Co to jest i jak wygląda kolendra?
Kolendra to roślina z rodziny selerowatych, wyglądem przypominająca popularną, rodzimą pietruszkę. Jej soczysto zielone liście mają niemal identyczny kształt, jak liście pietruszki, dlatego naziemne części tych roślin są do siebie bardzo podobne.
Dla wielu osób kolendra to przede wszystkim przyprawa, a w kuchni wykorzystywane są zarówno suszone liście, jak i nasiona tego zioła.
Ziarna kolendry można dodawać do potraw w całości lub zmielone, czyli w formie sproszkowanej. Oprócz liści i nasion częściami jadalnymi są także korzeń, łodyga i owoc kolendry. Owoce są drobne, pokryte prążkowaną, brązową łupiną, natomiast korzeń ma kolor białawy, lecz jest mniejszy i bardziej postrzępiony od korzenia pietruszki.
Kwiat kolendry jest również biały, posiada liczne, drobne płatki. Łodyga dorasta do 70 cm wysokości, a cała roślina wydziela lekko anyżowy zapach. Pochodzenie najbardziej cenionej i najpopularniejszej kolendry siewnej to rejony Morza Śródziemnego, ale współcześnie uprawiana jest ona również w chłodniejszym klimacie.
Znana była już w starożytności. Ciekawostką jest np. to, że nasiona kolendry znaleziono w grobowcu egipskiego faraona Tutenchamona. W Polsce uprawa rośliny na szeroką skalę rozpoczęła się jeszcze w czasach pierwszych Piastów.
Reklama
Jakie są odmiany kolendry?
Z botanicznego punktu widzenia wyróżnia się dwie odmiany kolendry siewnej - grubo-owocową i drobno-owocową. Ta druga jest bardziej ceniona ze względu na wyższą zawartość olejków lotnych.
W świecie przypraw można jednak spotkać takie nazwy jak kolendra:
- wietnamska - roślina powszechnie wykorzystywana w kuchni azjatyckiej, szczególnie w krajach Azji Południowo-Wschodniej,
- meksykańska - rośnie dziko na Wyspach Karaibskich, posiada zapach intensywniejszy niż kolendra siewna, dodawana jest do wielu potraw charakterystycznych dla kuchni meksykańskiej,
- indyjska - często wchodzi w skład popularnej mieszanki curry dodawanej do ryżu, dań mięsnych czy też warzyw,
- tajska - dużo bardziej aromatyczna od polskiej kolendry ogrodowej, używana jako przyprawa do wyrazistych, pikantnych potraw tajskich.
Wszystkie wymienione gatunki roślin przyprawowych są oczywiście jadalne, posiadają cenione walory smakowe, ale też wykazują właściwości prozdrowotne.
Reklama
Uprawa kolendry. Jak o nią dbać?
Współcześnie - w dobie oprysków i sztucznych nawozów - wiele osób decyduje się na samodzielną uprawę niektórych warzyw, owoców i ziół. Jak uprawiać i jak pielęgnować kolendrę, by na co dzień cieszyć się jej aromatem? Kiedy ją siać?
W ogrodzie lub na balkonie rośnie ona od czerwca do sierpnia, natomiast w domu, w doniczce nasiona można siać właściwie o dowolnej porze roku. Ziele to potrzebuje lekkiej i przepuszczalnej gleby, a w fazie wzrastania także dość obfitego podlewania.
Kiedy wysiew nie przynosi spodziewanych rezultatów, można kupić gotowe sadzonki kolendry. Czy kolendra odrasta po ścięciu? Tak, liście i łodygi można śmiało ścinać do suszenia lub spożywania na świeżo, ponieważ zawsze one odrastają.
Choć roślina ta jest wieloletnia, w naszym klimacie uprawa kolendry siewnej często ma charakter jednoroczny, ponieważ roślinie trudno jest przetrwać zimą niskie temperatury.
Obok czego sadzić kolendrę i jak zbierać jej owoce? Nasiona lub sadzonki należy wkładać do gruntu w około 30-centymetrowych odległościach. Można sadzić ją obok tymianku lub rozmarynu, ale z dala od kopru ogrodowego.
Liście najlepiej zbierać, gdy są młode i jasnozielone (w momencie, gdy roślina ma około 15 cm wysokości), natomiast owoce - zwykle w połowie wakacji, gdy osiągają dojrzałość (świadczy o niej ich brunatny kolor).
