Czym jest klirens kreatyniny?
Kreatynina, która jest pochodną kreatyny jest głównym markerem funkcjonowania nerek. Białko to powstaje w wyniku przemiany materii, głównie mięśni szkieletowych i jest przesączane w kłębuszkach nerkowych i wydalane wraz z moczem. Nie podlega żadnym innym przemianom w organizmie, dlatego jest wykorzystywana do kontroli pracy nerek.
Samo określenie stężenia kreatyniny może być badaniem niewystarczającym, dlatego dodatkowo oblicza się klirens kreatyniny. Jest wskaźnikiem, który określa całkowitą ilość moczu pierwotnego, jaka zostaje przefiltrowana przez wszystkie kłębuszki obu nerek łącznie w określonym przedziale czasu. Klirens pokazuje także jaką nerki mają zdolność do oczyszczenia krwi z kreatyniny w ciągu doby. Zarówno podwyższony poziom kreatyniny, jak i obniżony może świadczyć o zaburzeniach funkcjonowaniu nerek.
Reklama
Wzór na klirens kreatyniny
Najbardziej wiarygodny klirens kreatyniny otrzymuje się dzieląc ilość wydalonej kreatyniny w ciągu doby przez stężenie kreatyniny w surowicy.
W praktyce częściej stosuje się szacunkową metodę wyliczania klirensu nerkowego, opartą na zastosowaniu wzoru Cockcroft-Gault. Przelicznik klirensu kreatyniny otrzymuje się wedle niego w następujący sposób:
- od liczby 140 odejmuje się wiek pacjenta, różnicę mnoży przez masę ciała, a uzyskaną wartość dzieli się przez wynik mnożenia wartości stężenia kreatyniny w surowicy przez 72.
Wynik tego dzielenia następnie mnoży się przez współczynnik charakterystyczny dla obu płci – 1,0 dla mężczyzn i 0,85 dla kobiet.
Reklama
Wskazania do badania klirensu kreatyniny
Poziom kreatyniny określa się w trakcie ogólnych profilaktycznych badań lub wtedy, gdy pacjent zgłasza lekarzowi niepokojące objawy, takie, jak:
- białkomocz,
- pienienie się moczu,
- zmiana barwy moczu na ciemny,
- krew w moczu,
- skąpomocz,
- obrzęki na twarzy, kostkach, kolanach i nadgarstkach,
- bóle w dolnej części pleców,
- nadciśnienie tętnicze krwi.
Badanie poziomu kreatyniny wykonuje się również u chorych z niewydolnością nerek, osób dializowanych lub po przeszczepie nerek. Wskazaniem są również badania i zabiegi z wykorzystaniem kontrastu:
- tomografia komputerowa,
- rezonans magnetyczny,
- koronarografia,
- arteriografia.
Reklama
Jak wykonać badanie klisensu kreatyniny?
Kilrens bada się, oznaczając kreatyninę w całodobowej próbce moczu, a także w surowicy krwi pobranej w dniu, w którym skończyło się oddawanie moczu do analizy.
Pierwszą próbkę moczu pacjent oddaje o godzinie 7 rano. Przez następne 24 godziny, wszystkie kolejne wizyty w toalecie muszą się skończyć oddaniem moczu do pojemnika.
Po zakończeniu zbiórki, notuje się łączną objętość zebranego moczu, a następnie odlewa około 50 mililitrów, które trafią do analizy.
Reklama
Norma klirensu kreatyniny
Klirens kreatyniny u zdrowego, dorosłego człowieka przyjmuje wartości w zakresie 95-160 ml/min.
Podwyższony klirens kreatyniny jest naturalnym wynikiem u kobiet w ciąży, osób aktywnych fizycznie, pacjentów przyjmujących leki moczopędne i spożywających duże ilości mięsa.
Obniżony klirens może świadczy o:
- ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek,
- infekcji dróg moczowych,
- kamieniach nerkowych,
- zmniejszonym dopływie krwi do nerek,
- zastoinowej niewydolności serca,
- stosowaniu antybiotykoterapii i innych leków, w tym wykorzystywanych w chemioterapii.
Obniżenie poziomu kreatyniny i jednoczesne zaburzenie filtracji nerek może występować też u osób starszych, z małą masą mięśniową oraz osób niedożywionych. Podwyższenie poziomu kreatyniny zdarza się u pacjentów z dużą masą mięśniową, ale nie jest powodem do niepokoju, jeśli nie towarzyszy temu zaburzenie filtracji nerek.
Reklama
Kalkulator klirensu kreatyniny
Oczywiście klirensu kreatyniny nie trzeba liczyć ręcznie. Z pomocą przychodzą gotowe kalkulatory. Dostępne w Internecie aplikacje wyliczają omawiany wskaźnik na podstawie wcześniej omówionego równania Cockcroft-Gault. Przypomnijmy - jest to jedynie metoda szacunkowa.
Korzystając z kalkulatora klirensu kreatyniny należy podchodzić do wyników z pewną dozą ostrożności i dystansu. Sami twórcy kalkulatorów często zastrzegają, że stanowią one jedynie pomoc dla lekarzy i nie powinny być jedyną wytyczną postępowania, zaś osoby korzystające z kalkulatorów biorą odpowiedzialność na siebie.
