Co to jest język geograficzny?
Język geograficzny (lingua geographica) to rodzaj łagodnego zapalenia języka. Schorzenie jest także nazywane rumieniem wędrującym języka lub złuszczającym zapaleniem.
Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 przypadłość ta znajduje się w kategorii „choroby języka” i posiada symbol K14.1, a w ICD-11 ma nadany numer DA03.1.
Co dokładnie oznacza tajemniczo brzmiąca nazwa „język geograficzny”? Plamy, które pojawiają się na języku często swoim wyglądem przypominają mapę. Zmiany chorobowe widoczne są z reguły na jego górnej części, a w niektórych przypadkach „spływają” również na powierzchnie boczne.
Sporadycznie ujawniają się także na wewnętrznej stronie policzków. Stan zapalny doprowadza do zaniku brodawek nitkowatych, pozbawionych kubków smakowych.
Język geograficzny z plamami na języku nie narusza brodawek grzybowatych, występujących najliczniej na końcu języka, odpowiadających za wrażenia smakowe.
W jaki sposób tworzą się tak charakterystyczne plamy? Powierzchnia naszego języka podlega złuszczeniu, ale często nie złuszcza się równo. Wierzchnia warstwa odnawia się, ale niektóre jej części znikają za wcześnie, pozostawiając czerwone plamki.
Pozostała powierzchnia jest biała i w takiej postaci utrzymuje się dość długo. Ten niejednolity proces złuszczania doprowadza do nierównego zabarwienia na języku.
Wyróżniamy trzy typy geograficznego języka ze względu na wygląd zmian:
- plamy,
- plamy z białym obrzeżem,
- plamy z czerwonym rąbkiem (o charakterze zapalnym).
U niektórych osób pojawiają się postacie mieszane. Choroba dotyka osoby dorosłe i dzieci, ale mocno widoczne zmiany można najczęściej zaobserwować u młodzieży i młodych kobiet.
Częstym zjawiskiem jest język geograficzny u kobiet w ciąży, które są szczególnie narażone na niedobory witamin i minerałów. Płód „zabiera” swojej mamie składniki odżywcze i tym samym osłabia jej organizm, który dodatkowo przechodzi wiele zmian hormonalnych.
Reklama
Przyczyny języka geograficznego
Etiologia (nauka o przyczynach chorób) związana z mechanizmem pojawiania się stanu zapalnego języka i zmian na jego powierzchni nie jest do końca rozpoznana i w wielu przypadkach trudno jest wskazać jednoznacznie przyczynę języka geograficznego.
Schorzenie to pojawia się u niewielkiej części populacji. Z tego powodu trudne jest określenie powiązania pomiędzy różnymi jednostkami chorobowymi, które mogą wpływać na przyczynę ujawnienia się języka geograficznego.
Niektóre choroby sprzyjają rozwojowi takich zmian, ale najważniejszym czynnikiem są uwarunkowania genetyczne.
Czy w takim razie język geograficzny można mieć od urodzenia? Tak, w większości przypadków dziedziczymy taką przypadłość po naszych przodkach.
Do potencjalnych przyczyn powstawania języka geograficznego (obok tych powiązanych z innymi chorobami, czy genetyką) należą:
- długotrwałe napięcie i stres;
- urazy mechaniczne, na przykład przygryzienie języka;
- urazy termiczne, przykładowo poparzenie języka gorącym napojem;
- niedobór witamin - głównie B12 i B6;
- niedobór żelaza, cynku;
- niedobory pokarmowe;
- zaburzenia odporności;
- stosowanie leków antykoncepcyjnych;
- zaburzenia hormonalne;
- niedobór kwasu foliowego, szczególnie u kobiet w ciąży;
- kwaśne potrawy i produkty, które podrażniają język;
- dieta papkowata, która jest zalecana po zabiegach w jamie ustnej (na przykład po wycięciu migdałków).
U dziecka przyczyny języka geograficznego mogą pojawiać się z różnych powodów. Często występują na tle genetycznym, a wtedy język malucha już od urodzenia charakteryzuje się czerwonymi lub ciemnoróżowymi plamkami.
Czy językiem geograficznym można się zarazić? Nie, nie można, a tym samym przebywanie z osobą dotkniętą takimi charakterystycznymi zmianami na języku nie stanowi zagrożenia dla naszego zdrowia.
Reklama
Język geograficzny a choroby
Zmiany na języku przypominające wyglądem mapę towarzyszą wielu stanom chorobowym organizmu. Zależność pomiędzy językiem geograficznym a chorobą dotyczy wielu schorzeń.
