Co to jest kinaza kreatynowa?
Kinaza kreatynowa (inaczej kinaza fosfokreatynowa) jest enzymem wytwarzanym przez komórki o dużym zapotrzebowaniu energetycznym, występujące głównie w mięśniach tak szkieletowych, jak i gładkich. Może je jednak produkować także mózg, komórki fosforeceptorowe, rzadziej plemniki.
To dzięki temu enzymowi odbudowują się w organizmie zapasy związku umożliwiającego gromadzenie i magazynowanie energii (tzw. fosfokreatyny). Zmiana poziomu kinazy kreatynowej w organizmie może wynikać z dużego obciążenia wysiłkiem fizycznym, zwłaszcza, jeśli człowiek nie jest do aktywności przyzwyczajony, z choroby stawów, a także zawału serca.
U zdrowego człowieka ilość kinazy kreatynowej jest niewielka, dlatego, gdy jej poziom wzrasta w surowicy krwi jest możliwość rozpoznania różnych schorzeń.
Jaki są formy kinazy kreatynowej?
Ze względu na miejsce powstawania kinazę kreatynowa oznacza się w następujący sposób:
- kinaza kreatynowa MM (powstaje w mięśniach szkieletowych),
- kinaza kreatynowa MB (powstaje w mięśniu sercowym),
- kinaza kreatynowa BB (powstaje w mózgu).
Reklama
Podwyższona kinaza kreatynowa
Jakie są normy kinazy kreatynowej? Przedziały wartości prawidłowych stężenia kinazy kreatynowej są zależne od płci i wynoszą:
- u mężczyzn – 24-195 IU/l,
- u kobiet – 24-170 IU/l.
Powyżej wymienione wartości zazwyczaj bardzo przekraczają osoby o dużej masie mięśniowej, wykonujący treningi silowe oraz z podejrzeniem różnych schorzeń zdrowotnych (o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części artykułu).
Jak obniżyć poziom kinazy kreatynowej? Najepierw należy skupić się na leczeniu choroby podstawowej, która sprawiła, że poziom tego enzymu znacznie się zwiększył.
Osoby, u których poziom kinazy kreatynowej zwiększył się z powodu innych przyczyn, powinny położyć nacisk przede wszystskim na utrzymaniu prawidłowej masy ciała, organiczeniu ilości i intesywności treningów oraz prawidłową regenerację potreningową. Należy potreningowo sięgnąć po masaże i wdrożyć do swojej codziennej rutyny 7-8 godzin snu.
Warto również dostarczyć organizmowi odpowiednią ilość takich składników, jak: węglowodanów, elektrolitów, białek.
Z kolei niski poziom CK nie ma dużego znaczenia diagnostycznego. Może wynikać z choroby alkoholowej, a co za tym idzie uszkodzeń wątroby, reumatoidalnego zapalenia stawów oraz dystrofii mięśniowej,a w zasadzie jej końcowej fazy.
Reklama
Wskazania do badania kinazy kreatynowej
Badania aktywności kinazy kreatynowej w surowicy wykorzystuje się za to w diagnostyce różnych chorób. Badanie przeprowadza się pobierają próbkę krwi z żyły łokciowej. Pacjent powinien być na czczo, najlepiej, żeby ostatni posiłek zjadł 8-12 godzin przed badaniem. Na 2-3 dni wcześniej warto, żeby zrezygnował ze wzmożonego wysilku ficznego, który można znacznie wplynąć na falszywy wynik badania.
Wynik badania powinien być już następnego dnia.
Badanie zleca się przy podejrzeniu schorzeń, którym zazwyczaj występuje podwyższona aktywność kinazy kreatynowej, czyli:
- uszkodzeniach mięśni szkieletowych lub chorobach układu mięśniowego,
- chorobach ośrodkowego układu nerwowego,
- zatorze płuc,
- wstrząsie,
- niedoczynności tarczycy,
- podczas intensywnej radioterapii,
- napadach epilepsji,
- wylewach,
- zawałach serca,
- przy zażywaniu statyn w terapii antycholesterolowej,
- zatruciu tlenkiem węgla,
- problemach z cholesterolem,
- wstrzyknięciach domięśniowych.
Reklama
Cena badania kinazy kreatynowej
Jeśli badanie zalecane jest przez lekarza i wystawia on na nie skierowanie, wówczas badanie może odbyć się bezpłatnie w ramach NFZ.
Jeśli pacjent zdecyduje się wykonać takie badanie prywatnie i nie posiada skierowania od lekarza, wówczas będzie musiał za nie zapłacić.
Koszt badania zależy wówczas od placówki, w jakiej się odbędzie, ale zawzyczaj nie przekrza on 15-20 zł.
Reklama
Kinaza kreatynowa u sportowców
Badanie kinazy kreatynowej jest jednym z najbardziej popularnych i najszerzej stosowanych w sporcie wyczynowym badań, które pomagają kontrolować proces treningowy i jego wpływ na kondycję sportowca. We krwi sportowca podczas intensywnego wysiłku fizycznego dochodzi do mikrouszkodzeń komórek mięśniowych i zwiększenia przepuszczalności błony komórkowej. Do krwi przedostają się wtedy komórki mięśniowe, im wysiłek większy, tym jest ich więcej.
Zaobserwowano, że na aktywność kinazy kreatynowej wpływ ma nie tylko sam wysiłek fizyczny, jego intensywność, ale znaczenie ma również jego rodzaj.
Dla sportowców amatorów wynik badania CK powyżej 400 IU/l zazwyczaj oznacza bardzo ciężki, a nawet za ciężki trening. U zawodników wyczynowych wynik ten w skrajnych przypadkach może przekroczyć nawet 1000 IU/l.
Najwyższy poziom CK występuje po długotrwałych ćwiczeniach, takich jak biegi ultra, a także przy ćwiczeniach siłowych. CK rośnie gwałtownie także przy:
- tzw. wysiłkach ekscentryczny, przy których częściej dochodzi do uszkodzeń mięśni. Tak jest np. przy zbiegach, kiedy mięsień mimo skurczu ulega rozciąganiu
- na początku treningu, po dłuższej bezczynności lub po zbyt długim odpoczynku
- nowych rodzajach ćwiczeń, do których mięśnie nie były przyzwyczajone
- zwiększonej masie mięśniowej
- indywidualnych predyspozycjach do wzrostu kinazy kreatynowej w surowicy krwi (są zawodnicy tzw. nisko i wysokokinazowi)
U sportowców zawodowych badanie CK przeprowadza się głównie przed zawodami, po to, żeby uniknąć u zawodnika zbytniego obciążenia treningowego.