Jak dbać o kolendrę w doniczce? Dlaczego czasem roślina więdnie? Latem więdnięcie może oznaczać, że ziemia jest zbyt sucha. Jesienią i zimą z podlewaniem należy zachować umiar, ponieważ za duża ilość wody powoduje gnicie korzeni.
Reklama
Właściwości kolendry. Czy jest zdrowa?
Nie tylko lecznicze, ale i magiczne właściwości kolendry doceniano już w starożytności. Egipcjanie, Grecy i Rzymianie wierzyli, że działa ona upajająco i jest naturalnym afrodyzjakiem, podnoszącym libido i zwiększającym płodność.
Dziś już wiadomo, że roślina nie jest czarodziejskim lekiem na bezpłodność ani składnikiem eliksiru młodości, jednak wciąż wysoce cenione są jej zdrowotne właściwości. Kolendra to bogate źródło witamin i substancji czynnych wspierających wiele fizjologicznych procesów zachodzących w ludzkim organizmie.
Odpowiedź na pytanie, czy jest zdrowa, wydaje się zatem oczywista. Jakie są zatem właściwości lecznicze mielonej kolendry lub całych jej ziaren? Nasiona, będące surowcem zielarskim, zawierają duże ilości olejku eterycznego, wykazującego właściwości:
- oczyszczające,
- przeciwzapalne,
- przeciwbólowe,
- przeciwutleniające.
Działanie takie kolendra zawdzięcza swoim wartościom odżywczym. Zawiera ona przede wszystkim:
- witaminy A, C, K i witaminy z grupy B,
- minerały: potas, wapń, sód, magnez,
- węglowodany.
Kolendra suszona i świeża dzięki zawartym w niej składnikom odżywczym nie tylko ma moc regulowania poziomu cholesterolu, ale może być skuteczna w walce z różnymi innymi dolegliwościami.
Reklama
Zastosowanie kolendry. Na co pomaga?
Lecznicze działanie kolendry sprawia, że znajduje ona szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej. Na co pomaga? Najbardziej jest ona znana ze swojego działania oczyszczającego.
Detoksykacja organizmu jest ważna nie tylko przy różnego rodzaju zatruciach, ale również przy odchudzaniu. Stosowanie kolendry wspomaga chelatację (usuwanie metali ciężkich) i wydalanie innych toksyn gromadzących się we krwi, układzie pokarmowym czy moczowym.
Na co jeszcze dobra jest kolendra?
- Na tarczycę, ponieważ jednym z zadań tego gruczołu jest regulowanie metabolizmu. Z tego względu systematyczne spożywanie kolendry może wspomagać tę jej funkcję, ponieważ zawarte w niej substancje poprawiają przemianę materii. W tym celu można pić napar z kolendry lub po prostu zwiększyć jej podaż w codziennej diecie.
- Na oczy - napar z kolendry jest też dobrym środkiem do wykonywania okładów na oczy. Przeciwzapalne właściwości zioła pomagają w takich dolegliwościach jak zapalenie spojówek.
- Na wzdęcia - kolendra wspiera procesy trawienne zachodzące w przewodzie pokarmowym oraz poprawia perystaltykę jelit, dlatego m. in. pozwala pozbyć się nieprzyjemnych, a niekiedy nawet bolesnych wzdęć.
- Na pęcherz, ponieważ wykazuje działanie moczopędne, dlatego sprawdza się przy zapaleniu pęcherza i innych infekcjach układu moczowego, jako wsparcie dla tradycyjnej terapii.
- Na kaszel - picie naparu z kolendry wspiera walkę z uporczywymi atakami kaszlu, ułatwia odkrztuszanie.
- Na stawy - dzięki przeciwzapalnym i przeciwbólowym właściwościom kolendra sprawdza się przy reumatycznych bólach stawów.
Oprócz prozdrowotnego zastosowania kolendry, roślina znajduje również zastosowanie w ogrodnictwie i… wędkarstwie. Na jakie ryby najbardziej działa jej aromat? Przyciąga on przede wszystkim leszcze, płocie i niektóre gatunki karpiowate. W ogrodzie zaś działa odstraszająco na myszy, muchy i inne owady.
Reklama
Do czego dodaje się kolendrę? Przepisy
Jak już zostało powiedziane, kolendra znajduje zastosowanie w wielu kuchniach świata, np. w kuchni meksykańskiej, indyjskiej czy tajskiej. Do czego dobra jest kolendra świeża, a do czego pasuje jako przyprawa z mielonych ziaren?