Oto katalog chorób, przy których może wystąpić język geograficzny lub bardzo podobne zmiany:
- alergia, szczególnie w powiązaniu z katarem siennym lub egzemą;
- refluks (nawrót kwaśnych substancji z żołądka do jamy ustnej), który doprowadza do wielu zmian w jamie ustnej na skutek zaburzenia równowagi naturalnego pH;
- tarczyca, która wywołuje nie tylko plamy, ale także obrzęk języka;
- grzybica języka lub jamy ustnej, która jest najczęściej wywołana obecnością drożdżaków i wywołuje dodatkowo zaburzenia odczuwania smaku;
- pasożyty, których liczebność wzrasta w przypadkach toczących się zmian chorobowych w jamie ustnej;
- COVID-19, który w ostatnim czasie powoduje także zmiany w obrębie jamy ustnej;
- HIV, który dodatkowo wywołuje pojawienie się włosów na języku;
- nerwica, która ma podłoże psychosomatyczne (dodatkowo osoby znerwicowane często przygryzają język);
- cukrzyca, która wywołuje także charakterystyczne objawy w jamie ustnej (jak suchość, pieczenie, czy nieprzyjemny zapach);
- łuszczyca błony śluzowej jamy ustnej, która często towarzyszy analogicznym wykwitom na skórze;
- bielactwo, które wywołuje plamy nie tylko na kończynach i twarzy, ale także na języku (choć zmiany w tym miejscu pojawiają się sporadycznie);
- skaza wysiękowa, pojawiająca się na tle alergicznym w postaci pęcherzy i rumienia na skórze.
Reklama
Objawy języka geograficznego
Język zdrowej osoby ma kolor różowy, jest gładki po bogach, delikatnie szorstki na powierzchni i wilgotny. Choroby zmieniają jego wygląd i często na tej podstawie dokonywana jest wstępna diagnoza pochodzenia zmian. Do głównych objawów języka geograficznego należą:
- czerwone plamy na języku, okrążone najczęściej białą obwolutą;
- pojawianie się żółtych lub szarych uwypukleń na obrzeżach niektórych plam;
- plamy bez regularnego wyglądu, które często zmieniają swój rozmiar, kształt lub przemieszczają się w obrębie powierzchni języka (stąd nazwa „rumień wędrujący”);
- zanikanie zmian i pojawianie się w innym miejscu, nawet po kilku godzinach;
- złuszczanie naskórka w obrębie ciemniejszych miejsc;
- miejscowe powiększenie brodawek, które podlegają procesowi rogowacenia;
- brak brodawek językowych w niektórych obszarach na skutek zrogowacenia (co w niewielkim stopniu utrudnia chwytanie i żucie pokarmu);
- uczucie pieczenia w trakcie spożywania gorących lub kwaśnych potraw;
- w niektórych przypadkach występowanie łagodnych czerwonych plam na wewnętrznej stronie policzków.
Jak zdążyliśmy już wspomnieć, język geograficzny na zdjęciach swoim wyglądem przypomina mapę. Tej przypadłości z reguły nie towarzyszy pieczenie i ból, ale chory może odczuwać suchość. Dodatkowe symptomy mogą się pojawić, gdy podłożem zmian na języku jest konkretna choroba.
Reklama
Leczenie języka geograficznego
Jak leczyć język geograficzny? To schorzenie ma najczęściej łagodny przebieg, nie wywołuje większych dolegliwości i nie wymaga szczególnego leczenia. W sytuacji nasilenia symptomów zalecane są leki na język geograficzny:
- przeciwbólowe,
- miejscowo znieczulające,
- przeciwzapalne,
- przeciwhistaminowe,
- płyny do płukania jamy ustnej, zawierające substancje znieczulające,
- suplementy z witaminą K2, B oraz cynk.
Leczenie języka geograficznego uzależnione jest głównie od rodzaju choroby, której towarzyszy. Przykładem może być alergia, wywołująca tego typu zmiany na języku. W tym przypadku proces leczenia polega na stosowaniu leków antyalergicznych i wyeliminowaniu alergenów z diety.
Jeśli nalotom na języku towarzyszy grzybica to przede wszystkim stosowane jest leczenie przeciwgrzybicze. Jaki lekarz może zdiagnozować język geograficzny?
Pierwsze rozpoznanie często należy do lekarza POZ (rodzinnego) i to on kieruje pacjenta do specjalisty w celu dalszego leczenia.
Najczęściej jest to laryngolog, ponieważ laryngologia i badania z zakresu tej dziedziny medycyny zajmują się także zmianami na języku.
