek.
Jama nosowa jest pierwszym miejscem, do którego trafia wdychane powietrze i nie tylko przyjmuje to powietrze, ale przede wszystkim odpowiednio przygotowuje je do dalszej podróży przez drogi oddechowe.
Najważniejsze funkcje jamy nosowej to:
- ogrzewanie zimnego powietrza, które przedostaje się do nosa, aby już w takiej postaci trafić do gardła i płuc. Dzięki procesowi ogrzewania temperatura powietrza jest zbliżona do temperatury ciała,
- nawilżanie suchego powietrza parą wodną,
- oczyszczanie powietrza poprzez wychwycenie, zatrzymanie i wyrzucenie zanieczyszczeń, bakterii i wirusom. Dzięki tej funkcji jama nosowa ogranicza powstawanie infekcji,
- blokowanie wirusów i bakterii poprzez lepki śluz, który je oblepia,
- odbieranie zapachów i przesyłanie impulsów do mózgu, dzięki węchowym włóknom nerwowym, które pokrywają wielowarstwowy nabłonek jamy nosowej,
- dostarczanie powietrza do trąbek, aby wyrównywać ciśnienie pomiędzy otoczeniem a strukturami ucha, co odgrywa istotna rolę w jakości słuchu.
Jama nosowa bierze także pośredni udział w odczuwaniu smaków. Sam smak jest zbiorem różnych zmysłów, a zapach odbierany dzięki tej części nosa odgrywa także rolę w procesie odczuwania smaku. Ograniczenie czucia zapachów ogranicza także wrażenia smakowe.
Reklama
Budowa jamy ustnej
Jama nosowa to część nosa, położona w górnej części trzewioczaszki. Podzielona jest na dwie części przegrodą nosową (chrzęstno-kostną), dlatego też w budowie anatomicznej wyróżnia się prawą i lewą połowę jamy nosowej.
Jak wygląda budowa jamy nosowej? Składa się z właściwej jamy nosowej i jam dodatkowych, nazywanych zatokami przynosowymi. Rozpoczyna się od podstawy mózgowej części czaszki, przechodzi w przewód nosowo-gardłowy i kieruje się aż do nosogardła.
Oto główne elementy budowy:
- jama nosowa właściwa – pokryta mocno unaczynioną błoną śluzową, posiadającą liczne komórki kubkowe. To one biorą udział w produkcji i wydzielaniu śluzu,
- zatoki przynosowe – czołowa, szczękowa i klinowa. To charakterystyczne wpuklenia błony śluzowej, które wrastają w otaczające kości. W tym miejscu powietrze jest gromadzone i ogrzewane,
- ściany jamy nosowej – górna, dolna, przyśrodkowa i boczna. Ściana dolna łączy jamę nosową z jamą ustną. Ściana górna jest utworzona ze zrębu chrząstkowego. Ściana boczna nazywana jest groblą nosa,
- przewody nosowe – dolny, środkowy i górny, które odpowiadają za przepływ powietrza (wdech i wydech),
- małżowiny nosowe – górna, środkowa i dolna, które nadają kształt twarzy oraz stanowią narząd powonienia.
Jama nosowa jest unaczyniona i unerwiona. Za unaczynienie odpowiadają gałęzie tętnicy ocznej oraz szczękowej, a za unerwienie piąta gałąź nerwu trójdzielnego.
Reklama
Grzybica jamy nosowej
Grzybica jamy nosowej to schorzenie górnych dróg oddechowych. W większości przypadków wywołana jest przez drożdżaki z rodzaju Candida. Głównymi przyczynami choroby są urazy w obrębie twarzoczaszki, stany zapalne górnych dróg oddechowych lub zanieczyszczone środowisko.
W niektórych przypadkach grzybica tego rodzaju jest powikłaniem infekcji ogólnoustrojowej lub długotrwałym przyjmowaniem określonych leków (np. antybiotyków lub wziewnych glikokortykosteroidów.
Objawami grzybicy jamy nosowej są:
- trudności w oddychaniu nosem, szczególnie rano po przebudzeniu,
- przewlekły kaszel,
- bóle głowy,
- uczucie ucisku w obrębie twarzoczaszki,
- katar o nietypowym zabarwieniu – żółty lub brązowy,
- gorączka,
- brak łaknienia.
Jak leczyć grzybicę jamy nosowej? Podstawową formą leczenia jest farmakoterapia, która polega na zastosowaniu preparatów przeciwgrzybiczych, takich jak flutocyzyna, worykonazol czy posakonazol.
Leczenie grzybicy jamy nosowej to także domowe sposoby – nawadnianie organizmu, właściwa higiena jamy ustnej i odpowiednia dieta, polegająca głównie na ograniczeniu węglowodanów.
Reklama
Rak jamy nosowej
Nowotwory jamy nosowej to wynik nieprawidłowego rozrostu nabłonka, który pokrywa jamę nosa. Najczęściej przyjmują postać złośliwych zmian, gdyż do rozpoznania raka jamy nosowej dochodzi już w jego zaawansowanym stanie.
Choroba często rozwija się bezobjawowo. W jamie nosowej jest na tyle dużo miejsca, aby rak rozwijał się nie powodując żadnych dysfunkcji.
Objawy raka jamy nosowej pojawiają się dość późno i należą do nich:
- jednostronna niedrożność nosa,
- katar z nosa zabarwiony krwią,
- uczucie mrowienia twarzy,
- rozchwianie i wypadanie zębów,
- silne dolegliwości bólowe.
Guzy nowotworowe jamy nosowej mogą pochodzić z tkanek miękkich, z komórek zapalnych, kości i chrząstek, mogą mieć także podłoże limfatyczne. Guzy tego rodzaju w niektórych przypadkach są przyczyną upośledzenia lub utraty słuchu lub deformacji policzka i nosa.
Leczenie polega na zabiegu operacyjnych z rekonstrukcją nosa. Kolejnym etapem jest chemio lub radioterapia. Sposób leczenia jest indywidualnie dobierany do każdego chorego.
Reklama
Choroby jamy nosowej
Rak czy grzybica to nie jedyne choroby jamy nosowej. Do najczęściej występujących zaliczane są:
- nieżyt jamy nosowej, którego podłożem są głównie wirusy,
- alergia, czyli stan zapalny w obrębie jamy nosowej,
- polipy nosa, czyli zmiany pochodzenia zapalnego lub alergicznego,
- zapalenie zatok, czyli niedrożność jamy nosowej, która doprowadza do nieprawidłowego upowietrzenia zatok,
- ostre zapalenie jamy nosowej, do którego dochodzi w wyniku infekcji wirusowej lub bakteryjnej.
Diagnostyka w początkowej fazie polega na badaniu dotykiem (metoda palpacyjna) lub poprzez oglądanie nosa przez lekarza. Dotykiem można stwierdzić obecność zgrubień lub guzów, wyczuć obrzęk lub zewnętrzne deformacje.
Kolejnym etapem jest rynoskopia (przednia lub tylna), czyli oglądanie jamy nosowej przez wziernik. Lekarz w trakcie tego badania widzi jamę nosowa w dolnym odcinku, małżowiny nosowe i okolice dna nosa. Rynoskopia tylna wymaga zastosowania lampy czołowej.
Najlepszym i najskuteczniejszym sposobem oceny zmian jest endoskopia jamy nosowej. Wymaga to znieczulenia błony śluzowej i wprowadzenia endoskopu do jamy nosowej wzdłuż jej dna. Przy poważniejszych schorzeniach stosowana jest tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny, głównie przy diagnostyce chorób nowotworowych.