W nowoczesnych książkach kucharskich oraz na blogach kulinarnych dostępnych w sieci znaleźć można mnóstwo przepisów na dania z kolendrą. Do jakich potraw dodaje się ją najczęściej? Do najpopularniejszych należą:
- sałatki - mogą to być sałatki z posiekanymi świeżymi liśćmi kolendry, całymi ziarnami lub przyprawą w postaci sproszkowanej.
- sosy - kolendra dodawana jest przede wszystkim do dipów czy sosów jogurtowych serwowanych na zimno. Można nią przyprawić także hummus i pesto.
- pasta z kolendry - przyprawa w formie pasty popularna w kuchni indyjskiej.
- kurczak z kolendrą - jeśli chodzi o dania mięsne, kolendra najlepiej komponuje się z drobiem, a przede wszystkim - z kurczakiem.
- krewetki - posiekane liście świeżej kolendry są świetnym dodatkiem do smażonych krewetek, np. z dodatkiem czosnku.
- ogórki z kolendrą - przeprawa świetnie komponuje się z ogórkami konserwowymi.
- zupa z kolendrą - np. rosół z dodatkiem świeżych liści posiekanych na drobne kawałki.
- makaron - liście kolendry są znakomitym dodatkiem do makaronu z sosem lub oliwą.
- śledzie - kolendra jako przyprawa do śledzi w oleju dobrze smakuje np. z cebulą i pieprzem.
- omlet - z kolendrą i świeżymi warzywami to ciekawa propozycja na letnie śniadanie.
Do czego używa się kolendry w kuchni, oprócz wytrawnych potraw na zimno i ciepło? Może być ona również dodatkiem do napojów. Świetnie sprawdza się jako przyprawa do piwa, a prawdziwą bombą witaminową jest koktajl z kolendry, np. z dodatkiem jabłka i awokado.
Takie koktajle działają oczyszczająco i wspomagają odchudzanie.
Reklama
Z czym łączy się kolendra?
Jakie przyprawy, zioła czy inne produkty warto łączyć z kolendrą? Które połączenia są wartościowe ze względów zdrowotnych, a które podnoszą walory smakowe potraw?
Dość popularnym przyprawowym duetem jest pieprz młotkowany z kolendrą. W sklepach można nawet dostać taką gotową mieszankę, polecaną do dań mięsnych, w szczególności - mięs pieczonych i grillowanych.
Pieprz i kolendrę łączy się głównie dlatego, że konweniują one ze sobą smakowo, podobnie jak kolendra i pistacje. Z produktów tych robi się np. pesto i dipy.
Oprócz duetów smakowych, kolendra tworzy z niektórymi substancjami duety lecznicze, np.:
- kolendra i żurawina - wchodzą w skład preparatów na układ moczowy, działających moczopędnie i przeciwzapalnie,
- kolendra i chlorella - obie te substancje wykazują działanie detoksykacyjne, a połączone ze sobą dają lepsze rezultaty i skuteczniej oczyszczają organizm z zalegających w nim toksyn.
Czym zastąpić kolendrę?
Jak smakuje kolendra? Czym można zastąpić ją w kuchni? Niektórzy uważają tę roślinę za bardzo aromatyczną i cenią jej walory smakowe, inni mówią, że smakuje jak mydło. Dlaczego dla części osób kolendra ma smak mydła? Odpowiedzialne są za to wrażenie zawarte w roślinie aldehydy nasycone, choć nie na wszystkich działają one jednakowo.
Jaki zamiennik kolendry zastosować, kiedy smak przyprawy nie do końca spełnia oczekiwania? Jej miejsce w przepisie mogą zająć np. pietruszka, lubczyk lub gorczyca. Świeże liście kolendry i natka pietruszki niosą w przyprawianiu bardzo zbliżone efekty, dlatego mogą być traktowane zamiennie.
Obie rośliny świetnie nadają się do posypywania zup, rosołu, makaronów, sałatek czy też dań mięsnych. Ponadto obie działają na ludzki organizm oczyszczająco, wspomagają pozbywanie się toksyn i są nazywane naturalnymi diuretykami.