Wizyta u laryngologa w ramach NFZ wymaga skierowania od lekarza pierwszego kontaktu. To głównie ten lekarz ocenia charakter zmian i określa, jak wyleczyć język geograficzny.
Reklama
Domowe sposoby leczenia języka geograficznego
Domowe sposoby leczenia języka geograficznego to proste działania, które wspierają fachowe leczenie i łagodzą objawy schorzenia.
Główną zasadą postępowania jest właściwa higiena jamy ustnej, na którą składają się:
- codzienne i regularne mycie zębów,
- stosowanie płynów antybakteryjnych do płukania,
- czyszczenie języka,
- korzystanie z preparatów bakteriobójczych, które także działają na plamy w obrębie języka.
Ogromne znaczenie przy łagodzeniu dolegliwości języka geograficznego ma dieta. Warto z niej wyeliminować potrawy kwaśne i pikantne, bardzo gorące lub bardzo zimne, kwaśne owoce (na przykład czerwoną porzeczkę czy agrest) i napoje, czosnek, cebulę, ocet, czy orzechy.
Pacjenci powinni zaprzestać palenia papierosów, ograniczyć spożycie alkoholu i kawy.
Co jest dobre na język geograficzny? Przede wszystkim należy zwiększyć podaż witaminy B w codziennej diecie poprzez włączenie do jadłospisu roślin strączkowych (fasola, groch, soja), mięsa, nabiału, jaj, szpinaku, ziemniaków, brzoskwiń i bananów.
Warto stosować w czasie leczenia dietę przeciwgrzybiczą, którą charakteryzuje niska zawartość węglowodanów.
Język geograficzny w tradycyjnej medycynie jest traktowany jako niegroźna przypadłość. Inaczej ocenia język geograficzny medycyna chińska. Według niej wędrujący rumień na języku może świadczyć o zaburzeniach odporności i jest dowodem na nieprawidłową pracę gruczołów wydzielania zewnętrznego.
Dbałość o układ odpornościowy ma w tym przypadku kluczowe znaczenie. Według chińskiej medycyny składa się na to nie tylko właściwa dieta, ale także zdrowy tryb życia i odpowiednia aktywność fizyczna.
Reklama
Język geograficzny u dzieci
Język geograficzny u dziecka jest najczęściej „prezentem” od przodków. Taki stan zapalny w postaci wędrującego rumienia na języku to u wielu maluchów odziedziczona przypadłość.
Ale nie każdy przypadek ma związek z genami. Jeśli zmiany na języku nie są widoczne od urodzenia i pojawiają się u dziecka po pewnym czasie to mogą mieć związek z określoną chorobą (tak, jak u dorosłych). Z reguły nie sprawiają one dzieciom bólu, nawet przy dłuższym okresie utrzymywania się objawów.
Jak wygląda język geograficzny u dziecka? Na języku pojawiają się charakterystyczne (czerwone lub ciemnoróżowe) plamki, które najczęściej otacza biała obwódka. Na powierzchni języka nie widać części kolczastych brodawek, które pokrywają go w normalnym stanie.
Plamy „przemieszczają się”, co oznacza, iż każdego dnia mogą być położone w innym miejscu na wierzchniej warstwie języka. Zmiany mogą obejmować cały język lub tylko jego fragmenty i swoim wyglądem przypominają wspomnianą kilkukrotnie mapę.
Język geograficzny u dzieci może sygnalizować różne choroby, tak samo jak w przypadku dorosłych. U maluchów często jest sygnałem o rozwijającej się alergii, ale może także być objawem grzybicy, stanu zapalnego jamy ustnej, czy błony śluzowej.
Leczenie języka geograficznego u dziecka powinno odbywać się pod nadzorem lekarza, który stawia pierwszą diagnozę i w razie konieczności kieruje na dalsze badania. U niemowlaka język geograficzny należy do rzadkości (chyba, że ma podłoże genetyczne). Częściej pojawia się u starszych dzieci.
Jak leczyć język geograficzny u dziecka? Jeśli schorzenie ma charakter genetyczny to nie podlega leczeniu, a tylko łagodzeniu ewentualnych dolegliwości w postaci lekkiego bólu lub pieczenia. Najczęściej stosuje się leki przeciwbólowe czy sterydy, zlecone przez lekarza.
Proces terapeutyczny jest podejmowany z pewnością wówczas, gdy przypadłość ma związek z inną chorobą - wtedy leczona jest właściwa dolegliwość.
Dodatkowo leczenie języka geograficznego u dziecka i osoby dorosłej polega na przestrzeganiu odpowiedniej higieny jamy ustnej i suplementacji witamin.