Co zrobić z kolendry? Olejek, miód, herbata i nie tylko
Jakie są najpopularniejsze produkty pozyskiwane z kolendry? W jakich formach można spotkać tę leczniczą roślinę? Przede wszystkim są to:
- kolendra mielona - popularna przyprawa w formie wygodnego do dodawania do potraw proszku;
- kolendra suszona - suszone liście można wykorzystywać również do przyprawiania potraw, ale też np. do sporządzania naparu;
- kolendra świeża - najbardziej wartościowa, nie poddawana żadnym obróbkom, może być samodzielnie uprawiana w ogródku lub doniczce;
- olej z kolendry - tłoczony z jej dobroczynnych nasion, jest suplementem diety wspomagającym trawienie i działającym oczyszczająco, jego dawkowanie powinno być zawsze zgodne z zaleceniami producenta;
- olejek z kolendry (inaczej ekstrakt lub wyciąg) - ciecz nieoleista, o wysokiej zawartości substancji czynnych, najczęściej dostępny w formie kropli;
- preparaty doustne - kolendra w tabletkach lub kapsułkach jest wygodna w stosowaniu, często łączona w nich bywa z innymi substancjami o podobnych właściwościach (np. algami lub żurawiną);
- miód - omawiana roślina jest miododajna, a miód z niej pozyskiwane to bogate źródło zdrowych węglowodanów;
- herbata z kolendry - napar z suszu może być stosowany zarówno do picia, jak i do stosowania miejscowego, w formie okładów (działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo),
- nalewka z kolendry - łatwo jest sporządzić ją samodzielnie, zalewając nasiona alkoholem i odstawiając na kilka dni; stosowana jest w celach leczniczych, przede wszystkim na problemy trawienne.
Kolendra w ciąży i dla dzieci
Dzieci i kobiety w ciąży są szczególnymi grupami pacjentów, dla których nawet substancje o leczniczych właściwościach mogą nie być w pełni bezpieczne. Dla organizmu, który dopiero wzrasta i się rozwija niektóre produkty - również te bardzo zdrowe - okazują się niekorzystne.
A jak jest z kolendrą? Czy dla dzieci jest ona dobra czy szkodliwa? Spożywana okazjonalnie jako przyprawa do potraw, suszona kolendra nie powinna zaszkodzić ani dziecku ani kobiecie w ciąży i rozwijającemu się w niej płodowi.
Jeśli jednak chodzi o stosowanie zioła w większych dawkach (np. w formie naparów lub suplementów diety), nie jest ono zalecane u dzieci do 12 roku życia, kobiet ciężarnych i podczas karmienia piersią, Nie ma w tej sytuacji znaczenia, że kolendra zawiera wiele witamin i minerałów, na które zapotrzebowanie organizmu w tych momentach jest zwiększone.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości najlepiej poradzić się lekarza prowadzącego lub pediatry.
Przeciwwskazania do stosowania kolendry i skutki uboczne
Jak już zostało wspomniane, kolendry w większych dawkach powinny unikać:
- dzieci do 12 roku życia,
- kobiety w ciąży,
- matki karmiące piersią.
Oprócz nich jednak szczególną ostrożnością w stosowaniu zioła powinni wykazywać się również:
- pacjenci cierpiący na częstomocz - ponieważ kolendra wykazuje właściwości moczopędne, może pogłębić istniejący problem;
- pacjenci ze skłonnościami do alergii - zarówno spożywanie kolendry, jak i jej miejscowe stosowanie wywołuje niekiedy reakcje uczuleniowe (do najczęstszych należą obrzęki, zaczerwienienia, zmiany skórne, np. wysypka);
Kolendra jest stosunkowo bezpieczna, a jej spożywanie niezmiernie rzadko wywołuje skutki uboczne. Ryzyko ich wystąpienia wzrasta przy przedawkowaniu zioła, a zaobserwowanie jakichkolwiek efektów niepożądanych należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem.
Gdzie kupić kolendrę? Cena
Cena kolendry zależy przede wszystkim od formy, w jakiej zioło to jest kupowane. Świeża kolendra - zarówno cięta jak i w doniczce kosztuje zwykle kilka złotych. Gdzie kupić świeże liście? Można je znaleźć w warzywniakach i dobrze zaopatrzonych marketach.
Sadzonki w doniczkach oferowane są natomiast przez dobrze zaopatrzone sklepy ogrodnicze (stacjonarne oraz internetowe).
Cena kolendry suszonej to około 8-9 zł za 100-gramowe opakowanie. Ziarna w całości kosztują kilkanaście złotych za kilogram.
Gdzie kupić olej z kolendry? Takiego produktu najlepiej szukać w sklepach zielarskich. Jego cena to 40-60 zł za 100 ml.
O kilkunastu do kilkudziesięciu złotych zapłacić też trzeba za krople będące 100-procentowym wyciągiem z tej rośliny. Jeśli chodzi o kupowanie preparatów leczniczych, najlepiej zaopatrywać się w aptekach lub u zaufanych, sprawdzonych sprzedawców.
